PHÁP CẢI TỔ TUỔI HƯU

 

Người Pháp vẫn mang tiếng là  làm việc lè phè, nhiều ngày lễ, đi làm thì kiếm chuyện làm reo. Trước đây mấy năm, giới công chức hãy còn hưởng chế độ từ 55 tuổi trở lên có thể làm 50% thời gian mà lãnh lương 80%. Nhưng từ đầu năm nay tổng thống Sarkozy đã đưa các chương trình cải tổ  trong đó có việc tăng tuổi về hưu. Trong vòng 50 năm nay, tuổi thọ tăng một quý mỗi năm. Riêng 2009, tuổi thọ còn kéo dài thêm 2 tháng. Từ 1981, đàn bà sống lâu hơn xưa 5 năm, đàn ông 7 năm rưởi. Đây là điều tốt, chứng tỏ y tế khả quan và chế độ ăn uống sung mãn,  nhưng nó buộc chính phủ phải có quyết định. Một dự luật sẽ đệ trình lên quốc hội vào tháng 9 thì ngày 23-3 vừa qua người ta đã biểu tình làm reo. Cho rằng «quá nhiều biểu tình sẽ không còn là biểu tình nữa», vài công đoàn  không tham gia mà chờ lần sau, khi chính phủ ra quyết định. Việc cải tổ này sẽ liên quan đến  22 triệu tư chức và 5 triệu công chức.

 

Thực tình là cuộc khủng hoảng đã khiến điện Elysée phải ghi điều này lên lịch trình, bởi vì về tài chánh, con số thâm hụt dự trù sẽ lên đến 25 tỉ euros trong  năm 2020. Đây là một cải cách quan trọng đánh dấu cho nhiệm kỳ 5 năm của tổng thống. Khẩu hiệu vài năm nay là «làm nhiều để thu nhập nhiều» thì bây giờ thêm «làm lâu hơn» để đóng góp nhiều hơn và rút ngắn thời gian chính phủ phải trợ cấp. Như vậy thay vì hưu ở tuổi 60 trừ trường hợp đặc biệt, người ta phải lao động lâu dài hơn. Về phương diện chính trị, đảng Cộng sản, đảng Xanh và các nghiệp đoàn dĩ nhiên phản đối,  bởi vì hiện nay nhiều người muốn nghỉ hưu từ tuổi 55 hay trước đó.

Martin Aubry bí thư thứ nhứt đảng Xã hội liền lên tiếng có thể nghỉ hưu tùy chọn lựa, hợp pháp là 61 hoặc 62. Bà đã bựt ra điều ta bu của đảng Xã hội mà cách đây 27 năm vào thời kỳ đầu của tổng thống Mitterrand, tuổi hưu được giảm từ 65 xuống 60. Bà nói thêm là «với điều kiện phải lưu ý các công việc nặng nhọc và người đi làm sớm», những người này phải được lương hưu trọn vẹn nếu đã đóng góp đủ thời gian làm việc.  Chính phủ bèn chụp ngay cơ hội mà cách đây 7 năm thủ tướng Fillon (từng là tác giả cải tổ tuổi hưu) đã  cố tìm nhưng không thấy bàn tay cầm hoa hồng chìa ra mau mắn như vậy. Người ta cho đây là  cách cư xử rất khôn ngoan về phương diện chính trị, trong khi tổng thống mới nêu  trong chương trình thì Aubry đã có đề nghị cụ thể, tự đặt mình vào trách nhiệm, tự mời tham gia vào cuộc chạm trán giữa chính phủ - nghiệp đoàn, vào địa vị của việc cải tổ quan trọng có lẽ là cuối cùng của nhiệm kỳ 5 năm tổng thống. Người ta mệnh danh bà là Merkel phía tả, đã «khéo chơi». Nhưng nội bộ đảng thì kêu gọi chỉ đồng ý hưu ở tuổi 60 và cho rằng bà đã “bắn vào chân phe tả”. Cuộc tranh luận còn sôi nổi hơn khi tổng thống tuyên bố trên truyền hình là sẽ bàn bạc với sếp đảng Xã hội, rằng ông rất vui là bà đã tuyên bố tuổi hưu là 62. Dĩ nhiên ai cũng muốn kéo cái chăn về phía mình.

Cách tính hiện nay là lương hưu công chức dựa  trên 6 tháng cuối cùng trong nghề, tư chức thì dựa vào 25 năm huy hoàng nhất trong đời. Theo thăm dò của Ifof, vì lo ngại cho lương hưu nên 41% dân Pháp chịu đóng góp nhiều hơn để về hưu sớm. Phần đông chịu hưu 62 tuổi, 1/3 đồng ý hưu giữa tuổi 65-69. Riêng  Daniel Cohn-Bendit, ông đề nghị một cách thức mới là xen kẻ làm việc và nghỉ hưu, người ta có thể làm đến 67 tuổi nhưng với thời giờ ít đi. Hệ thống hưu ở tuổi 60 tùy theo phân bổ đã đưa ra từ 1945, cho rằng thời gian sống sau khi ngưng làm việc là 7 năm, trong khi hiện tại ở tuổi về hưu người ta có thể hy vọng sống thêm 20-25 năm nữa.

 

Việc làm không phải luôn luôn là sức khỏe. Theo Viện giám sát y tế, nhiều bịnh do làm việc như đau cột sống, bả vai, khủy tay, nhức đầu, mắt kém… liên quan đến việc làm càng ngày càng nhiều.  Năm 2006 có 80% bịnh nhân do việc làm, tức là riêng năm này đã mất cả triệu ngày làm việc. Năm 2008 bảo hiểm xã hội đã trả khoảng 800 triệu euros cho gần 40000 người bịnh do công việc. Dù vậy đây là con số xa sự thực, nhiều người chịu đựng im lìm vì  ngại khai bịnh thật sẽ ảnh hưởng xấu đến việc làm của họ. Riêng trong các bịnh viện Paris, từ đây đến 2012 sẽ giảm 3000 - 4000 nhân viên trên tổng số 92000. Công chức thì hai người về hưu chỉ thay một, đã được mặc nhiên áp dụng từ vài năm nay.

 

Mặc dù tổng thống trấn an rằng bổn phận của ông là bảo đảm lương hưu người dân được tài trợ đầy đủ, nhưng nói chung người ta vẫn chẳng an lòng. Bởi không chỉ vì đời sống càng ngày càng mắc mỏ mà đội ngũ lao động không đủ đông để có thể trợ cấp thong thả cho người già càng ngày càng thọ.

 

Xuân Sương

Paris-NT, mars 2010