THÁI B̀NH DẠT DÀO...

 

Bà cụ luôn tay phe phẩy chiếc quạt giấy  rách hai đầu, mắt hấp háy nh́n bạn  thiêm thiếp mỏng dính trên chiếu. May là trời chưa nóng lắm, thỉnh thoảng lại có cơn mưa trái mùa v́ thời tiết thay đổi bất thường, chớ giờ này mọi năm đă nắng chát. Vậy mà hôm nay mái tôn thấp cũng gom hết mặt trời suốt ngày rồi phả lên thân thể hầm hập sốt từ bữa kia. Bà cụ thấm khăn nước lạnh đắp trán bạn nhiều lần cơn sốt vẫn chưa chịu thua, nó ngằn ngặt đến rồi quầy quả bỏ đi, bà cụ vội mừng th́ nó trở lại như trêu chọc ḷng tận tụy của bà. Bây giờ nó vẫn c̣n đó ám vào thân thể gầy g̣ nhỏ xíu nằm như chết, bà vẫn ngồi đây trông nom con bịnh dù đă hai ngày không ngược xuôi khắp phố và xấp vé số hôm trước hăy c̣n một ít chưa trả kịp. Bà bạn chốc chốc trở ḿnh rên, miệng lảm nhảm bận bịu. Bên ngoài đêm mênh mông im ắng, không một hạt gió tạt qua, không tiếng chim dội lại, không một viên sỏi trẻ con chơi nẩy lên mặt đất. Đêm không trăng sao, bầu trời ngan ngát xanh thẫm buông chiếc mùng khổng lồ xuống mặt đất ngăn cản mọi sinh khí.

Người bịnh cựa ḿnh, bàn tay trơ xương bấu níu khoảng không. Bà cụ  nắm tay bạn, ngừng quạt hỏi nhẹ nhàng:

-       Bà thấy trong ḿnh ra sao?

Không trả lời. Bà cụ thuyết phục:

-       Bà giữ nỗi niềm để khổ thân làm ǵ. Thôi tui đi nói thay cho bà nghen.

Bà bịnh vội vă khoát tay, ánh sáng cái đèn hột vịt lờ mờ không thấy hai trũng mắt. Bà cụ chép miệng:

-       Cực chưa. Bà suy nghĩ quá phát sốt chớ sao. Thuốc ông Bảy cho hai lần mà không hạ th́ đủ hiểu là tâm bịnh mà. Mà tui hỏi bà, cũng tội nghiệp nó chớ. (Giọng trêu ghẹo) Mà nè, chắc cha nó cũng đẹp trai như nó hả bà?

Bà bịnh nhếch mép, nụ cười mỉm phác hoạ trên đôi môi khô nhăn nhúm. Dưới mái tóc lưa thưa những kỷ niệm thuở nào vụt lại qua ngoằn ngoèo như tia chớp. Bà bịnh muốn kể cho bạn nghe nhưng không đủ sức. Bữa trước xem truyền h́nh nhà ông Bảy,  hoảng loạn đến nỗi đêm mê lảm nhảm sáng hôm sau bà bạn điều tra một tí là khai. Nhưng chi tiết chưa thố lộ th́ cơn sốt đă ập đến chận hết mọi lời, d́m cảm xúc. Bây giờ những vui buồn thời nào tưởng đă quên lại trồi lên sống động. Nhắm mắt, muốn yên tĩnh nghĩ đến thời xa xưa, thời bà luôn điệu đàng vung văng mái tóc dày quá thắt lưng, áo tím ...

Con yêu, chẳng hiểu v́ sao bà ngoại bỏ ông ngoại. Bà đi th́nh ĺnh, dứt khoát, như thể chần chờ thêm ngày nào th́ những sợi dây vô h́nh sẽ siết chân bà lại. Buổi chiều mẹ tan trường bà đă ở cổng, đưa vội bao thư rồi lên chiếc taxi chờ sẵn bên đường. Lúc đó mẹ ngỡ ngàng chưa hiểu, vội chạy về nhà, những gịng thư nhảy múa điệu ǵ loạn xạ với nhạc rần rật trong tai và lời buồn mà dứt khoát. Mẹ đọc lần hai rồi lần ba mới hiểu ngoại nói không thể sống  với ông ngoại nữa. Không giải thích. Chẳng biết ông ngoại đă phạm lỗi ǵ. Lúc đó mẹ chợt thấy rơ hơn những lần căi vả, tuy cố ḱm lời nhưng ánh mắt hai bên không nhân nhượng. Từ đó, những bữa cơm chỉ hai cha con vừa dở vừa buồn, lẳng lặng nuốt những hạt gạo chín sao mà gai góc.  Mẹ mới mười hai được phó thác mọi điều. Ông ngoại gầy tọp chẳng c̣n hồn viá  khiến những cơn khóc thầm cũng phôi pha, mẹ cố quên, hiểu phải đối diện với việc không c̣n mẹ nữa và phải sống. Bà ngoại ở đâu chẳng biết.

Năm mẹ hai mươi, có người yêu, ông ngoại mất. Cầm cự nỗi nhục nỗi buồn như vậy cũng là nhiều. Tiễn cha vào huyệt mộ mà mẹ có cảm tưởng đang chôn sống chính ḿnh.  Chưa ôm bằng đại học, chẳng một chuyên môn, không của cải. Những ǵ ông ngoại để lại là máy hát và đống đĩa mà hai cha con nghe miệt mài hơn từ khi bà ngoại bỏ đi, và vốn liếng tự thân của mẹ là giọng hát trầm truyền cảm. Nghe lời khuyên bạn bè, ban ngày đến trường, ban đêm mẹ hát ở các quán cà phê. Nhiều khi thiên hạ mải chuyện tṛ chẳng ai để ư đă giúp mẹ thêm can đảm. Rồi quen nghề, bạo dạn. Nhưng bạo dạn không dừng ở đó nên cái mong muốn có bằng đại học đă nhường chỗ cho  lộng lẫy áo quần, nữ trang xao xuyến. Chữ nghĩa  tự nó rũ ra, rời bỏ mẹ. Mẹ cũng tủi thân hờn dỗi xa lánh người yêu c̣n lọc cọc đời sinh viên, ghen bóng gió. Dù thời đó quan niệm “xướng ca vô loài” tưởng bớt nặng nề, nhưng vẫn là, con ạ.

Rồi từ cà phê dân giă mẹ bước lên pḥng trà, tiệc tùng, sân khấu thủ đô... Ở đó một lần mẹ gặp cha con, trời mưa như trút và để “chạy sô”, mẹ vui ḷng cho anh sĩ quan xa lạ vụng về nhưng chân t́nh này đưa đi hộ. Lần một lần hai rồi thành thói quen, đêm đêm cha con đón đưa mẹ từ pḥng trà này đến sân khấu khác, lặng lẽ ngồi chờ ở góc khuất nghe giọng mẹ trùm kín thính pḥng, vương văi những sợi tơ, chập chùng non cao bể sâu thề non hẹn biển. Giọng mẹ đă thắt con người vào với con người, đă đẩy đưa những điều khó nói, đă hàn gắn nỗi niềm đổ vỡ. Nhiều khi hát mà ḷng nghĩ đến ông bà ngoại, đến hoàn cảnh cô độc của ḿnh, đến t́nh yêu chưa hề được hưỏng. Mẹ gửi gấm mọi tâm sự thế gian vào tiếng hát, trầm, vang, nỉ non, níu kéo mọi con tim. Tiếng hát mẹ đem nắng mưa về cho đất, đem thuyền ra khơi, đem chim muông về cây cỏ, đem sự sống về cho vạn vật. Và con ạ, dĩ nhiên dù không cố t́nh, vẫn đem theo cái chết. Nhiều quân nhân nghe mẹ hát không c̣n ḷng dạ nào trở ra đơn vị nữa, họ muốn đào ngũ thay v́ vác súng xả vào đồng loại. Nhiều cô gái  ủy mị nghe mẹ hát đă để linh hồn mềm nhũn bị cảm xúc lôi đi,  có khi là đến bờ vực thẳm. Người ta bảo mẹ có giọng ca liêu trai, mê hoặc, phù thủy, âm hồn, rù quyến... Mẹ ít ca ngợi mùa xuân mùa hạ, ít  mang lại chồi non cỏ hoa hay ánh sáng chói chang, mẹ thường xưng tụng mùa  lá vàng tả tơi đầy mặt đất, gió se se thịt da rồi lạnh tái tê mưa dầm gió chướng mùa đông. Người ta đồn nhau vài giọt mưa mẹ có thể hoá thân thành con sông mùa lũ, cơn gió nhẹ thành băo tố tim người... Nghĩa là thường tai hoạ. Mà không cưỡng được.

Chờ, toàn thân cha con lẫn trong bóng tối, chỉ làn khói thuốc thơm lờ lững bay thật xa đến quấn quưt  mẹ. Lần nào đưa về cha con cũng bảo nghe em hát mà nổi da gà. Con tượng h́nh từ những đêm như vậy đó. Rồi da gà mẹ nổi khi nghe bác sĩ báo “tin vui”. Mẹ rất sợ. Không một ai để tâm sự. Có nên nói với một quân nhân rằng anh sắp làm cha?

Thời chiến mọi việc xảy ra rất nhanh con ạ. Đời sống như cơn sốt, tất bật, bấp bênh. Mẹ c̣n đang phân vân chưa biết tính sao th́ cha con từ giă, lệnh hành quân khẩn cấp. Chẳng biết đó là trận Khe Sanh, Hạ Lào hay Đồng Hà, Đồng Hới... những địa danh ghê gớm ấy với một số người là lịch sử, với một số khác là mồ chôn,  chính ḿnh hoặc thân nhân. Chưa đầy tuần, một tối vừa hát xong đă có người chờ. Họ báo tin cha con không bao giờ về nữa. Như vở bi kịch, như tṛ đùa. Diễn viên chưa đóng trọn vai và khán giả cũng chưa hiểu thấu. Hoặc cái bất ngờ chẳng vắt được giọt nước mắt nào hoặc mẹ chẳng thực sự thương cha con, chỉ nghĩ đến ḿnh phải cắn răng ngậm cái bào thai. Tiếng hát mẹ trầm buồn thêm, tới mức không thể trầm hơn nữa, không thể  buồn hơn nữa. Mẹ đă rút nước mắt nhiều người và tự nhủ họ khóc cho ḿnh. Đến khi thân thể biến dạng rơ ràng, mẹ ra Trung, nơi không ai quen biết...

Nh́n bạn thiêm thiếp ngủ, bà cụ ngừng quạt ngả lưng xuống chiếu bên cạnh. Bên ngoài đêm dai dẳng nhưng tiếng chó từ rất xa vọng tới báo tin vẫn c̣n sự sống.

                                                    x

 

Bà bịnh (bây giờ không c̣n bịnh nữa) đến trước khách sạn anh ca sĩ ở, chờ bên kia đường. Lâu lắm anh mới về, bà gọi:

-       Này cậu, cậu ǵ đó ơi, cậu t́m mẹ đó ơi!

Anh quay lại nghi ngờ, mắt sáng lên vội vă:

-       Mẹ?

-       Không, tôi không phải mẹ cậu, nhưng tôi có quen biết mẹ cậu.

Giọng bà run. Anh nắm hai tay bà mừng rỡ, d́u bà vào quán nước.

-       Bà uống ǵ đi bà, nước cam được không?

-       Ǵ cũng được cậu, tôi không khát.

Anh gọi nước, hí hửng:

-       Bà quen biết mẹ cháu? Bà kể cho cháu nghe đi, mẹ cháu hiện giờ ở đâu? Bà là ai?

Anh sôi nổi, bà từ tốn khuấy măi ly nước kéo thời gian trước khi vào chuyện. Chiếc th́a con lanh canh bối rối. Bà nh́n màu vàng nhạt và lát cam nằm vắt trên ly, nửa vầng trăng tṛn mùa thu. Bà đằng hắng, muốn sắp xếp lời lẽ cho ngọt ngào man mác êm như sáo chiều dật dờ...

-       Tôi đă từng làm việc cho mẹ cậu, những năm cuối đời.

-       Nghĩa là mẹ cháu...

-       Chết rồi. Xin lỗi cậu. Mẹ cậu chết lâu rồi.

Mắt người đàn ông sụp xuống, anh vô thức mân mê vầng trán.  Cả hai im lặng. Kết quả đă nói ra, phần c̣n lại chỉ là những chao lượn đường đi của trái banh căng tràn kỷ niệm.

-       Vậy th́, vậy th́ bà biết mộ mẹ cháu ở đâu?

-       Ô, lâu lắm rồi cậu à. Người ta đă san bằng nhiều nghĩa trang để làm công viên hoặc sân banh. Mẹ cậu... mẹ cậu không có thân nhân nên không ai lo di dời hài cốt.

-       Vậy th́ hài cốt mẹ cháu vẫn c̣n chỗ cũ? Bà chỉ cho cháu được không?

-       C̣n chỗ cũ làm sao được cậu. Họ hốt đi đâu hết rồi mà. Gần hai chục năm nay rồi.

Người đàn ông thở ra, đôi mắt đẹp sau làn kính mỏng buồn lạ lùng, chớp lia. Có ngấn nước lăn tăn.

-       Có thể có cách t́m ra chớ bà?

-       Tôi chịu. Mà may có t́m ra th́ cũng là mồ chôn tập thể, cũng san bằng..

Anh hỏi tên công viên mẹ đă từng nằm, thở dài, khe khẽ vỗ bàn tay nhăn nheo:

-       Bà kể về mẹ cháu cho cháu nghe với. Tại sao mẹ cháu bỏ cháu vào viện mồ côi? Mẹ cháu làm ǵ? Tại sao mẹ cháu chết? Bao giờ?

Bà đằng hắng, chậm răi uống vài ngụm nước cam, nhỏ nhẻ nhai nửa vầng trăng tṛn mùa thu. Miệng ly bây giờ trống trải cô đơn:

-       Mẹ cậu con nhà giáo, bà cũng là... nhà giáo. Họ không giàu có nhưng đàng hoàng lễ nghĩa. V́ vậy nên khi có bầu mà chẳng cưới xin th́ làm sao sống được. Mẹ cậu phải trốn ra miền Trung, sinh cậu rồi cho các bà phước nuôi. Đó là tôi nghe mẹ cậu kể vậy.

-       Sao ba mẹ cháu không cưới nhau?

-       Cha cậu chưa biết có cậu th́ đă chết trận. (Bà mơ màng) Có thể cũng là cái hay, thời đó quân nhân chết nay sống mai...

Anh nhíu mày:

-       Làm sao bà biết đó là cháu?

-       Mẹ cậu nói vào thời điểm đó, cậu là đứa con trai duy nhất ở viện mồ côi. Có mấy đứa nữa mà hoặc lớn hơn nhiều, hoặc con gái. Bữa xem truyền h́nh, tôi nghi rồi. Sau đó ông bạn đọc báo cho thêm chi tiết th́ tôi hiểu chắc chắn là cậu.

Anh chép miệng ngẩn ngơ:

-       Cháu đi khắp nơi hát bài Ḷng Mẹ với hy vọng mẹ cháu nghe, rồi mẹ con sum họp. Ai ngờ...

Bà gật gật đầu.  Mấy hôm nay thiên hạ râm ran, cái anh chàng người Trung cao to mà giọng ngọt dịu êm đềm, nét mặt thánh hiền luôn mồm nỉ non t́nh mẹ. Giọng khoẻ truyền cảm, anh hát dễ dàng như thở, lời cứ tuôn như nước mọi con sông đổ tràn ra biển. Nét mặt anh thản nhiên trầm tĩnh mà người nghe nôn nao nước mắt.  Tiếng hát mênh mang mênh mang trải dài trên các con đường, dẫm sâu vào ḷng các bà mẹ trẻ già khắp nơi trong thành phố, xuyên suốt mọi con tim. Cái truyền h́nh nhỏ xíu mà tải ḷng anh bao la, nó bằng phẳng mà chất được t́nh anh sâu thẳm. Nó phát h́nh anh hát, dạo phố, tṛ chuyện với người muốn chia xẻ nỗi niềm. Chẳng được nâng niu chăm sóc, anh vẫn tin theo nhạc sĩ Y Vân là Ḷng mẹ bao la như biển Thái B́nh dạt dào, T́nh mẹ tha thiết như ḍng suối hiền ngọt ngào, Ḷng mẹ êm ái như đồng lúa chiều ŕ rào, da diết rưng rưng...

-       Mẹ cháu chết v́ sao hả bà?

-       Ờ à... sốt xuất huyết hay ǵ ǵ đó cậu, nghĩa là sốt cao lắm.

-       Lúc đó bà trông nom mẹ cháu?

-       Ơ... không. Dạo đó tôi về quê, tang lễ vội vàng mà chẳng ai báo tin nên khi tôi lên th́ mọi việc đă xong.

Anh lại chép miệng, lắc đầu, nh́n sững nền gạch hoa như mộ mẹ san bằng dưới đó.

-       Thôi cậu đừng buồn, cái số như vậy rồi.

Họ nói với nhau linh tinh chuyện. Anh bóp trán. Một lát bà đứng lên:

-       Thôi tôi về đây.

-       Khoan, bà chờ cháu chút...

Anh rút ví, xấp mỏng giấy năm trăm ngh́n đồng đặt cạnh tay bà:

-       Xin phép bà, cho cháu biếu bà chút tiền, coi như mẹ cháu giúp bà vậy.

Bà cười gật đầu, rất tự nhiên nhón một tờ rồi đẩy trả anh phần c̣n lại:

-       Xin cậu một tờ. Bà bạn tôi bịnh mấy hôm trước, lỗ chỗ vé số không trả kịp. (Cười ḍn) Hết bịnh vội đi ḍ, cả xấp mà chẳng tờ nào trúng. Nhưng tờ bạc này là quá dư rồi. Cám ơn cậu.

-       Cháu phải cám ơn bà nhiều chứ. Xin bà lấy cả đi...

-       (Âu yếm đặt tay lên vai anh) Khỏi cậu. Coi như là tôi cho tin tức th́ cậu trả tiền hậu hĩnh rồi đây, cậu không nợ nần ǵ tôi nữa đâu.

Và họ chia tay, mỉm cười thân thiện.

Con ạ, mẹ đă không Thương con thao thức bao đêm trường để nh́n con yên giấc mà vui sướng biết bao. Hồi bỏ con, mẹ c̣n mừng, mừng v́ tin là con nằm trong những bàn tay dịu dàng ân phước, mừng là mẹ có thể làm lại cuộc đời, không tai tiếng... Có lẽ mẹ không thương yêu cha con  đâu, chỉ thích vẻ ngang tàng lính tráng, chỉ là cảm thôi, có người chăm chút cho ḿnh, điều mà mẹ thiếu thốn từ hồi bà ngoại bỏ đi.  Giờ nghĩ lại, tất cả chỉ là ích kỷ, vụng dại. Mẹ đă chẳng Lặn lội gieo neo nuôi con tới ngày lớn khôn.  Mẹ đă đưa con chập chững vào đời bằng những bước truân chuyên, để con tự bơi với người xa lạ. Con đă thành người, thành tài mà không có mẹ trên suốt đoạn đường. Và thay v́ oán bị bỏ rơi, con lại tha thiết đi t́m. Té ra  mẹ sống một đời mà chẳng hiểu ai, không hiểu cha mẹ ḿnh, không hiểu cha của con, và cũng chẳng hiểu con ḿnh. Con thừa hưởng của mẹ giọng trầm truyền cảm, thừa hưởng của cha tất cả phần xác với đôi mắt đẹp thiên thần  và con tim từ ái. Lúc nh́n con xoa bóp trán, mẹ chợt nghĩ à, nếu được chơi đùa với hai đứa cháu nội hẳn sung sướng vô biên. Mẹ vội gạt đi.

Mẹ hiểu  con vẫn tiếp tục ḍ la. Những bà già bán vé số như mẹ th́ hằng hà, lơ lửng trong không, chẳng c̣n họ tên ǵ nữa, nên mẹ con đă thực sự chết rồi. Làm sao t́m ra người chết, nếu không phải trong mơ... 

MIÊNG

Paris-NT, Avril 2012