DIỄN VĂN ĐẦU TIÊN
Tối chúa nhật 15-10 nín thở nghe tổng thống Emmanuel Macron lần đầu bày tỏ nỗi ḷng sau 5 tháng ngồi trên chính điện. Ông có 1 giờ 15 phút gián tiếp tṛ chuyện cùng dân chúng để thuyết phục rằng ḿnh không phải Tổng thống của giới đại gia, mà là của mỗi người dân Pháp.
H́nh thức
Không phải kiểu đít-cua như nhiều bài từng đọc khắp thế giới trên các diễn đàn khác khau, mà là đít-cua giải thích, giải tỏa, giải đáp... tại «pḥng nh́» của điện Élysée, sát bên văn pḥng chính thức của Tổng thống, trên tầng 1. Từ sáng truyền h́nh đă cho xem cảnh nhân viên của họ lui cui sắp đặt máy móc dây nhợ linh tinh.
Đây là nơi họp hành của các cố vấn, mà trong lịch sử mới nhất của điện Élysée nó được đặt tên lại là «căn pḥng làm cho người ta điên», sau sự quá cảnh đầy sóng gió của các nhà cố vấn đặc biệt của hai đời tổng thống trước.
Bây giờ th́ Tổng thống Macron ngồi đó, căn pḥng trang trí bằng bàn ghế giản dị và trên tường treo hai bức tranh, bức ǵ ǵ của một ông Bỉ, và bức tranh Marianne biểu tượng của nước Pháp, từng theo bước chân ông suốt những tháng ngày tranh cử.
Ba kư giả đặt câu hỏi đủ sắc màu nhân tâm chính trị, những điều mà người dân, các công đoàn hay các đảng phái thấy «có vấn đề», từ khi ông ngồi vào vị trí công dân số 1.
Mà kiểu phỏng vấn ở các xứ giẫy chết này ngộ lắm. Các quan đang trả lời mà kư giả không ưng ư th́ họ cắt ngang ngay, vặn lại, bốp chát thẳng thừng, và đừng ḥng tránh né câu hỏi dù hắc búa, họ không tha đâu. Có lần bà Ségolène Royal bị hỏi một câu liên quan đến Tổng thống Hollande là chồng cũ, bà tránh né, kư giả lặp lại 4 lần đến nỗi bà cũng phải ph́ cười, trả lời !
Họ cũng chẳng cần cười cười vui vẻ lấy ḷng hay cầu tài cầu an cầu siêu ǵ ǵ cả, họ cau mày, trợn mắt, khoát tay phản đối, đổi sang câu hỏi khác không cho quan lớn nói tiếp, họ tra khảo kiểu luật sư Vous chỉ cần trả lời Có hay Không thôi, không giải thích dài ḍng... Có lần tổng thống Sarkozy bị bà kư giả vặn với nét mặt cực kỳ nghiêm khắc, phải kêu lên Sao bà có vẻ khó chịu với tôi đến thế. Ôi, mấy cái xứ giẫy hoài chẳng chịu chết này nó lạ lùng quá thể.
Nội dung
Được hỏi về tổng kết 5 tháng qua của ḿnh, ông Macron có vẻ hài ḷng, khoái chí trả lời :
Trước kia các bạn nói Ông ta sẽ không được bầu chọn v́ không có đảng phái, th́ tôi được bầu rồi ; ông ta sẽ không được quốc tế lắng nghe đâu, th́ họ nghe chúng ta rồi ; ông ta sẽ không có được đa số, th́ chúng tôi có đa số rộng răi rồi, trẻ trung hơn; những cải cách đầu tiên ông ta sẽ không bao giờ đạt được, th́ đạt được rồi.
Miễn thuế cho các xí nghiệp để họ tạo công ăn việc làm, ông Hollande đánh 75% nên các đại gia chạy hết ra ngoại quốc.
Chuyện thất nghiệp th́ ông hứa cứ chờ xem trong ṿng năm rưỡi-hai năm, dân chúng lại muốn ông có chiếc đũa thần.
Gần 10 triệu khán thính giả truyền h́nh và hơn 1, 5 triệu xem trên di động. Là một thành công.
Nhưng như thường lệ, bất kỳ một bài diễn văn nào th́ qua bữa sau phe đối lập đều chê. Macron không đảng phái th́ tả cũng chê mà hữu cũng chê. Ông nói rằng ḿnh ngược lại với các vị tinh hoa chỉ quen với cách nói chẳng nói ǵ cả, chẳng đề cập đích danh sự việc ǵ, đọc những bài đít-cua đă được tẩy trùng.
Ông cũng đă nói trong lúc phỏng vấn, rằng luôn luôn có những chống đối, những b́nh phẩm, nhưng tại Âu châu và thế giới, ông sẽ tiếp tục cùng nhịp điệu với cùng sự quyết tâm, rằng ông không ở đó để quản lư hay sửa đổi mà là chuyển đổi, rằng nếu ông tiêu tốn tháng ngày nh́n vào các thăm ḍ dư luận coi ḿnh có được ḷng dân hay không th́ chắc chắn ông sẽ làm cho nước Pháp lụn bại và chính ông cũng thất bại... năo nề.
Nên ông dửng dưng với các lời chỉ trích Tôi sẽ tiếp tục nói những ǵ tôi tin tưởng.
Ông đề nghị dân chúng hăy nghe những ǵ ông nói và nh́n kỹ những ǵ ông làm.
Khi nói về đồng tính và quấy rối t́nh dục, ông Macron có vẻ xúc động nh́n xuống, chậm răi lựa lời. Và mấy hôm nay ai cũng biết là chính phủ Pháp đang... đ̣i lại cái Bắc đẩu bội tinh do Tổng thống Nicolas Sarkozy từ tháng 3 năm 2012, đă gắn lên ngực ông Harvey Weinstein, nhà sản xuất phim Mỹ đang bị lùm xùm trong việc lợi dụng các ngôi sao nữ. Theo điều lệ của Bắc đẩu bội tinh đối với người ngoại quốc được trao, th́ thái độ trái với danh dự chỉ là rút mề đay lại thôi. Tổng thống đương nhiệm là đại thần trong việc quyết định số phận ngôi sao bắc đẩu này.
Dư luận
Một học giả ở Trung tâm nghiên cứu Quốc gia Pháp nhận định rằng ông Macron trung thành với đường lối của ḿnh, tự chịu về những từ ngữ bị cho là gây sốc v́ ông đối đáp với từ ngữ của ông, một cách chứng tỏ ông gần với dân, bởi ông nói như họ. Lần duy nhất ông xin lỗi là hồi nẵm, 2014, lúc là Bộ trường kinh tế, khi... lỡ miệng nói thợ thuyền của ḷ mổ Gad, là mù chữ.
Tổng giám đốc của viện thăm ḍ dư luận Elabe cho rằng Macron không gây cảm giác lùi bước hay nhượng bộ trước áp lực, và đó là điều quan trọng cho cử tri bầu ông, bởi ông cũng đă hứa là sẽ làm chính trị một cách hoàn toàn khác, vậy th́ cũng phải ăn nói khác đi.
Dù sao các đảng tả hữu đều khập khiễng tan nát hết rồi, chia năm xẻ bảy. Nên lời chỉ trích cũng dàn trải rộng ra. Và dân Pháp luôn luôn có tinh thần phản kháng. Bất kỳ ǵ ǵ cũng thường bất măn, chống cái đă, la lối cái đă, tính sau. Trên bảng xếp hạng, họ là dân bi quan nhất thế giới và dân Việt nhà ḿnh lạc quan nhất thế giới. Cho nên ḿnh giỏi chịu đựng, sao cũng xong. Nhưng nhờ các lời phê b́nh đó mà chính phủ các xứ tư bản mới không dám làm ǵ quá lố trái ḷng dân, và họ tiến bộ.
Tổng thống chẳng đảng phái nào sau lưng châm chích giật dây, một tổng thống không tả không hữu mà trong chính phủ có tả có hữu, là hoàn toàn mới mẻ. Điều thú vị là nh́n thấy tư thế mà vị nguyên thủ quốc gia đă chọn, kiểu Tôi đảm nhận và đồng thời tôi chứng minh.
Macron nói ông làm việc với ḷng kiên định. Một cậu bé học tṛ yêu cô giáo hơn ḿnh 24 tuổi rồi nhất định cưới làm vợ, th́ không dễ ǵ ai kiên định bằng.
Xuân Sương