ĐÓN XUÂN NÀY NHỚ XUÂN XƯA… (*)
Những ngày cuối năm bên ta giống gần Giáng Sinh Âu-Mỹ. Ở Pháp năm nay chợ Giáng Sinh trên đại lộ Élysée và các cửa hàng vắng người. Mall bên Mỹ th́ vẫn tấp nập. Nhưng họ chỉ rộn ràng sắm quà cho gia đ́nh, bạn bè thân, không bao đồng anh chị sui ông bà hàng xóm hoặc thầy cô của con hoặc sếp to sếp nhỏ hoặc dân làm ăn th́ c̣n cả anh công an phường và anh chị nhà băng. Cuối năm phải thanh toán linh tinh triệu thứ mà nhà băng phán “tiền chưa thấy về” th́ phải nhạy bén hiểu ngay là bao nhiêu phần trăm cho họ… thay thủy tinh thể và tậu mục kỉnh “khủng” để nhanh chóng “thấy” tiền về. Ḿnh ngu, nghe kể th́ buột miệng “thiệt hả”. Sao không thiệt.
Chẳng biết ông bà có xin được visa chu du Tây-Mỹ ăn tết với con cháu không, nhưng chúng sanh của khúc ruột ṭng teng ngh́n dặm vẫn cúng kiến cầu thỉnh các cụ, nếu không th́ nhồn nhột chẳng an, ngại thuộc dạng nằm ngoài danh sách hai mươi bốn gương hiếu để.
Mỗi nơi…
Ở Pháp, quư bà tung tăng chợ Tàu, rủng rỉnh bao ĺ x́ và cành đào cành mai giả, cứ hoa Liên kiều vàng vàng Trời dạy nở đúng mùa tết bên nhà, là các cụ cơi trên dù mang mục kỉnh vạn năng vẫn ngỡ là mai, cơi Ta Bà đó th́… sắc tức thị không không tức thị sắc, là chiêu lừa của ḿnh đă đạt. Với lại các cụ đâu từng sống ở Tây, tưởng mai Tây nó vậy. Dân c̣n đi cày th́ cứ tiềm tiệm hoa quả bánh mứt, cũng đặt bàn thờ ông bà, cho cả cô bác ngoài sân. (Chuyện, ǵ th́ cũng là đất đai người ta đă từng sinh sống, giờ ḿnh chiếm, nên theo môn thể thao quốc gia, ḿnh hối lộ chút đỉnh mới vui). Vàng bạc cháy vèo vèo, nhận từng đó th́ cô bác thành đại gia phải biết, nên đặt điều kiện là tui nhớ th́ cúng, không nhớ th́ thôi, quư vị đừng chờ đợi đừng trách móc ǵ hết, v́ tui chẳng xin xỏ qúy vị cái ǵ. Cô bạn ở Việt Nam nghe vậy nói chị ơi, chị nói em sợ quá nổi da gà đây nè, cô bác thiêng lắm nghe chị. Thiêng, nên dù thủ vàng bạc đầy túi, chư vị vẫn dỗi, chẳng cho tết ta lên danh sách ngày nghỉ của Tây, th́ ḿnh tự đặt lễ cho ḿnh, nói với sếp là nếu đi cày ngày này, quanh năm chẳng lẽ tui bị đi cày hoài th́ hơi bị khó coi. Sếp nghẹn. Ḿnh bèn thoải mái ngồi nhà rung đùi vuốt cằm, nhâm nhi trà Thái Đức.
Riêng dân U90 sang Tây từ thời mà trong thang máy, thấy phụ nữ bước vào là quư nam nhi vội ngă mũ chào, th́ vẫn cố giữ nếp xưa, lụm cụm cũng ráng cho ra bữa ăn hoành tráng trước tưởng nhớ cụ kỵ, sau cho con cháu sum vầy có cái để bụng, níu kéo nhắc nhở cho chúng thế nào là truyền thống Việt, dù An Nam đối với chúng là xứ… đàng ngoài.
Chẳng nghe ai sang “mẫu quốc” ăn tết ta, mà có mốt chạy sang Hoa Kỳ rước ông bà. Sẵn nhà cửa đă sắm cho cậu ấm cô chiêu du học có nơi đậu xe, đánh vợt. Vừa thăm con vừa hưởng cái “không khí tết” chỉ ở Cali mới đủ bộ lệ. Chợ tết trăm hoa đua nở, người nườm nượp hí hửng chẳng ai bị móc túi hay giật bóp. Dân Mỹ chẳng thèm chơi ba cái tṛ tiểu nhân đó, chỉ chơi thứ thiệt súng ống buồn buồn nă chơi, nhưng khu cư dân mắt phượng nhà ḿnh chưa đến nỗi bị cơn lo này ám ảnh.
Chùa chiền th́ khỏi nói, những ngày này mới thấy con Phật ở đâu mà lắm thế, rộn rộn ràng ràng ś sụp vái van. Pháo th́ treo từ nóc xuống đụng mặt sân, hoặc dựng hẳn một cái giàn giăng bảy tám dây cho chúng tha hồ “nổ văng mảnh”. Gặp thời khủng bố, tiếng pháo tưởng nhầm tiếng súng nhưng chắc Phật vẫn từ bi ngự. Đúng là vui hơn tết, hoặc chữ thời thượng là… siêu vui. Thứ nhất nêu cao, thứ nh́ pháo kêu, chuyên trị tà ma quỷ dữ.
Ngoài múa lân múa rồng trống chiên rộn ră, khu Quận Cam c̣n có xe hoa của hăng nọ tiệm kia chạy loanh quanh nhắc nhở “Tui đây tui đây”. Con gái xinh như mộng ngồi vẫy tay kiểu đệ nhất phu nhân giáng lâm. Các mục này th́ tết ta bên Tây chưa bằng đốt tay bên Mỹ. Lại nữa là nhiều hội đoàn tổ chức, bên Tây tết tả-tết hữu đề huề, bên Mỹ chỉ có tết hữu thôi.
Về mục xin xăm th́ khỏi nói. Bên Tây ít nghe, chớ bên Mỹ chùa nào cũng có nhiều ống xăm, trong nhà ngoài sân. Bà kia nhang khói, lạy, cầu, lắc, rớt. Nhưng bất măn. Đầu năm mà Thánh biểu phải kinh qua chuyện không vui, khó xử. Thánh thiệt thà quá, chẳng biết nịnh đầm đưa đẩy chúc mọi sự lành. Bèn tái bản, quỳ, lạy, cầu, lắc, rớt. Lại biểu phải kiên nhẫn chờ cho hết mùa thu mới thấy… ánh sáng cuối đường hầm. Trời, thời buổi điện tử phóng nhanh hơn tia mặt trời mà đầu xuân phải dài cổ ŕnh tới đầu đông th́ đâu c̣n sức lực để hưởng thứ ánh sáng ma quái đó. Chắc Thánh phán nhầm cho ai. Hay Thánh mất gốc rồi, chẳng c̣n hiểu tiếng Việt? Tái bản. Xổ luôn tiếng Mỹ. Lần này chắc tới phiên Thánh bực thí phứt cho nó một que, hoặc từng kinh qua ngôn ngữ Harvard, vừa lắc cái một là que xăm hùng dũng nhảy phốc ra ngay, tốt cực kỳ: con cứ thoải mái ngồi rung đùi và mọi việc sẽ nằm trên thảm điện chạy ro ro. Dám nhà c̣n thêm người. Có thế chứ. Cái mục nhân sự th́ chẳng lo, ông Niu Tơn có nằm dài ngỏng cổ chờ cả đời trứng cũng lắc đầu ngưng rụng. Mở cái ngoặc: quên nghĩ là biết đâu, phu quân về Việt Nam lại gặp một… quư nhân rồi ẵm về qúy tử?
Một lần về ăn tết, nghe lời anh bạn bấm độn, sáng mồng một xuất hành tính kiểu ǵ nhầm hướng nên đi ngang nhà cặp vợ chồng ở Mỹ về sống mỗi năm ít tháng ở Việt Nam, được họ hỉ hả mời vào ăn sáng. Bà chủ xăng xái kéo xuống bếp chỉ nồi thịt kho tàu. Đáng mở trường nữ công gia chánh. Một lớp mỡ trong veo lặng lờ bên trên, thịt và trứng to ngang nhau lặng lẽ ôm ấp bên dưới. Rồi bà bày ra bánh chưng xẻ bốn thịt áp đảo đậu xanh, lấn luôn địa phận của nếp, đĩa củ kiệu dưa hành thơm lừng hộ tống đĩa thịt kho tàu. Đ́nh đám. Hiểu rồi, chẳng cần hỏi ăn ǵ to lớn đẩy đà làm sao nữa. Bà noí bên Mỹ bà nhảy aerobic mỗi ngày. Coi bộ chẳng hiệu nghiệm. Thảo nào thiên hạ bảo dân bên đó thường bị “3 cao 1 thấp”. Nôm na là cao đường, cao mỡ, cao máu, và thấp khớp. Hăi quá, bèn thoái thác là “ăn chay” chớ con Chúa mà chay tịnh nỗi ǵ, và khẽ khàng giẻ tí xiú góc bánh chưng không nhưn nhị, uống ly cà phơ lấy t́nh đầu năm. Chúc anh chị sức khoẻ vạn năng.
Chúc tụng
Cái mục này mới kinh. Hồi bữa suưt túm tóc nhau bữa nay cũng dọn nụ cười hoa hậu hoàn vũ đon đả mang tất cả cái lành thế gian dâng tặng. Bởi vậy có người cho là giả dối. Nhưng chỉ ba ngày đầu xuân thiên hạ mới có thể noí những lời hoa mỹ ngọt ngào dù trước và sau đó có thể nguưt nhau, th́ cũng là điều thiện lành, ít nhất trong ba ngày thiên hạ quên bớt sân si. Chớ nghĩ cho cùng, kiểu chúc đầu năm sinh trai cuối năm sinh gái là chúc đểu cho vợ chồng trẻ cày cục với đồng lương c̣m rồi; chúc cán bộ tiền vô như nước sông Đà, tiền ra nhỏ giọt như cà phê phin là mỉa mai chửi khéo kiểu bà Huyện Thanh Quan rồi; làm ăn bán buôn chân chính mà chúc tài lộc dồi dào đă là điều chua chát; chúc người ôm giường sức khoẻ, sống lâu trăm tuổi th́ đích thị là rủa họ rồi!
Bên Tây, các vị có vợ đầm th́ sau buổi tiệc bắt con gà tây chui vào ḷ rồi vỗ cánh nhảy lên bàn, th́ ngày dưa hành bánh tét là ngày nào cũng cóc biết. Một hôm ông rể tây đang say sưa giấc điệp, điện thoại reng, 12 giờ đêm giao thừa, người bạn từ thuở nào gọi chúc tết. Bị quở anh có biết bây giờ là mấy giờ rồi không… Bên Mỹ mắng kiểu khác. Biểu thằng con đốt nhang mừng tuổi ông bà, nó “Ờ hớ” kiểu Mỹ, cha nó lên ṇng AK: mày dẹp cái tiếng ờ hớ đó cho tao, ông cố nội mày bảy tám đời là dân Mỹ chắc. Một đứa con gái thắng bộ cánh da đen bóng bẩy, cha nó tru tréo: mày ăn bận như người dơi, ông bà nào dám về ăn tết!
Thôi th́ cứ tậu một tấm thiệp ảo đầy rẫy trên mạng, lốc cốc ít ḍng cũng ảo luôn (chúc toàn cái tốt th́ làm ǵ mà chẳng ảo), sai con chuột làm giao liên tới một mèo hoặc cả nhóm mèo, là tiện lợi trăm bề, bạn rảnh lúc nào sai chuột mang thư ra lúc đó, đọc xong vui miệng có… chửi thề ḿnh cũng chẳng nghe. Là thượng sách!
Lo Tết
Bên các xứ này chẳng bao giờ sống với cảm giác hớt hơ hớt hải cảnh chợ chiều ngày Giáng sinh hoặc cuối năm, các cửa hàng cũng chẳng là nơi “đỏ đen” ŕnh chờ bữa cuối cùng tăng hay giảm giá. Có cái thiên hạ cũng điên đầu v́ chọn quà, cô đồng nghiệp bực bội mày coi, bạn mẹ nó cho nó cái laptop, th́ tao là mẹ đỡ đầu biết cho cái ǵ. Và năm nhuận hay không chỉ 4 năm mới có dịp thêm được một ngày vào tháng 2, chẳng ai phiền hà tháng thiếu tháng đủ như bên ḿnh. Ông Trời ở các xứ này đỡ nhức đầu hơn bên châu Á.
Giáng sinh là ngày gia đ́nh, con cháu giang hồ sinh sống đâu đâu cũng ráng “tranh thủ” về xẻo miếng gà tây, 1-2-3-zô ly sâm banh với bố mẹ. Hun hít. Mở quà. Ngày đầu năm dành cho bạn bè, bên Tây một số các cụ thường tổ chức nhâm nhi rồi chực mi-cà-rô tới phiên ḿnh làm ca sĩ, hoặc tới những nhà hàng chuyên tổ chức nhảy c̣ c̣ mệt nghỉ. Thương cái bên nhà dù đầy rẫy khổ đế, ai cũng ráng chắt bóp mua cho ra cái vé, đứng lom khom trong xe đ̣ chất như cá hộp vẫn vui, về thăm quê cho được, thắp lên bàn thờ ông bà nén nhang, chào bà con họ hàng một tiếng, vậy là măn nguyện. Mấy hôm sau lại hồn nhiên chồm hổm dọc đường đội nắng, đón xe vào thành phố, có khi cả mấy ngày mới được đi. Thương quá là thương. Tết là cái ǵ mà thiêng liêng, ư nghĩa với con người quá vậy!
x
Đón xuân này nhớ xuân xưa: Ông anh học trường Quốc Học ở Huế, một lần về tết, mua cho hai em hai cây dù nhỏ. Trời ạ, tinh mơ mồng một hai chị em tôi dậy sớm, siêu sớm, thắng bộ cánh tết, dương dù hiên ngang, trực chỉ vào phố. Lác đác trẻ con cũng tinh tươm sắc màu, nhưng thua xa ḿnh cây dù (làm ǵ mà có được dù?), cho nên ḿnh uyển chuyển bước đi cứ như người mẫu chân dài, chúng bạn lân la sờ cây dù dám c̣n bị hất tay (là đóan vậy), hai chị em yểu điệu thục nữ chẳng khác… Tây Thi-Phạm Lăi trước những con mắt non choẹt thèm thuồng. Nhất nhan em bậu rồi. Đi ṿng vo khoe măi, hy vọng bà con bạn bè đă thấy tài sản “siêu khủng” của ḿnh rồi, ông Trời mới chịu khó ló mặt ra, và bốn gót sen mới chịu lửng thửng quay về.
Chúc tụng là thông lệ chớ chẳng ai tin tưởng ǵ, nhưng lời noí chẳng mất tiền mua, chúc chị phát tài th́ dễ nghe hơn chúc chị phát ph́, chẳng khác dân Tây luôn chúc ngon miệng dù bữa cơm căng tin dở ẹc hoặc khi ăn ḿnh có bị hóc xương hay nghẹn ngào tắt thở bất đắc kỳ tử, lại là chuyện khác.
Thôi th́ đầu năm con Thân, cái con ưa bắt chước, ḿnh cũng làm khỉ đội lốt cụ Tế Xương:
“Bắt chước ai ta chúc mấy lời:
Chúc cho khắp hết ở trong đời,
Vua, quan, sĩ, thứ, người muôn nước,
Sao được cho ra cái giống người.”
XuânSương
Tết Bính Thân 2016.
(*) tựa một bản nhạc của cố nhạc sĩ Châu Kỳ (1923-2008).