GIÀ

Bỏ chân xuống giường, bà cụ đứng lên ṃ sờ cửa sổ pḥng ḿnh. Ở chân giường cái tủ đứng ngăn với lối đi, từ tủ mắc  dây kẽm, treo tấm màn dọc theo chiều dài giường - đó là "pḥng" của cụ.

Từ cửa sổ, cụ bước dọc tường tới cửa xuống bếp. Qua khỏi cửa bếp, cụ phải sờ thấy tay vịn cầu thang, cách đấy vài bước cụ sờ  góc tường pḥng tắm. Rồi cụ quay gót, sờ đụng tay vịn cầu thang, bước tới cửa bếp, về "pḥng", sờ vào cửa sổ, lên giường, ś sụp lạy bốn phương ... Ngày hai bận.

"Pḥng" cụ vỏn vẹn cái bàn nhỏ để quà bánh và cái giường đôi. V́ giường th́ đôi mà cụ chỉ một ḿnh nên phần nửa giường cụ để cái quạt máy chưa bao giờ dùng (chắc sẽ chẳng bao giờ dùng), hai cái thau nhựa to tướng c̣n tốt (vốn liếng c̣n sót sau bao  năm làm thương mại) đựng lỉnh kỉnh  chai lọ, hộp thiếc to  thuốc lá.

Giang sơn cụ ít ỏi bao nhiêu th́ lộ tŕnh sinh hoạt của cụ cũng ngắn ngủi bấy nhiêu, xa nhất chỉ là lên gác thắp nhang bàn thờ, ś sụp lạy bốn phương, cũng ngày hai bận. Không ai biết bao nhiêu cái cụ phải lạy trong ngày cũng không biết cụ lạy cái ǵ. Th́ giờ c̣n lại cụ ngồi trên chiếc ghế nhỏ sát giường, tay phe phẩy quạt. Cụ quạt không ngừng bởi trời Sài g̣n hừng hực nóng, cụ ngồi trong căn "pḥng" bưng bít mặc áo len. Có người hỏi tại sao, cụ cười :

- Áo ḿnh là kiểu xưa, hắn giặt rồi đưa cho ḿnh áo khác. Chớ áo ḿnh làm chi có nối ở vai phồng phồng như con gái rứa. Nên chi ḿnh bận áo len che bớt đi, chớ không th́ như bận áo nính.

Ngày mưa, trong bếp nước từ dưới nền xi măng ứa lên, ứa lên tràn ngập, có khi cao vài chục phân. Cụ cũng cứ giữ thói quen đi lại, chân trần lội nước mà đi. O Hậu tát nước tràn ngập nhà trước,  nói mợ ơi làm ơn ngồi một chỗ đi, chớ lỡ trợt chơn té th́ làm răng. Nhưng cụ làm như không nghe.

Mỗi lần muốn ăn, từ tủ đứng ở chân giường, cụ lần ṃ ra bàn, ngồi ở ghế nhất định, không nói ǵ, cho tới khi O Hậu đặt trước mặt cụ đĩa ǵ đó, thường là bánh xèo, bánh cuốn, bánh khọt, chả gị ... ít khi nào cụ chịu ăn cơm.

- Bữa ni không có bánh xèo mợ à, mợ muốn ăn cái chi ?

- Ta muốn ăn bánh xèo.

- Nhưng bữa ni không có, hắn đau không đi bán.

- Răng không bán, không bán hắn sống bằng cái chi. Tại mi không muốn cho ta ăn.

Cụ bắt đầu liệt kê tất cả tội lỗi của O Hậu mà cụ có thể tưởng tượng. Rằng mi giặt quần áo mới của ta mi đổi, mi đi chơi đêm về leo lên cửa sổ mà vào nên chi bực gạch bị bể, mi ṭ te chi với thầy Nhỏ, tại ta thương chồng con nên mới lụy vào mi chớ ta với mi có họ hàng chi, con cái bới cho ta th́ mi hưởng hết, ai tới nhà ni cũng chỉ biết mi chớ không biết tới ta, chừ ta mù rồi th́ mi muốn làm trời làm đất trong cái nhà ni ... Có khi O Hậu tức cười trước những lời vu vơ chẳng đâu vào đâu ấy, nhưng nhiều lúc cụ nói đanh thép bạc bẽo th́ O Hậu buồn, kể lại lời trách móc của chị O, rằng răng mi chịu được, rằng việc chi mi đang thong thả một ḿnh lại phải cưu mang, khi cậu mất bà có thèm để tang cho cậu mô mà mi phải t́nh nghĩa...

Chuyện xưa, không biết cụ ông bỏ bà hay cụ bà bỏ ông, chỉ biết  cụ ông đi biệt xứ. Cụ bà cưu mang con cái nhưng nuôi với ḷng thù hận chồng, giữa mẹ và các con không ḷng tŕu mến. Lớn lên con cái lập gia đ́nh hay chưa cũng mỗi đứa một nơi. Cụ sống một ḿnh, làm lụng bao nhiêu ngày ngày quà bánh nhang đèn lên chùa. Có con dâu duy nhất từ Trung vào lo lắng săn sóc cụ, dạo đó cụ c̣n sáng nên càng khó, con dâu khóc với chị chồng nhưng vẫn cứ chiều. Vài năm rồi gia đ́nh con trai đi Mỹ theo diện HO, năn nỉ O Hậu về ở với mẹ. Khi vợ chồng tới chào, cụ không nói không rằng, không cả lời chúc lành.

Có người từ xa tới ở thăm O Hậu ít ngày, chứng kiến sinh hoạt trong nhà và nghe O Hậu kể, hỏi :

- Các chị con cụ có thường tới lui không O ?

- Không cô ơi, chị Thuần th́ cả năm ni không tới một lần.

- C̣n mấy cháu ngoại ở gần đây th́ sao ?

- Bà cháu có bao giờ t́nh nghĩa chi mô mà hắn tới. Một năm may ra tới một lần. (Cười mỉa) Hồi mợ tui c̣n làm ăn được, có bao nhiêu cũng ngày ngày đem cúng mấy ông sư ông săi, mà cô coi chừ mợ tui không đi cúng kiến được nữa th́ có ai ở chùa tới hỏi thăm một tiếng mô.

- Cụ cúng sư săi nên Phật gởi O tới ở với cụ đây nè. À mà O à, sao cụ chỉ có một người con trai mà cũng bỏ cụ đi Mỹ ?

- Dạo nớ mợ tui c̣n sáng cô à, c̣n lành lặn nên gay lắm. Ở với ai cũng không hạp   được. Với lại anh chị tui có bốn đứa con, hai đứa lớn ra trường mấy năm t́m không ra việc,  họ chỉ mướn ai có học ở ngoại quốc về tê. Tụi hắn đi dạy Anh văn. Mà cô biết dạy ai không ? Tụi hắn dạy mấy ông giám đốc không mướn tụi hắn chớ ai ! Anh chị tui đi hai năm th́ mắt mợ tui mới hư.

- V́ cụ khóc nhớ con cháu à ?

O Hậu bật cười ḍn tan :

- Mợ tui có biết thương nhớ ai mô. Mắt hư th́ hư.

- Cụ mù thiệt hay c̣n thấy ?

- C̣n thấy mờ mờ.

- Ờ, hèn chi em tới cửa vừa lúc cụ đi ṿng thứ ba, cụ hất em ra, rất mạnh.

- Ờ, mợ tui c̣n mạnh lắm cô à.

- Vậy sao không lo chạy chữa mắt cho cụ ? Chỉ là vảy cá, người già thường bị, lột ra là mắt sáng lại thôi.

O Hậu  như nói một ḿnh :

- Chị Thuần nói thôi duyên của mợ mà nợ của em, chớ chị đang lo  phải đem mợ về với chị th́ không biết làm răng mà sống, em lại nhận lời ở với mợ. (Thở dài) Cũng là cái duyên của tui nữa cô à, ở nhờ thằng em th́ vợ con hắn cũng chẳng vui vẻ chi, mặc dù ḿnh cũng tự túc làm ăn chớ có ăn của ai mô. Tui chừ cũng gần đất xa trời, cái là c̣n mạnh khoẻ hơn mợ.

Rồi O buồn buồn :

- Mới đầu, các chị c̣n lại bên ni cũng bàn tán chuyện nớ, chuyện mổ mắt cho mợ tui. Nhưng cuối cùng đành bỏ qua, bởi  mợ tui như rứa th́ tui mới ở với mợ được. Chớ mợ tui mà sáng th́  ai ở gần cho nổi, rồi đêm hôm lỡ có chuyện chi th́ làm răng. Già cả mệt lắm cô ơi !

 

MIÊNG

Paris, 19 Octobre, 1997.