[1] Các bản dịch Euthyphrôn đều mang tiểu tựa : Of Piety= De la Piété,  hay Of Holyness = De la Sainteté, do từ gốc Hy Lạp là to osion (piety, holiness = piété, sainteté), và to anosion (impiety = impiété). Trong tiếng Việt, cụm từ thứ nhất (piety, pious, impiety, impious) chỉ sự sùng đạo, cụm từ thứ hai (holiness, holy, unholiness, unholy) chỉ sự linh thiêng, và cụm từ thứ ba (sainteté, saint) chỉ sự thánh thiện, tuy đều liên quan đến tôn giáo cả, song quy chiếu về những khía cạnh khác nhau, không thể được xem là hoàn toàn tương đương. Để tránh sự mất tập trung trên đề tài bàn căi trong dịch phẩm do sự sử dụng quá nhiều từ, chúng tôi đă chọn giới hạn việc chuyển ngữ vào hai cặp danh từ – tính từ sau: sùng tín, sùng kính và báng bổ, bất kính. Mong bạn đọc thông cảm và chấp nhận.

[2] Để trả lời Sôkratês, Euthyphrôn chỉ đưa ra được một định nghĩa bằng thí dụ về sùng kính: sự mô tả một hành động («truy tố trước công lư»), và hành động này lại bị giản lược, một mặt, vào trường hợp đặc thù của y («điều tôi làm ngày hôm nay»), mặt khác, vào phần h́nh thức của nguyên tắc pháp lư (không có ngoại lệ): bất kể là tội ǵ («giết người, xúc phạm đến những vật linh thiêng hay loại tội tương đương»), và dù kẻ phạm tội là ai («cha mẹ, anh em, hay ai khác»). Xét về nội dung, định nghĩa thực chất chỉ là sự rập khuôn theo hành động của Zeus, vị chúa tể thiên đ́nh đă từng vi phạm đủ thứ tội nếu xét xử ông ta theo văn hoá thế gian (giết cha, loạn luân, hiếp dâm, v. v...). Để phản biện, Sôkratês chỉ cần hỏi: «Há không c̣n nhiều chuyện khác mà ông cũng gọi là sùng kính nữa sao? Điều tôi hỏi ông không phải là chỉ bảo tôi một hai hành động sùng kính trong vô số chuyện sùng kính khác. Tôi yêu cầu ông tŕnh bày cho tôi tự thân ư niệm sùng tín».     

[3]  Về chuyện Kronos nuốt các con và Zeus mổ bụng bố, cũng như chuyện Ouranos đày đọa đàn con và bị Kronos thiến, xem phần Phụ lục. Ở đây, điều đáng chú ư là Euthyphrôn đă vô t́nh xác nhận rằng tất cả những chuyện vô luân, phi lư nói trên đều đă thâm nhập vào nền quốc giáo (tín điều và nghi lễ) của Athênai từ lâu.

[4]  Dựa vào huyền thoại về thần thánh để biện minh cho hành động cá nhân của ḿnh là biểu hiện của hai căn bệnh nguy hại mà không chỉ Platôn với Sôkratês, mà ngay cả nhiều tác giả đương thời như Aristophanês đă không ngừng đả phá: giáo điều và cuồng tín. Không chỉ ở đây, về sau Platôn c̣n đề cập tới căn bệnh nguy hại này một lần nữa, cũng qua trường hợp của gia đ́nh thần thánh quái đản này trong  Nền Cộng ḥa (The Republic). 

[5]  Bản dịch của B. Jowett ghi đơn giản: «for the love of Zeus». V́ ngoài cương vị là vị thần cai quản thiên đ́nh, Zeus c̣n được thờ phụng dưới nhiều danh nghĩa khác nữa, trong số đó có Zeus Phillios (thần bằng hữu).

[6]  Về thi sĩ, ngoài Hêsiodos và Homêros ra, phải kể thêm các tác giả của bộ Sử thi thành Troy (Trojan cycle*, gồm có Stasinos đảo Kypros, Hegesinos thành Salamis, Arktinos xứ Milêtos, Leskhês ở Mytilênê, Thestoridês xứ Phôkaia, Diodoros thành Erythrai, Agias xứ Troizên, Eumêlos ở Korinthos, Eugamôn xứ Kyrênê) và của bộ Sử thi thành Thebes (Theban Cycle*, gồm có Kinaithôn xứ Sparta, Antimakhos thành Teios). Về họa sĩ, có lẽ nhân vật Sôkratês ở đây không nghĩ đến một họa sư nào nhất định, mà đến số tác giả đông đảo của những họa phẩm vẽ trên tường các sảnh đường, hoặc trên những món đồ gia dụng.

[7] Hàng năm, dân Athenai đều tổ chức lễ thần Athena là hộ thần của thành quốc (Athena Polias), và cứ 4 năm một lần, một ngày đại lễ Panathênaia. Trong ngày này, những h́nh ảnh về cuộc chiến giữa các thần ở Olympos với thần khổng lồ, đặc biệt là chiến thắng của Athena trên Enkelados, được thêu sặc sỡ trên một tấm áo choàng mà đám rước công kênh lên tận thượng thành để khoác lên vai pho tượng nữ thần.

[8] Sôkratês chờ đợi một định nghĩa phổ quát, thường hữu; Euthyphrôn trả lời bằng một trường hợp cá biệt, ngẫu nhiên và thất thường.

[9] Không trả lời nổi thách thức, Euthyphrôn cũng không thể tiếp tục. Muốn giữ lối định nghĩa bằng thí dụ, y phải: một mặt, liệt kê tất cả những hành động mà y cũng gọi là sùng kính, điều y không thể làm được trước loại tập hợp mở này; mặt khác, y cũng phải có một tiêu chuẩn để chọn ra những hành động có thể gọi là sùng kính khác mà liệt kê, nghĩa là ít nhất cũng phải có một ư kiến (doxa), dù chưa có được một ư niệm chính xác, về điều y đang t́m kiếm. Thế nên, sau câu hỏi vặn của Sôkratês, Euthyphrôn đă cố đưa ra một số ư kiến để thử định nghĩa sùng tín là ǵ. Xem đối thoại Euthyphrôn.

[10] Từ Hy Lạp dùng ở đây là eidos, chỉ ư tưởng (idea = idée, như ư tưởng sùng tín, ư tưởng công lư). Ư tưởng là khuôn mẫu (model = modèle) của sự vật cảm quan; khuôn mẫu là cái mà người ta bắt chước nhưng không bao giờ có thể tái tạo lại hoàn toàn giống; phán đoán là đặt sự vật cảm quan hữu h́nh vào một khuôn mẫu ư tưởng vô h́nh.

Về sau, eidos được dịch nhất quán là bản chất trong thuật ngữ triết học. Lối định nghĩa bằng bản chất của sự vật mà Sôkratês đ̣i hỏi ở đây là tiền thân của lư thuyết về Ư thể của Platôn sau này.

[11] Từ Hy Lạp paradéigma (sn paradéigmata) dùng trong nguyên bản mà chúng tôi dịch là «khuôn mẫu» hay «mẫu mực» ở trên, sau đă có một sự nghiệp khoa học hết sức rực rỡ. Đây chính là từ gốc của khái niệm «paradigm» mà triết gia khoa học Thomas S. Kuhn đă sử dụng trong tác phẩm The Structure of Scientific Revolutions. 

[12] Đã xuất bản năm 2011, với tựa là Đối thoại Socratic I.