TẾT ĐÓI

Thầy tôi tánh nghiêm ít nói, gần Tết lại thêm nhăn nhăn thường trực, hay càm ràm Tết nhứt làm chi mà khổ dữ vầy. Bởi cả tháng trời ngày nào mẹ tôi cũng cặm cụi hết món nọ tới món kia. Nào bánh nào mứt, đủ thứ đủ màu. Mà phải chút đỉnh cho cam, cái thùng thiếc thời đó mà mỗi thứ vài thùng chất lên như kho hàng nho nhỏ. Bị nhăn, mẹ chép miệng phân bua Kệ mà ông, cực chút xíu mà trẻ nhỏ c̣n dẫn bạn bè, bước vô bước ra có cái bốc cho vui. Dĩ nhiên đám cháu nội ngoại cùng bạn bè có cái để bốc lia th́ vui thiệt, nhưng tội mẹ quá chừng. Mà bây giờ nghĩ lại, dám mẹ có bỏ... thuốc độc vào các món chăng, chớ v́ sao chẳng bao giờ mẹ nhón thử cái ǵ, chỉ g̣ lưng in in dập dập như nhà xuất bản (ờ, th́ đây cũng là một kiểu xuất bản). Và sao thời đó chẳng bao giờ nghe các cụ than đau lưng mỏi cổ, cũng là xương thịt cả mà, chắc khác ở cái ḷng và ư chí. Nghĩ tới mới thấm thía cái chịu thương chịu khó của các cụ quả là bao la Thái B́nh. Thời nay dường như phần lớn gia đ́nh không “ăn Tết” nữa, có tiền th́ đi du lịch chẳng cúng kiến ǵ v́ ông bà cơi kia chắc cũng vi hành đây đó, cũng chẳng cần tới lui thù tiếp chúc tụng nhau nữa. Khoẻ re, mà nhạt.

 

Rồi xa quê, Tết Paris quận 13 nh́n thiên hạ rộn ràng sắm sửa cũng vui vui, cành đào chắc là thiệt, gắn hoa vải ny lông, suốt năm vẫn hồng hào quyết chí không tàn không rụng. Mai th́ dùng Forsythia là hoa trời Tây nở giữa mùa băng giá, đúng lúc trời Đông nhằm mùa chúc tụng, nho nhỏ nhiều cánh màu vàng. Chẳng cái nào đúng cái nào nhưng có thứ na ná đánh lừa ông bà cũng được, tiềm tiệm thôi chớ ṿi cho chính hiệu không có, và ai cũng hoan hỉ rinh về, với trí tưởng tượng phong phú th́ nh́n gà cũng hoá ra cáo. Lại c̣n chọn cây phát tài, cây nào đă chọn tức đoán là phát nhất rồi, vậy mà nh́n trên tay bà bên cạnh, sao thấy cây của họ vẫn có vẻ “phát” hơn, lại thả cây ḿnh xuống, chọn tiếp, cả buổi trợn mắt chọn cho xong vài ba nhành toàn lá và lá xanh mướt hy vọng, nhưng quanh năm bắt ghế ngồi ŕnh ngay cửa cũng chẳng thấy tài nào phát cả, trừ phát mệt. Chỉ một cây phát tài đó đủ phân vân, về Việt Nam nghe nào cây May mắn, cây Hạnh phúc, cây Thần kỳ, cây ǵ ǵ... phát khùng luôn. Ngoài khu 13, người Việt sống một ngày như mọi ngày, sáng xách ô đi tối xách về, v́ Tết ta không được vào danh sách những ngày được nghỉ. Ḿnh dị đoan: nếu đi làm, chẳng lẽ suốt năm phải... đi làm hoài sao, thành ra nằm khoèo nhâm nhi trà mứt cho được may mắn nhàn nhă quanh năm, và chờ Thần Tài ghé thăm chúc tụng. 

 

Mấy năm trước, nhiều người không c̣n thân nhân ở Việt Nam nữa, hí hửng khăn gói về “ăn Tết” quê nhà cho biết, nghe nói vui lắm, không khí tràn lan trong nhà ngoài ngơ. Mấy ngày cuối năm hân hoan thiệt, chợ búa chen chân, đường phố rộn ràng, hàng hoá linh tinh triệu thứ, màu sắc lộng lẫy khắp nơi đường to hẻm nhỏ, đủ mọi thứ âm thanh trên trời dưới đất tưng bừng náo nhiệt. Người người tất bật tới lui sắm sửa chưng cḥng nhà cửa, nào mai nào cúc nào đào, nói theo ngôn ngữ bây giờ cái ǵ cũng siêu, là “siêu thiệt”, không pha chế. Cảnh này ở nước ngoài làm ǵ thấy, có rộn ràng cách ǵ ḿnh cũng lẫn lộn với dân bản xứ và nhiều sắc dân khác, đâu có “thuần giống” như tại quê nhà. Cùng xóm c̣n giữ tục lệ hay ho là quà cáp cho nhau như bên kia vào dịp Giáng Sinh, khác cái quà Tết thực tế hơn, chủ yếu phục vụ bao tử. Được mời tới nhà giàu ăn tất niên, nh́n mâm ngũ quả mà lé. Bây giờ đại gia th́ nhiều, phú lên rồi phải làm cho quư, nên mâm linh tinh quả chớ không dừng ở ngũ, ông bà dám sợ không ăn, v́ chỉ thấy con rồng con phụng vẫy đuôi uốn lượn, lỡ bốc trái nào tức là gỡ vảy nó, nó bị nhột quất cho một trận th́ chết tươi lần nữa. Vài năm sau này hành hạ cây cối c̣n sành điệu hơn, là chỉ cần một cây mà ghép làm sao bắt nó sinh những năm loại quả, ông bà càng thấy lạ lùng đố can đảm dám sờ.

 

Đấy là giai đoạn chuẩn bị, dợm cho ba ngày chính. Giao thừa vừa xong th́ dân từ xa về mới bổ ngửa là Tết chẳng có ǵ để “ăn” cả,  mới công nhận chữ “đói” trong từ điển là không bịa. Cửa hàng im ỉm, tiệm ăn cửa đóng then cài, ai ai cũng về quê hoặc nghỉ ngơi ba ngày dưỡng sức sau một năm cật lực vật lộn giữa chợ búa, bếp núc và khách hàng. Thôi th́ trong va ly c̣n chút đỉnh bánh trái ǵ cứ tạm an ủi cái bao tử,  sớm nhất là mồng bốn mới có cái “siêu thực”. Saigon mà âm thanh chỉ phong phanh, đâu được nghe tiếng pháo đi đùng, đâu nghe tiếng quà rao vặt, xe cộ thi thoảng mới xẹt ngang, khu chợ Bến Thành vắng vẻ đếm người qua lại được. Trông rất “ấn tượng”, nó gợi lại h́nh ảnh Saigon trước bảy lăm, lúc Saigon c̣n xứng danh Ḥn ngọc Viễn đông thanh lịch, êm đềm với trai thanh gái tú, với bầu không khí nhẹ nhàng ít bụi bặm và  không đinh tai nhức óc, bầu trời trở nên trong trẻo mềm dịu hơn, âu yếm con người hơn. Nếu chạy xuống Nguyễn Huệ xem đường hoa hăy c̣n đó, trai gái dập d́u, cha mẹ dẫn con tha thẩn chụp h́nh, tiếc cái hoa th́ không ăn được.  Đấy là hồi nẵm, vài năm sau này nhiều tiệm ăn mở luôn, giá cả gấp hai ba v́ cũng phải trả cho nhân viên như vậy. Du khách không lo đói nữa.

 

Riêng “Nha Trang văn minh thân thiện” đă cho ḿnh nếm “Tết đói” hai lần. Trước đó th́ được ăn mệt nghỉ, nhà nào cũng cúng tất niên, hoặc tiệc công ty. Được kinh qua món dê luộc cuốn lá mơ tuyệt vời, kiến thức mở mang thêm chữ “hộp số” là “bộ đồ nghề” của anh dê đực, để riêng, kính cẩn hầm thuốc bắc. Một anh bạn Saigon ra chơi, được mời luôn, than thở Trời ơi tui ra đây nghỉ ngơi muốn ăn nhè nhẹ mà cứ ăn uống nặng nề như vầy tui thấy mệt quá. Nhưng nếu anh nấn ná thêm vài ngày Tết th́ sẽ “nhẹ tênh” v́ chẳng ai đoái hoài nữa. Lần này lại nghe nhà hàng bên kia đường hứa hẹn mở luôn một hơi không nghỉ, yên chí rồi làm sao đói được, th́ bương bả chen chân chợ búa nấu nướng làm chi cho mệt, bởi mấy ngày này kinh quá, thiên hạ tất tưởi lên đồng, hớt hơ hớt hải mua mua sắm sắm. Nhưng trưa mồng một khăn gói ra đường “Xin Cha cho chúng con hôm nay lương thực hằng ngày”,  mới tá hoả thấy tiệm nào cũng đề mở cửa mồng bốn. Đoảng vị thật. Đầu năm bị hớ rồi, theo tục lệ ông bà là dám quanh năm hớ măi. Bánh tét của khách sạn Yasaka th́ mồng hai mới nấu. Tiệm phở khu du khách cũng đóng v́ nhân viên phàn nàn không được về quê ăn Tết, và phải trả lương gấp hai ba nên số thu không đủ cho chi. Buồn t́nh, ngồi mơ màng nh́n ra biển, gió vẫn liu hiu nô đùa với hàng dừa lêu khêu, dửng dưng như trêu ḿnh, ai bảo có bao tử làm chi. Nước vấp vào cát mời gọi. Nha Trang ngoài biển ra th́ có cái ǵ nếu không tiệm ăn quán nhậu, và dù là nước biển Nha Trang đi nữa, cũng có nghe ai nói thay được thực phẩm bao giờ.  Lúc đó mới thấm thía câu “Miếng ăn là miếng tồi tàn”, nhưng người áp huyết thấp cần cái tồi tàn ấy biết bao nhiêu.

 

Kinh nghiệm. Đúng là “Hăy tự giúp ḿnh” trước đă!

 

Xuân Sương

Paris-NT, Déc. 2013