19

 

CỜ TÀN

 

 

 

 

      Ra khỏi phi trường, Nhân vẫy taxi.  Thầm nhủ giờ này chắc mẹ chưa đóng cửa tiệm, Nhân bảo taxi chạy về Ngă Sáu.  Hơn chục năm nay, Huyền mở một cơ xưởng nhỏ chuyên bọc đệm cho đủ loại ghế, yên xe gắn máy, xích lô...  Nói là xưởng, nhưng thật ra là hai gian sau một căn nhà mặt tiền trên đường Lê Văn Duyệt. Thợ có dăm ba người.  Chia nhau cắt da, nylông, vào khuôn, đạp máy khâu...họ loạch xoạch từ sáng cho đến khi thành phố lên đèn. Công việc xưởng khá chạy.  Khách hàng là tài xế taxi, dân xích lô đạp, xích lô máy và một loạt hăng xe đ̣ chạy đường Sài G̣n - Lục Tỉnh.

 

      Taxi đi dọc đường Trương Minh Giảng.  Vừa qua Đại Học Vạn Hạnh, xe cộ chậm lại, c̣i bóp inh ỏi.  Giữa những hai hàng xe đủ loại xuôi ngược, một ông già rách rưới đứng giữa đường, miệng ḥ hét, tay chỉ trỏ.  Tài xế kêu ‘‘Lại ông nội nhà thơ!’’.  Thấy Nhân ngạc nhiên, tài xế tiếp ‘‘...th́ Bùi Giáng đó!  Ổng khùng, đứng giữa hai làn xe huưt c̣i chỉ đường.  Tháng trước, ổng bị đụng, nằm nhà thương.  Ra, ổng lại zậy... Thiệt!’’.  Xe taxi chờn tới.  Anh tài xế hạ kính xe, vừa cười vừa la ‘‘Sư phụ!’’.  Bùi Giáng quay nh́n, mắt kiếng hấp háy, hả miệng móm mém ra cười.  Th́nh ĺnh, Giáng nghiêm mặt, quát lớn ‘‘...cứ thế này th́ bây đâm nhao chết hớt.  Hiệp định Paris kư rồi mà bây lơ đi, bộ tính xuống âm phủ cả sao ? ’’.

      Ṿng xuống, xe rẽ trái trên Lê Văn Duyệt. Ngang vườn Tao Đàn, bỗng dưng Nhân hồi hộp. Khi ra khỏi trại tù binh, Nhân điện thoại ngay về nhà nói chuyện với mẹ, thoáng nghe tiếng ấm ức phía đầu máy bên kia. Nhảy xuống xe, Nhân bước vội vào cửa tiệm.  U già xô ra :

      -  Ối, cậu Nhân đây rồi.  Ôm choàng lấy Nhân, u ơi ới gọi... Mợ ơi!  cậu Nhân về đây này!

Huyền tất tả từ dưới xưởng chạy lên.  Đứng sững ra nh́n, Huyền nuốt nước bọt ḱm một tiếng nấc, nhưng nước mắt ứa ra.  Từ ngày Nhân ra Huế là Huyền bặt tin.  Nhờ người lên Bộ Tham Mưu hỏi, cả tháng sau Huyền được báo không có tên Nhân trong số lính dù thương vong. Và thế có lẽ là Nhân bị bắt.  Bây giờ, Nhân bằng xương bằng thịt, gầy đi, đen đủi, nhưng nguyên vẹn.  Huyền tiến đến, tay nắm chặt lấy Nhân.  Vỗ nhè nhẹ lên tay mẹ, Nhân mỉm cười.  Dẫu không son phấn. mẹ chàng vẫn c̣n nét sắc sảo của người đàn bà một thời hồng nhan. Huyền choàng tay ôm lấy vai Nhân, giọng dịu dàng :

      -  Con về nhà trước nghỉ một tí.  Mợ sẽ về ngay.

Quay sang u già, Huyền dặn :

      -  U đi chợ nhớ mua những món Nhân nó thích!

      U già ra cửa, đợi Nhân, miệng bỏm bẻm nhai trầu.  ‘’U sẽ nấu cho cậu một bát canh thiên lư...’’, u nói, mắt nh́n tŕu mến.  Nhân cười, vẫy xích lô cho u già rôi thong thả khoác balô, dọc xuống Vơ Tánh.  Như ngày c̣n thơ ấu, Nhân vào cái ngách cạnh phở 79, đi tắt sang Lê Lai, lối Nhân thuộc làu.  Mở khóa ngoài, Nhân đẩy cửa, miệng gọi Lương.  Không có tiếng đáp.  

     

      Nhân lên lầu ba, vào căn pḥng riêng nơi Nhân học, ngủ, mơ mộng... thời niên thiếu.  Không có ǵ thay đổi, vẫn kệ sách đủ loại.  Một bên sách y khoa.  Bên kia là truyện.  Tay vuốt ve lên gáy những quyển sách phớt bụi, Nhân thấy ḷng ḿnh êm ả lắng xuống.  Ḍng nước từ mạch ngầm một ngọn nguồn sâu thẳm từ từ ứa lên, tràn đầy, trong veo, ngọt ngào.  Rút một cuốn sách.  Lạ chưa, đúng quyển sách Bùi Giáng dịch Hoàng Tử bé của St-Exupéry.  ‘’ Hăy vẽ cho em một con cừu!’’,  hoàng tử hỏi.  Tay phi công lạc lơng trong sa mạc ngạc nhiên : ‘’ Một con cừu?’’.   ‘’ Đúng thế, một con cừu...’’.

      Nhân đẩy cửa pḥng bước ra sân thượng.  Nắng Sài G̣n chói chan trên mái nhà thờ Huyện Sĩ.  Bên kia, ga xe lửa với những đường rai ngoằn nghèo và dăm toa tầu chơ vơ.  Tất cả, vẫn c̣n đó.  Vẫn vậy.  Nhân khép hờ mi mắt, không tưởng tượng lại được cánh rừng vây quanh trại K7.  Mái chuông nhà thờ La Vang. Bờ giao thông hào văng vẳng tiếng hô ‘‘ hàng sống, chống chết’’. Những đồi cát trắng xóa đầy xác người thối rữa, rồi tiếng đại pháo đủ loại cự ly... Tất cả biến mất, như khi mở mắt thức dậy sau một cơn ác mộng.  Th́ ra, Nhân thầm nhủ, vậy mọi chuyện chỉ là một cái chớp mắt.  Kể cả chuyện tử sinh.

 

*

 

      Thu xếp xong công việc, Huyền tất tả về nhà th́ u già đi chợ cũng vừa đến đầu ngơ.  Nàng lên pḥng Nhân, thấy con thiu thiu ngủ, người vẫn mặc bộ quần áo rằn ri của binh chủng Dù.  Xuống bếp, Huyền tự tay nấu, ḷng thanh thản vơi được nỗi lo âu từ ngày Nhân lên đường ra mặt trận Quảng Trị.  Quay đi quay lại, thế mà đă gần một năm.  Đêm Giáng Sinh, Huyền qú dưới chân tượng Đức Mẹ cầu nguyện cho ḥa b́nh và xin ơn trên che chở để Nhân b́nh yên.  Khi đó, Hà Nội bị bom B-52.  Trên đài truyền thanh Sài G̣n, thông tin về chiến sự bỗng mang giọng điệu gỡ gạc của một tay cờ bạc về sáng chưa đến độ trắng tay.  Người ta đồn, thế là Mỹ không kư Hiệp Định Paris.  Ít lâu sau, có tin Kissinger qua Paris.  Dân Sài G̣n x́ xào Cộng Sản Bắc Việt xin hàng. Và kư kết Hiệp Định Paris, người ta bàn, chẳng qua chỉ là chuyện ngưng bắn, Mỹ không thể bỏ Việt Nam được.

      Đến trưa, Lương đi học về.  Biết Nhân trên lầu, Lương nhảy ba bước một lên.  Lát sau, hai anh em xuống nhà dưới.  Nhân đă tắm rửa, mặc quần áo dân sự, trông khác hẳn.  Bữa cơm gia đ́nh từ lâu vắng mặt Nhân hôm nay rộn ră tiếng nói cười.  Trừ một thoáng.  Đó là khi Lương buột miệng :

      -  Chà, em  cũng muốn đi lính!

Huyền tái mặt, buông đũa xuống.  Vờ như không nghe, Nhân lảng chuyện, hỏi mẹ xem có ai t́m thăm ḿnh trong thời gian vắng mặt không.  Đứng dậy vào pḥng riêng, lát sau Huyền ra, đưa vào tay Nhân một lá thơ.  Nh́n qua, Nhân nhận ra nét chữ Dao Ánh.  Huyền nhẹ giọng :

      -  Thơ của Ánh, mợ không mở.  Hai tháng sau th́ Ánh viết cho mợ, rồi thỉnh thoảng gọi điện thoại về hỏi tin con.

Nhân ngập ngừng :

      -  Ánh có nói ǵ về Thuyết không?

Huyền lắc đầu.  Nàng biết chuyện Thuyết ‘‘nhảy núi’’ và mập mờ đoán được t́nh cảm giữa ba người thuở họ c̣n là sinh viên dăm năm trước.  Nh́n Nhân lẳng lặng nhét vào túi áo bức thư, Huyền động ḷng thương con.  Nàng quay mặt đi.  Hàng lông mép lưa thưa khẽ run rẩy khi Huyền mím môi, phản ứng lâu ngày thành nếp mỗi khi Huyền phải ḱm xúc động.

      -  Con được ở Sài G̣n bao lâu ?  Huyền hỏi.

      -  Dạ... chắc chừng một tuần.  Mai con lên tŕnh diện trên Quân Y, đợi lệnh về đơn vị.

      -  Con về đơn vị cũ?

Nhân gật đầu.  Huyền gặng :

      -  Vẫn Nhảy Dù ?

Nhân lại gật, giọng nhẹ nhàng :

      -  Chắc vậy!  Nhưng đại đội cũ ‘’ tan hàng’’ rồi.  Vẫn Dù, nhưng con không biết chắc đơn vị nào...

Gh́m một tiếng thở dài, Huyền đứng lên :

      -  Thôi, nghỉ ngơi ít hôm, sau hăy hay, con ạ!

 

*

 

      Buổi chiều, Nhân tạt qua chào chú Hoàng.  Từ lâu, chú ở một ḿnh.  Nhà chú trong hẻm đường Bùi Thị Xuân, sát cổng xe lửa số hai, ngày ngày giờ giấc được đánh động bằng tiếng xe rầm rập nghiến trên đường sắt.  Mười ba năm trước, sau khi Huyền hét ‘’ ... đàn ông chi mà vậy’’ th́ hai người chia tay.  Nh́n chú ủ rũ chẳng khác một con gà rù, Nhân giúp chú xếp hành trang lên một cái xích lô, không biết nói ǵ và cũng chẳng dám hỏi tại sao.  Từ đó, chú hút thuốc phiện,  viết báo và tiêu dần số vàng gia đ́nh chú mang từ Hải Pḥng vào.  Mẹ Nhân không nh́n mặt chú, có việc liên quan th́ Nhân sang nhắn, và từ khi Lương lớn, Lương thay Nhân làm cái việc đưa tin.  Dẫu sao, Lương cũng là con chú Hoàng. Và Huyền không bao giờ cấm Lương qua lại thăm chú, nhưng chẳng  hề hé miệng nói ǵ.

     

      Nhân gơ cửa.  Tiếng dép loẹt quoẹt kéo lê trên sàn đá lát.  Cửa hé ra cùng với tiếng ho khục khặc. ‘‘A, Nhân đấy à!’’, chú Hoàng reo lên, tay kéo Nhân vào nhà.  Chú cười, giọng vui vẻ, ‘‘ khi Lương báo không có tin Nhân, chú đă sờ sợ.  Lúc Hiệp Định Paris kư kết th́ chú chỉ có mỗi một hy vọng, là gặp lại được Nhân lành lặn, an b́nh...  Mọi chuyện khác, chú coi là xong tất ! ’’.

      Bước vào nhà trong, Nhân thấy bác Quỳnh, bạn chú Hoàng, ngồi trên tấm phản, lưng dựa vào tường, trước mặt là khay thuốc. Bác gạt cái tẩu sang một bên, tay vẫy miệng nói :

      -  Thế nào chiến sĩ, được thả hả ?

Nhân vui vẻ gật đầu.  Đẩy cho Nhân ngồi xuống, chú Hoàng hỏi :

      -  Đánh đấm ra sao mà bị bắt?

Th́nh ĺnh, những đồi cát vùng Quảng Trị hiện về như một lời nguyền độc.  Cánh rừng che căn nhà đầy trẻ con với một ni cô già, đầu bức tượng Đức Mẹ La Vang trên nền đất, điếu thuốc cuối cùng và phát súng của Đại úy Hiển kết thúc đời ḿnh...  Tất cả đồng hiện, xen vào nhau, x̣e ra rồi tụ lại muôn vàn h́nh ảnh trên một chiếc gương vỡ thành mảnh nhọn châu đầu đâm vào một tụ điểm.  Tất cả lại đồng biến, bỏ lại đằng sau một cơi mênh mông không có sự sống đe dọa.  Bác Quỳnh giục, Nhân đáp lấy lệ, thần trí bỗng giăn ra đến gần như chẳng c̣n trí nhớ.  Chú Hoàng chép miệng :

      -  Thời bác Quỳnh với chú đi kháng chiến chống Pháp, chỉ đến Bazoka là cùng chứ đâu có đủ thứ đồ chơi giết người hiện đại như bây giờ.  Thế mà nghĩ lại cũng vẫn c̣n sợ nữa là...

Bác Quỳnh ngửng lên, giọng buồn bă :

      -  Với Hiệp Định Paris, về mặt chính trị th́ c̣n tệ hơn những điều khoản của Genève năm 54. Nay, có thêm cái khoản miền Nam gồm hai bên, Việt Nam Cộng Ḥa và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam.  Nhưng ai cũng biết Mặt Trận và miền Bắc là một.  Nếu có bầu ra một chính phủ miền Nam th́ c̣n đèo vào Lực Lượng thứ ba nữa.  Như vậy, Việt Nam Cộng Ḥa là thế thiểu số, tất sẽ thua...  Trên chiến trường, với Hiệp Định th́ Mỹ không trực tiếp can thiệp,  nên  không c̣n làm chủ được bầu trời.  Dưới đất, ta thua trận thử lửa ở Hạ Lào.  Việt Nam hóa chiến tranh để Mỹ đạt ‘‘ḥa b́nh trong danh dự’’ kiểu Nixon, có nghĩa là Việt Nam Cộng Ḥa thua một ḿnh, chỉ trong dăm ba năm nữa là cùng...

      Nhân nh́n bác Quỳnh.  Tuy chỉ thỉnh thoảng gặp bác ở nhà chú Hoàng, Nhân từng được nghe nói nhiều về bác.  Trước thế chiến, bác là một trong những nhà văn nhóm Hàn Thuyên.  Thuở đi kháng chiến, khi có kẻ gọi bác là đồng chí trong một buổi họp Văn Nghệ Sĩ trên chiến khu, bác sẵng ‘’... tôi không là đồng chí các anh.  Tôi kháng chiến chống Pháp như một người quốc gia’’.  Năm 52, bác dinh tê, vào Huế rồi Sài G̣n.  Khi chính quyền Diệm - Nhu xử dụng một số những người ‘’ kháng chiến cũ’’, bác đă hy vọng tham gia vào giấc mơ xây dựng một miền Nam không Cộng Sản.  Nhưng chỉ ít lâu sau, nghe có người ương ngạch không chịu đi giật lùi sau khi yết kiến Diệm bị loại khỏi chính quyền, bác nổi giận, từ đó phát biểu kiểu nước đôi, không chống không theo.  Bị chụp cái mũ ‘‘đệ tứ’’ mặc dầu, thực ra, bác thuộc thành phần không đảng phái, bác giao du rộng răi, vỗ ngực xưng ḿnh là ‘’ anarchiste’’ vô chính phủ, lập ra một cái ‘‘đàm trường’’ qui tụ lớp thanh niên có lư tưởng xă hội  nhằm đào tạo một thế hệ trẻ.  Nhân có đến ‘‘đàm trường’’ dăm ba lần, nhưng không gắn bó mấy. Bác nhẩn nha hỏi :

      -  Cậu thấy ‘‘người anh em’’ bên kia thế nào?  Tại sao họ thắng chúng ta trong cái cuộc chiến thần thánh chống Mỹ cứu nước của họ?

Nh́n lên, Nhân hồi tưởng thời gian là tù binh ở K7.  Không thấy Nhân đáp, chú Hoàng chậm răi :

      -  Cứu nước chống ngoại xâm là ‘‘nghề của chàng’’ từ ngh́n năm nay.  Đó là một thuộc tính văn hóa đă trở thành thứ bản năng không cần suy luận diễn dịch.  ‘‘Người anh em’’ tung khẩu hiệu đúng, nên động viên được sức dân...  Đối phó lại, miền Nam chúng ta chỉ chống Cộng.  Nhưng thử hỏi có bao nhiêu người biết Cộng Sản là cái ǵ?  Thế th́ làm sao mà chống triệt để được!

Nhân ngắt lời chú Hoàng:

      -  ...vâng, có điều đó.  Nhưng sau khi trải nghiệm một thời gian với ‘‘người anh em’’ bên kia, cháu thấy thêm một nhân tố...

Bác Quỳnh ngồi lên, miệng giục :

      -  Cậu thấy ǵ?

      -  ...phần lớn họ là những con người sống chết trong một cái guồng quay như những con vít, cái đinh.  Trong guồng, cá nhân họ chỉ tồn tại v́ lực qui tâm tạo ra từ thứ chuyển động ṿng hút lấy họ và đặt họ lên vị trí một quĩ đạo khá chính xác.  Cái guồng máy vừa nói được cấu trúc tinh vi, và trên mọi mặt chứ chẳng chỉ thuần quân sự.  Miền Nam không coi con người là đinh là vít và chẳng có lấy một cái guồng quay nào như thế.  Đấy là chưa kể đến những lực ly tâm đến từ sự hiện diện của người Mỹ và những tệ nạn xă hội gây ra từ một đoàn quân viễn chinh...

      Nhân ngưng nói khi thấy chú Hoàng ôm lấy đầu như bịt tai lại.  Bác Quỳnh uể oải đứng dậy.  Bên cạnh lối ra vào, Nhân bấy giờ mới để ư nh́n bức tường được phủ một lớp giấy trắng to bản như giấy nhật tŕnh.  Sát chân tường, một cây bút lông đại tự và một thỏi mực tầu chưa mài nằm chơ vơ.  Tiễn bác Quỳnh ra đến cửa, Nhân bắt tay, nhưng cảm thấy tay bác hờ hững như tay những con người mấp mé bờ tuyệt vọng.

*

 

      Chỉ c̣n chú Hoàng.  Chú gầy rạc đi, râu ria không cạo, trũng mắt sâu xuống, con ngươi lung linh kỳ dị.  Thời gian Nhân ở với chú được đâu gần hai năm kể từ ngày chú làm đám cưới với mẹ.  Nhà trai, chủ hôn là bà cô của chú, cô Thái.  Mẹ chú vào Nam nhưng chỉ hai năm sau là theo chân cha chú, người bị đấu đến chết trong thời  gian ‘’300 ngày’’ sau Hiệp Định Genève.  Cô Thái kể, cha chú Hoàng vừa về làng th́ bị trói gô lại.  Anh Đội hỏi ‘‘Mày về định đào vàng bạc của cải rồi mang đi Nam phải không ?’’.  Cha chú Hoàng kêu ‘‘Con tôi đi kháng chiến, tôi ở lại chứ đi đâu.  Tôi là dân cụ Hồ, chỉ trong tuần lễ vàng, tôi đă đóng cho chính phủ ba mươi lạng, lấy đâu ra mà đào nữa...’’.  Anh Đội bất th́nh ĺnh giơ tay vả vào miệng, quát ‘‘Thế mày về đây làm ǵ ? ’’.  ‘‘Tôi về để rước bàn thờ bố tôi lên Hải Pḥng’’, cha chú Hoàng đáp.  ‘‘Láo!  Bàn thờ địa chủ ba đời, rước đi để thờ cái bóc lột à?’’.  Cốt cán vây quanh hét tướng lên ‘‘Đả đảo địa chủ, đả đảo phong kiến...’’.  Thế là cha chú Hoàng sống chẳng ra sống, nhưng chết cũng không cho chết, bị đánh đập hàng ngày. Trong khi đó, ‘‘tập thể’’ ông bà bần cố ‘‘phấn đấu’’ đào nát căn nhà năm gian và vườn tược, cố t́m cho bằng được tài sản của nhân dân bị địa chủ chôn giấu.

        Cô Thái t́m cách nhắn được Hoàng khi ấy đóng quân ở Nà Sản sau chiến thắng Điện Biên.  Chú Hoàng bất chấp quân kỷ, bỏ đơn vị ṃ về làng.  Đến nơi, chú cũng bị bắt.  Thấy mặt con, cha chú hét lên ‘‘Đi làm Cách Mạng để rồi Cách Mạng giết bố mày thế này à ? ’’.  Cứ thế, cha chú hét, ba ngày ba đêm liền th́ kiệt sức chết lịm.  Đội Cải Cách buộc chú Hoàng tội đào ngũ và bao che địa chủ phản động.  Cô Thái tất bật lên Hải Pḥng.  Mẹ chú Hoàng gom góp của cải mang về chuộc đứa con duy nhất từng ‘‘đi bí mật’’ trước thời kỳ giành chính quyền từ tay phát xít Nhật.  Nhân chỉ biết mẹ bế ḿnh lên Hải Pḥng t́m thuốc chữa bệnh thương hàn.  Nhưng làm sao mẹ đi Nam, tá túc họ đạo Hố Nai, rồi sau lấy chú Hoàng th́ Nhân không hiểu.  Chẳng bao giờ mẹ chàng kể lể ǵ về cha đẻ. Nhân phải tự ḿnh vẽ ra h́nh ảnh một người cha tên là Chính. Dĩ nhiên đó là một người hùng, không chân dung, đầy những cá tính của kẻ từng đuổi Nhật, đánh Pháp.  Nhân hỏi chú Hoàng có biết cha không nhưng chú chỉ đáp, người đi kháng chiến đông lắm, và thời chú, chú bảo, chú chỉ là một trong những người ấy.

      Xe lửa kéo c̣i rồi trèo trẹo nghiến bánh trên đường rầy.  Chú Hoàng đẩy chiếc gối kê đầu làm bằng mây, châm lửa vào bấc đèn thuốc phiện, xoay tay ra sau với lọ thuốc bằng đồng nhỏ độ ba đốt ngón tay.  Mở lọ, chú cắm chiếc kim đầu tṛn vào, xoay đi xoay lại vê thuốc lên mặt kính trước khi hơ vào đèn.  Đợi thuốc nóng lên sánh sệt, chú tiếp tục chấm vào lọ thuốc, lại vê, lại hơ cho đến khi viên thuốc tṛn xoe nhỏ như hạt đỗ định h́nh.  Chú nằm xuống, tay quơ chiếc tẩu dài ba tấc, để thuốc vào nơ, xoay nghiêng chơ vào ngọn lửa hầu như bất động, lấy hơi hít vào, tiếng ro ro vang lên đều đặn.  Mùi thơm của thuốc lừng lừng tỏa vào không trung.  Chú lim dim, thở khói, mắt nhắm, mặt giăn ra trông như dại đi.  Đây là cữ thuốc đột biến, chỉ cần khi người nghiện muốn được đền bù cái thiếu hụt bất chợt hiện ra trong đời. Lát sau, chú lên tiếng :

      -  Chú mừng khi anh về.  Về được, th́ thắng hay thua cũng vậy.  Lắm khi chú nghĩ, cứ về là thắng, dẫu ǵ th́ ít ra là c̣n tồn tại.  Và nhất là tồn tại với một thân thể toàn vẹn.  Dĩ nhiên, cái không toàn vẹn được là phần hồn...

      Nghe đến đấy, chân trái Nhân bỗng nhói lên đau buốt đến tận óc.  Nhân dựa lưng vào ghế, cố giữ thăng bằng, tay tḥ xuống.  Không, chân ta vẫn đây, Nhân thầm nhủ.  Nhưng cớ sao lại thỉnh thoảng ta có cảm tưởng ta mất một chân từ khi cưa cắt khúc đùi trên của một thương binh trong khu rừng giáp ranh đất Lào?  Nhân nhợt nhạt, môi mím lại.  Chú Hoàng nhận ra, hỏi.  Nhân kể lại sự đau đớn ḿnh vừa cảm thấy.  Chú Hoàng nghe xong, thủng thỉnh :

      -  Cái phần hồn không toàn vẹn được là vậy!  Nhân ạ, điều này chỉ ‘‘đoạn trường ai có qua cầu mới hay!’’  Chú đứng trên cầu gần bằng thời gian Kiều lưu lạc, lúc nào cũng nhói đau mà vẫn chẳng dám đâm đầu xuống sông Tiền Đường...

Dứt lời, chú lại nhắm mắt, nhưng chỉ tay vào bức tường phủ giấy trắng.  Nhân ngạc nhiên :

      -  Ǵ đấy chú?

      -  Hư không, đợi vết người lấp cho đầy.  Bác Vũ Hoàng Chương hứa sẽ viết vào Tết năm nay.  Khởi nguyên là lời, bác ấy bảo thế.  Lấp hư không bằng lời là cách duy nhất.  Chú để giấy mực sẵn sàng, xem thử làm thế có lấp ǵ được không...

      Chú Hoàng thiếp đi, cơn say thuốc đưa chú vào mộng mị.  Nhân chắc là chú mơ những giấc mơ đẹp.  Bởi chú tủm tỉm nhếch miệng như cười.  Cười, ừ, cứ cười, dẫu phần hồn mất mát.  Bắt đầu, mất mát là một lỗ trống to bằng hạt đỗ để gió thốc qua.  Gió cứ theo ṿng quay của đất tiếp tục thổi.  Lỗ trống căng ra.  Từ hạt đỗ thành quả chanh, rồi thành quả bưởi. Khí lạnh bốc lên, lan ra. Lỗ trống trùm lên sơn hà. Gió, vẫn gió đùng đùng, ngày một bạo liệt. Và sau, im lặng. Lỗ trống khổng lồ đóng băng trắng xóa. Cho đến khi mất dần không c̣n một ranh giới nào, nó là hư không, chắc vậy.

 

      Thế mà, ai dám bảo lấp hư không bằng lời từ độ khởi nguyên? Ai bảo như vậy? Ai?

 

*

 

      Huyền cùng u già đi taxi đến chợ An Đông mua trầu cau, hương nhang xếp sẵn thành gói một. Đây là nơi bán đồ lễ hầu đồng. Nàng quanh quất, thỉnh thoảng kín đáo nh́n tứ phía.  Chợ vào buổi sớm, nhưng người đă khá đông.  Kéo tay u già vào một cái ngách, nàng lẳng lặng đi trước.  Hai người ra con lộ rầm rập xe.  Một cái taxi đă đợi sẵn, tài xế đưa mắt ra hiệu.  Tay xách nách mang, Huyền và u già lên xe. Xe chạy qua B́nh Tây một quăng rồi rẽ vào một con đường đất hai bên cỏ uá vàng.  Cách đền ‘’ Ông Hoàng Mười’’ chừng hơn trăm thước, đường hẹp, tài xế đạp thắng, vẫn không cất lời.  Huyền và u già vừa mở cửa xe th́ một người  đứng tuổi lưng gù gù nhô ra.  Cười như khoe hàm răng cái c̣n cái mất, ông kêu :

-         Cô Hai...  Vô làm lễ nghe!

Đó là Tư Quới.  Năm 1962, ông ta là người mang đến Huyền bức thư Chính gửi, nhắn là Chính sẽ vào Nam, cho biết tin mẹ nàng vẫn b́nh yên, Dân học sắp hết cấp 3 và sẽ vào đại học.  Chính nhắc, người mang thư là người của tổ chức, sẽ nói thêm một số việc cụ thể.  Huyền lặng người.  Nh́n nét chữ viết tay, nàng cố nhớ đến dăm bức thư Chính gửi cho nàng từ Việt Bắc đầu những năm 50.  Đúng, nàng tự nhủ, đúng là chữ Chính.

      Nhưng thế là thế nào?  Khi xưa, Hoàng chẳng nói là có tin Chính đă mất tích sao?  Quả thật, từ hai năm nàng không có lấy một tin tức ǵ về Chính.  Từ năm 57, những tấm bưu thiếp gủi từ miền Bắc bị chính quyền Diệm-Nhu ngăn cấm, thế là nàng không có cách ǵ liên lạc với mẹ nàng, người nuôi nấng Dân, đứa anh em song sinh với Nhân.  Sau khi báo Chính mất tích ít lâu, Hoàng và cô Thái xuống Hố Nai.  Cô Thái bảo ‘‘Thằng bé Nhân lớn, cần có cha!’’, và cô sẵn sàng nhận Huyền làm cháu dâu để ḍng họ cô có người nối dơi.  Hoàng vội vă chen ngang ‘‘... tôi không lấy được Huyền th́ tôi sẽ chẳng lấy ai làm vợ’’. Huyền nghe, không ngạc nhiên.  T́nh cảm của Hoàng, nàng biết rơ từ ngày kháng chiến bảo vệ thủ đô hơn mười năm về trước.  Khi đớ, có lúc nàng đă cố quên h́nh ảnh Chính khi biết Chính đă vợ con, nghĩ đến Hoàng, nhưng trớ trêu thay, chính v́ thế mà Huyền biết ḿnh không yêu Hoàng.  Rồi trời xui đất khiến, nàng chạy với Chính lúc Pháp đánh Hải Pḥng, ngă vào ḷng nhau khi bom đạn đánh sập mái nhà, nằm quấn lấy nhau trong tiếng đạn réo rít hăi hùng.  Cô Thái nhẩn nha ‘‘...phải nghĩ đến cháu Nhân.  Bố đẻ mất tích, phần sống ít, phần chết nhiều.  Bây giờ, không hiệp thương, không Tổng Tuyển cử, chuyện thống nhất đất nước thành hăo huyền, chẳng chờ đợi ǵ được!  Cháu không có bố đẻ, th́ có bố nuôi...’’.  Hoàng lại ngắt ‘‘ Tôi xin thề độc, tôi sẽ đối với Nhân như bố đẻ!’’.  Chần chờ vài tháng, Huyền cuối cùng đành bằng ḷng về làm vợ Hoàng và hơn năm sau nàng sinh hạ Lương.  Khi gặp Tư Quới, Lương sắp đầy hai tuổi.  Huyền về nhà, ch́a bức thư Chính gửi vào mắt Hoàng, giọng lạnh như băng ‘‘ Thế này là thế nào?’’. Tái mặt,  Hoàng lắc đầu.  Huyền chỉ bảo ‘‘Được’’ rồi sang bên cô Thái.  Cô là một người đàn bà suốt đời sống ở quê, khi xưa cha Hoàng bảo thế nào cô cũng không chịu lên Hải Pḥng.  Không chồng, cô nhất định ở vậy, bỏ cả đời vào chuyện trông nom Nhà thờ Tổ, mồ mả các cụ và hai chục mẫu ruộng hương hỏa để lại từ ba bốn đời.  Nghe Huyền cật vấn, cô im lặng, miệng vẫn bỏm bẻm nhai trầu.  Th́nh ĺnh, cô nhổ toẹt bă trầu, màu đỏ tóe trên làn đá hoa trắng, quắc mắt ‘‘Tôi!  Tất cả là do tôi!’’.  Cô kể, sau khi cha chết, Hoàng biết không thể ở lại miền Bắc nhưng cứ chần chờ v́ sự có mặt của Huyền và bé Nhân.  Mẹ Hoàng nói, cô mới biết Hoàng say mê Huyền đến độ mụ mẫm thần trí.  Cô thở dài than ‘‘...nhà ta chưa có kẻ nối ḍng, chẳng lẽ đến đây là tuyệt sao ? ’’.  Cô chép miệng rồi quả quyết ‘‘... để tôi lo!’’.  Cô đánh thuốc cho Huyền mê, rồi cùng mẹ Hoàng đưa Huyền và Nhân xuống tầu há mồm đậu ở cảng Hải Pḥng, nhắn lại giục Hoàng đi sau.  Khi tỉnh, Huyền hỏi th́ cô dỗ ‘‘... người ta đi hết, đây là chuyến chót, không đi th́ không được.  Mà đi, để Huyền với Nhân bơ vơ, lại bệnh hoạn, ai mà đành.  Thôi, hai năm nữa Tổng Tuyển cử, Huyền muốn th́ cứ về, có khó ǵ! ’’.  Nh́n mặt biển lênh đênh, Huyền nhớ con, thương mẹ, và nhất là mong tin Chính.  Nhưng nay th́ sự đă rồi, Huyền tự nhủ, phải giữ ḿnh đợi đến ngày đoàn tụ.  Cô gằn giọng, tiếp ‘’... nhưng rồi năm này qua năm nọ, chị vẫn hất hủi cháu tôi. Cho nên tôi phải làm sao cho chị dứt ra được quá khứ...  Dễ lắm, tôi bỏ ra ba chỉ vàng cho một người bơi qua Bến Hải vào Nam, nhận có biết anh Chính và bảo anh ấy biệt tích...Thế đấy!’’.   Cô lấy tay lau quết trầu, thủng thỉnh ‘’...ván đă đóng thuyền, nay lại có thằng Lương, tôi có làm ǵ nên tội th́ tôi chịu!  Đấy, chị có chửi th́ tôi nghe...  Tội nghiệt ǵ th́ cũng chỉ v́ ḍng nhà tôi phải có kẻ nối dơi ‘’.  Huyền uất lên đến nghẹt thở, sấn lại, tay giơ lên.  Cô Thái nghênh mặt ‘‘...chị cứ đánh, đánh đi’’.  Không nói không rằng, Huyền quay lưng ra cửa về nhà.  Đó là tối Huyền thét vào mặt Hoàng, ‘‘... đàn ông chi mà vậy !’’.

 

      Sau buổi tối ấy, Huyền ra nhập tổ chức t́nh báo nội thành qua Tư Quới. Tổ chức xếp đặt cơ sở kinh doanh cho Huyền, và đồng ư để Huyền mua căn nhà trên đường Lê lai, sống ly thân với Hoàng.  Để tránh mọi cạm bẫy một thiếu phụ mới cập kê tuổi ba mươi có thể mắc vào, Huyền xin với một ni cô nổi tiếng hay thuốc ở Hạnh Thông Tây bốc cho ḿnh một toa thuốc diệt dục.  Hàng ria mép lưa thưa trên miệng Huyền là tác động của toa thuốc nàng vẫn uống đều đặn từ chục năm qua.

      Tư Quới đi trước.  Huyền và u già bưng lễ quả vào điện thờ trong tiếng thanh la nhịp vào tiếng kèn, tiếng nhị.  Thật ra, những người ngồi đồng đều là đội tự vệ Thành Sài G̣n giả trang.  Chung quanh điện, một mạng bảo vệ an toàn được bố trí chặt chẽ.  U già ngồi lại, vẻ ngây ngô.  U không người thân thích trong Nam, theo Huyền từ Hố Nai lên Sài G̣n, ăn ở hết ḷng, là người độc nhất Huyền để ở cạnh mười hai năm nay.

      Huyền cùng Tư Quới lẻn ra sau điện rồi luồn vào một cái ngách, men địa đạo đi mươi phút đến một căn hầm.  Tư Quới th́ thào :

-         Bữa nay có đại diện Khu Ủy đến họp, cô Hai à...

 

*

 

      Trước viễn ảnh ḥa b́nh, Lực Lượng thứ Ba sửa soạn con bài chính trị.  Mỹ đi, người Pháp rón rén trở lại, đánh thử lá bài mang tên Miền Nam Trung Lập.  Một số dân biểu, nghị sĩ Việt Nam Cộng Ḥa níu lấy cụm từ ḥa hợp ḥa giải dân tộc, hy vọng tạo được thế cờ chuyển tiếp trước khi có một cuộc trưng cầu dân ư như trong văn bản kư kết.  Dĩ nhiên, chính quyền Thiệu-Hương chống lại, chụp lên Lực Lượng thứ Ba cái mũ Cộng Sản trá h́nh.  Chính quyền miền Bắc và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam tiếp tục hô ḥa hợp ḥa giải dân tộc, nhưng giữ một khoảng cách với mọi lực lượng ‘’ngoài guồng’’, không phản đối, cũng không ủng hộ.  Bài ba lá, có lật chỉ lật một con nhằm đoạt chính danh, con thứ hai nằm sấp để giữ quyền uy lơ lửng, và con thứ ba, khi lật ra là đoạt chiến thắng.

      Chiến thắng chỉ có thể định đoạt trên chiến trường.  Lực lượng quân sự hai bên ở thế da beo gh́m nhau trong cuộc hưu chiến, nhưng thế bất lợi là thế Việt Nam Cộng Ḥa đă mất anh đồng minh Mỹ khổng lồ giơ bàn chân đất sét cho thế giới chiêm ngưỡng ở Paris.  Mặc dù đă đổ khí giới ào ạt cho Việt Nam Cộng Ḥa trước khi kư Hiệp Định, Nixon không phải muốn làm ǵ cũng được dưới áp lực chống chiến tranh bên Mỹ. Quốc Hội Mỹ bắt đầu bàn khả năng cắt giảm viện trợ.  Tổng thống Thiệu la làng kiểu Chí Phèo, nhưng biết có cào mặt ăn vạ cũng chẳng ăn thua ǵ với một Bá Kiến đang bước trên con đường « ḥa b́nh trong danh dự ». Sài G̣n ê ẩm một cơn động kinh ẩn dưới những khuôn mặt cố giữ vẻ b́nh thường.  Trịnh Công Sơn hát :

‘’ Hôm nay ḥa b́nh, sao mắt mẹ chưa vui

   Mẹ hăy ra xem thành phố ngập người

   Hôm nay ḥa b́nh, mắt mẹ buồn như kinh...’’

 Thần chiến tranh vẫn quơ tay khoa lưỡi sét, trợn mắt đứng chực dưới mái chuông giáo đường, bên cạnh một đoàn M-113 ngọ nguậy trườn đi như một con sâu róm.  Chính quyến Thiệu cho phép thanh thiếu niên tự do xuất ngoại du học.  Đồng thời, người ta x́ xào, sẽ tổng động viên bắt lính.  Con nhà khá giả ào ạt ra nước ngoài. Cái chết trong chiến tranh thường dành độc quyền cho những người nghèo, làm sao khác đi được.

 

      Nhân ở quân trại của binh chủng Nhẩy Dù gần khám Chí Ḥa, có dịp thỉnh thoảng về nhà.  Vào một bữa cơm chiều, Huyền nghiêm trang :

      -  Anh Nhân cho mợ nói chuyện...

Nhân ngạc nhiên.  Xưa nay, một không bao giờ gọi Nhân là anh.

      -  ...Mợ định cho Lương sang Pháp.  Tháng 9 này đi, Lương sẽ thi nốt Tú Tài 2, rồi năm sau vào Đại Học. T́nh h́nh này, sẽ lại chiến tranh.  Nhưng sau đó, là ḥa b́nh thực sự.  Và lúc đó, cần những bàn tay và khối óc để xây dựng lại đất nước này.  Anh nghĩ thế nào?

C̣n nghĩ thế nào nữa, Nhân thầm nhủ.  Mỗi lần mẹ quyết định điều ǵ, Nhân biết là khó ḷng lay chuyển được.  Lương thông minh, học trước tuổi, kỳ thi Tú Tài 1 vừa qua đỗ ưu, và chắc có thể tiến xa nếu có cơ hội học hành đến nơi đến chốn. Để đũa xuống, Nhân nh́n mẹ :

      -  Mợ tính thế cũng hay.  Nhưng phải nói qua xem ư chú Hoàng.

 Biết mẹ không nh́n mặt chú Hoàng cả chục năm nay, Nhân tiếp:

       - Việc này mợ để con lo!

Huyền gật đầu.  Nh́n thẳng vào mắt Nhân, Huyền chậm răi :

      -  Mợ c̣n một chuyện nữa.  Mợ suy nghĩ  kỹ rồi mới nói với anh, và xin anh một điều.  Theo chỗ mợ biết, sau nhiệm kỳ tổng thống của Nixon, chắc chắn chiến cuộc sẽ bùng nổ ở mức độ quyết liệt.  Đời mợ, mợ đă mất mát nhiều rồi.  Lương sang Pháp, mợ yên đi được một bề.  Nhưng c̣n anh.  Anh ở trong một binh chủng phải dấn thân vào nơi nguy hiểm, tính mạng treo trên sợi tóc, mệnh hệ nào th́ chắc mợ... không sống được.  V́ vậy, mợ đă bàn với Bà tướng Có.  Ông ấy nay là Phó Chủ Tịch Ủy Ban Hành Pháp, có thể giúp để thuyên chuyển anh về Bệnh Viện Cộng Ḥa, có thế mợ mới an tâm...  Đây là điều mợ xin anh.  Điều đầu tiên, từ trước đến nay!

Chưa bao giờ Nhân thấy mẹ hạ ḿnh xin ai một điều ǵ.  Hiểu sự hệ trọng của câu trả lời, Nhân ngần ngại rồi hoăn binh.

      -  Dạ...  Mợ để con nghĩ xem sao!

      -  C̣n cần nghĩ  ǵ cơ chứ!

Nhân đứng dậy, không muốn mẹ đẩy ḿnh vào cái thế lùi không được.  Nh́n lên, Huyền mím môi nói nhanh :

      -  Mợ nói thêm với anh điều này. Cha đẻ anh không biệt tích như chú Hoàng đă nói để rồi mẹ thuận ḷng lấy chú ấy.  Từ ngày mợ biết cha anh c̣n, mợ đă sống một ḿnh, như anh biết.  Sớm muộn, cha anh cũng sẽ vào đây.  Chẳng nhẽ anh lại tiếp tục ở cái binh chủng sẽ bắn vào cha anh?  Hăy nghe mợ...

 

Sững người ra, Nhân tưởng ḿnh mơ, giụi mắt.  Cha ḿnh c̣n sống ?  Người cha Nhân chỉ c̣n giữ một h́nh ảnh lờ mờ nửa hư nửa thực ?  Nhân bàng hoàng.  Cha dẫu có thật, nhưng xa xăm làm sao.  Trong khi đồng đội của chàng là những người gần gũi, cũng thật, và khi bom đạn, họ đổ máu và họ cần đến đến chàng băng bó, chăm nom.  Nhân không muốn thành một kẻ vong đào trước đồng đội.  Nhưng nói ǵ đây với một người mẹ lo lắng cho sinh mạng ḿnh ?  Nhân ấp úng :

      -  Mợ để con nghĩ xem sao, chẳng có ǵ phải vội...

 

Nói xong, Nhân vội vă đi như đi trốn.

 

*

      Nhân nh́n đồng hồ. Chuyến máy bay từ Huế vào thế là chậm.  Thời tiết xấu, trời Sài G̣n u ám, thỉnh thoảng mưa ập xuống, bong bóng nổi đầy đường. Độ khoảng một giờ đồng hồ sau, tiếng thông báo của nhân viên phi trường cất lên.  Nhân nghển cổ, nh́n về phía cửa ra. Từ xa, Dao Ánh như bay trên vạt áo dài màu mỡ gà cuốn che lấy thân. Nàng đưa tay vẫy. Nhân hít vào, ḱm xúc động.  Tuần trước, Ánh báo sẽ vào Sài G̣n. Qua điện thoại, giọng nàng run run ướt át ‘‘...Huế không c̣n là chỗ sống được nữa!Ai cũng t́m cách  bỏ đi!’’. Đến cạnh Nhân, Dao Ánh cười :

      -  Chừ có ché Huế cho anh đó!

Nhân cúi xuống xách vali cho Ánh. Ngửng lên, chàng bắt gặp cặp mắt Ánh như một ṿm trời mở rộng.  Nỗi ấm áp trong ḷng chợt chiếm ngự.  Nhân hỏi cho có :

      -  Ché Ánh mua ở quán Âm Phủ?

      -  Không!  Mấy bữa ni bận, Ánh mua ở chợ Đông Ba cho tiện, anh à...

Nhân nh́n Ánh, giọng cảm động :

-   Ánh gầy đi một chút!  Mạ và bé Quỳnh b́nh thường chứ?

Ánh gật đầu, nhếch môi cười cám ơn.  Hai người vẫy taxi.  Mưa tầm tă trên đường về.  Xế Đại Học Vạn Hạnh, lại Bùi Giáng đứng chỉ đường, râu tóc ướt nhẹp, xe hắt nước tung tóe.  Bùi Giáng thét ‘‘...trời hành cho bay biết, đừng đâm vô nhau nữa!’’, rồi huưt c̣i từng chập.

 

      Nhân đẩy cửa, lách người để Ánh vào trước.  Huyền đă ở đấy chờ.  Bữa cơm dọn ra, chỉ chờ Lương về.  Sau Tết, Lương sẽ lên đường qua Paris.  Ở đó, Lương học tiếng Pháp, đợi tháng 9 tựu trường sẽ vào lớp Terminal, năm cuối cùng của Tú Tài toàn phần.  Huyền hỏi, Ánh buồn buồn :

      -  Thưa d́, mạ con giục vô t́m nhà cửa.  Huế ai cũng chạy, thấp thỏm, hoang mang...

      -  Ánh có tin Thuyết không?

      -  Thưa d́, không...  Mấy anh ‘‘nhảy núi’’ theo bên kia có người về, nhưng không một ai gặp anh Thuyết!

Huyền ḱm một tiếng thở dài. H́nh ảnh bộ ba Thuyết - Ánh - Nhân ngày mới vào đại học một thoáng hiện ra rồi vụt xa không dấu vết. Huyền t́m một câu an ủi, nhưng nghẹn lời, không thốt lên được.

 

      Trưa hôm đó, Ánh nhờ Nhân đi t́m Sơn.  Mẹ Sơn, hàng xóm nhà Ánh, nhờ Ánh nhắn là mạ Sơn gọi về dịp giỗ cha sắp tới.  Sơn thấy Ánh, reo lên.  Anh chàng nhạc sĩ phản chiến chẳng khác khi xưa, Nhân thầm nhủ.  Vẫn cặp kính cận viền nhựa nâu sẫm che gần nửa khuôn mặt gầy.  Vẫn vầng trán cao ngất.  Vẫn một nụ cười và cái răng khểnh cùng giọng Huế lai đủ ba miền.  Sơn hỏi tin nhà xong, quay sang Nhân:

      -  Moa nghe toa « nhảy dù » bị bắt, mới được thả sau Hiệp Định Paris hỉ?

Nhân gật.  Móc bao thuốc Basto xanh, Sơn mời Nhân, bật hộp quẹt Zippo.  Tiếng lách cách kim loại của chiếc bật lửa khiến Nhân nhớ đến âm thanh súng đang lên đạn.  Sơn hỏi, giọng bùi ngùi:

      -  Toa có kỷ niệm nào đáng nhớ khi bị tù không ?  Kể cho moa nghe với!

Nhân nhắm mắt.  Rồi Nhân kể chuyện con ‘’ Nhỏ không’’ và cái chết của cha nó, thằng ‘’ Ác ôn’’ tan xác trên băi ḿn ngày trao trả tù binh.  Ánh khóc.  C̣n Sơn, anh với cây đàn ghi-ta treo trên vách, mặt dại đi v́ buồn.  So dây, Sơn gẩy vài nốt dạo.  Như không có một ai ở bên, Sơn hát, hát một ḿnh :

‘’ Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi

   để một mai tôi về làm cát bụi

   Ôi cát bụi mệt nhoài

   Tiếng động nào gơ nhịp khôn nguôi...’’

 

Nhân chợt nghe ra tiếng súng. Tiếng bom.  Tiếng pháo tầm xa.  Tiếng trực thăng phành phạch.  Tiếng B-52 ầm ́ trên không.  Và lời nguyền rủa của những thương binh dưới lưỡi dao phẫu thuật vội vă trong tiếng rít cay độc của những tràng đạn vấy cát trên đầu những ngọn đồi trắng xóa vùng Quảng Trị.

 

      Đêm hôm đó, tiếng hát của Sơn ám ảnh.  ‘’ Bao nhiêu năm làm kiếp con người...  rồi một chiều tóc trắng như vôi’’.  Nh́n Ánh, Nhân không biết ḿnh mơ hay tỉnh.  Trên sân thượng, đằng sau là mái chuông nhà thờ Huyện Sĩ trắng mờ ảo, tóc Ánh bỗng bạc đi ánh lên sắc bạch kim.  Nhân đưa hai tay lên bịt mắt, tránh không muốn thấy thời gian truy đuổi cắm đầu chạy về phía trước.  Ánh ngạc nhiên :

      -  Sao vậy anh?

      -  Không, không có ǵ - Nhân thầm th́ - không có ǵ cả!

Hai  người im lặng.  Tiếng c̣i con tầu ĺa ga xe lửa cất lên.  Có thể có những biệt ly, từ hôm nay cho đến măi măi.  Chợt Ánh cất tiếng nghẹn ngào :

      - Thuyết ‘’nhảy núi’’ có lẽ v́ Thuyết biết Ánh không yêu anh ấy.  Ngay cả khi đă có bé Quỳnh...Trước ngày đi, Thuyết bảo, Thuyết đi t́m một t́nh yêu, để lại đằng sau những lỡ làng!  Khi Ánh hỏi lỡ làng nào th́ Thuyết im lặng, rồi không hiểu tại sao Thuyết xin lỗi Ánh...

      -  Lỗi ǵ?  Nhân trầm giọng.

      -  Ánh cũng hỏi như anh vừa hỏi.  Nhưng Thuyết lại im lặng.  Nửa đêm, Thuyết lặng lẽ lên đường, không ai biết.  Sáng ra, Ánh thấy một mảnh giấy để trên bàn, vỏn vẹn chỉ ba chữ : anh phải đi.

Th́nh ĺnh, Ánh ôm lấy Nhân.  Nàng thổn thức, toàn thân run lên như một con chim non đập đôi cánh yếu ớt, chực rụng xuống tựa một chiếc lá ĺa cành trở về cội nguồn cát bụi.

‘‘ Ôi, cát bụi mệt nhoài...’’

 

*

 

      Hiện tượng cánh bướm: những cú điện thoại của đám lănh đạo đảng Dân Chủ ở Washington bị đặt máy nghe mang tác động gây băo trên một miền Nam Việt Nam đang c̣n hoang mang sau Hiệp Định Paris. Vụ x́-căng-đan Watergate bó tay Nixon, tổng thống Mỹ, người của đảng Cộng Ḥa.  Hứa với Thiệu một tỷ rưỡi đôla viện trợ, Nixon cắt xuống một tỷ.  Quốc Hội Hoa Kỳ không chấp nhận.  Cáo buộc Việt Cộng vi phạm Hiệp Định, Nixon tiếp tục bom Campuchia với mục đích giải tỏa áp lực mặt trận Tây Nam.  Được hai tháng, Thượng Nghị Viện Hoa Kỳ thông qua một đạo luật cấm can thiệp quân sự ở Đông Dương.  Mất hết uy tín, Nixon đành cắn răng.  Viện trợ tuột xuống mức chưa được tám trăm triệu đôla, trong đó phải chi phí cho gần mười ngh́n lính Mỹ nay thay quân phục, khoác quần áo dân sự, trở thành những chuyên viên cố vấn.  Giá đôla và vàng tăng đến chóng mặt.  Cuộc chạy loạn bắt đầu: dân miền Trung và Lục tỉnh đổ về Sài G̣n.  Vật giá leo thang ṿn vọt.  Tận dụng những khó khăn trong đời sống, một mặt trận chính trị thành h́nh.  Sinh viên học sinh, trí thức thành phần ‘’ thứ ba’’, rồi linh mục, thượng tọa... đều là những tác nhân. Thế là có ngày ‘’ Kư giả đi ăn mày’’, có Ủy Ban Cứu Đói, có Ủy Ban Phụ Nữ giành quyền sống... Big Minh  cùng đám nghị sĩ như Lư Quí Chung, Nguyễn Hữu Chung, Lư Chánh Trung, Ngô Bá Thành... lên tiếng chống đối.  Thiệu phản ứng, ban đầu lúng túng, sau thô bạo như một con thú cùng đường.

      Tết năm Dần trong miền Nam, cọp không nhe răng múa vuốt, duỗi nằm theo tư thế một con mèo ốm.  Một mặt,Việt Cộng từ vùng phi quân sự đánh xuống, mặt khác đổ quân lên Tây Nguyên đe dọa cắt miền Trung, dồn Việt Nam Cộng Ḥa vào vùng đồng bằng sông Cửu Long.  Bên Campuchia, quân Khờ-me đỏ đẩy lính Lon Nol khỏi biên giới Việt - Miên.  Dẫu thuận lợi, lực lượng Việt Cộng chỉ hoạt động ở mức khuấy phá chứ chưa định h́nh một chiến dịch qui mô nào.  Phía Việt Nam Cộng Ḥa, lính đă bắt đầu đào ngũ.  Và những kẻ giàu có lên đường bôn tẩu.

      Trưa hôm trước ngày Lương sang Pháp, Nhân về nhà.  Nh́n hai chiếc vali để trên sàn đá hoa, Nhân bỗng ngậm ngùi vô hạn.  Mẹ bề ngoài vẫn vui cười thản nhiên, nhưng Nhân biết, có những lúc mẹ ḿnh chợt hững đi đến mụ mẫm.  Chưa bao giờ như lúc này, Nhân thương mẹ, ḷng mang mang niềm ân hận đă cương quyết ở lại binh chủng Nhẩy Dù chứ không làm theo ư mẹ.  Mặc dầu mẹ cũng nhờ cả đến Dao Ánh để thuyết phục Nhân, nhưng Nhân chỉ lắc đầu, trả lời   ‘‘ ...là đàn ông không thể thế được!’’, tai văng vẳng nghe câu mẹ thét lên ngày nào với chú Hoàng.

      Nhân rủ Lương qua nhà chú Hoàng. H́nh như chú đợi, quần áo chỉnh tề khác thường lệ. Chú mở cửa, tay giắt tay Lương, vui vẻ :

      -  Có cả Nhân nữa à!

 

Chú Hoàng chỉ tay lên bức vách.  Nay bác Vũ Hoàng Chương đă viết, kiểu thư pháp, những nét chữ bay lên lượn lại, rồi chúi xuống...

  Lũ chúng ta lạc loài dăm bẩy đứa

  Bị quê hương ruồng bỏ giống ṇi khinh

  Biển vô tận xá ǵ phương hướng nữa

  Thuyền ơi thuyền theo gió hăy lênh đênh

 

Lương đọc, nét mặt dúm dó, môi mím lại.  Chú Hoàng ôm vai Lương, thủ thỉ :

      -  Lũ chúng ta, là bác Chương, là cậu chứ không phải con đâu.  Con đi máy bay - chú cố khôi hài - chứ có đi thuyền đâu...

Chừng như thấy câu khôi hài chẳng tác động ǵ, chú đánh trống lảng :

      -  Có sẵn một chai Martel, uống mừng ngày vui lên đường với nhau một chén!

Tay run run, chú rót rượu ra ly, không dám nh́n vào mắt Lương long lanh chực khóc. Thế rồi chú uống. Ực một cái, hết một ly.  Chú rót tiếp và nói. Chú nói về thời giành chính quyền từ phát xít Nhật năm 45, về chuyện bảo vệ thủ đô khi thực dân Pháp trở mặt...  Chú miên man, nhắc tấm ḷng « vạn người như một » của dân cụ Hồ, say sưa gợi lại ḷng yêu nước của mọi lớp người lao vào công cuộc Kháng Chiến toàn quốc cuối năm 46. Chú thẫn thờ nói về một người con gái bỏ nhà thoát ly theo Cách Mạng.Và buổi chiều trên đê sông Hồng, may mà chú và người con gái đó thoát được trận tập kích vào ngôi chùa Ḥe Nhai gần Bến Nứa.Chú trầm ngâm, nh́n Nhân, rành mạnh :

      -  Xưa chú làm việc dưới sự chỉ đạo của cha cháu...

Và cứ thế, chú tiếp tục kể về một con người mang tên Phan Thượng Chính, sau chú chỉ gặp lại đúng một lần trên Việt Bắc. Cho tới khi thoát khỏi tay đội Cải Cách Ruộng Đất ở Nghi Dương, trốn về Hải Pḥng, chú   mới biết Chính và Huyền đă có hai mặt con với nhau.

      -  Mẹ cháu bế cháu từ Kiến Thụy lên chữa bệnh.  Chú th́ ôm trong ḷng mối hận cha vừa chết, và thân ḿnh cũng mới thoát hiểm... Chú oán tất cả.  Chú thù mọi người. Chú căm cái Đảng của chú...Mặc dầu gia đ́nh chú cống hiến bao nhiêu tài sản, và chú dấn thân đến độ suưt hy sinh cả mạng sống, được huân chương kháng chiến hạng 2...  thế mà cái Đảng ấy nhân danh giai cấp mang chà đạp đến độ cha chú uất mà chết, c̣n chú th́ chúng nó đánh cho thân tàn ma dại...

Hoàng ngừng lại ḱm xúc động, nước mắt ràn rụa trên má.  Lát sau, Hoàng tiếp, giọng đă lấy lại ít nhiều b́nh tĩnh :

      -  Chỉ mẹ cháu là người chú có muốn cũng không thể ghét bỏ được.  Đấy, cái nghiệp của chú nó vậy.  Bà cô chú, là cô Thái, giục chú di cư.  Chú giả chần chừ, lấy cớ c̣n mẹ cháu và cháu ở đấy, bỏ đi sao được. Thế là cô Thái t́m cách ép buộc mẹ cháu đem cháu đi Nam, biết chú sẽ đi theo.  C̣n chú, thâm tâm có thể là chú mượn tay bà cô làm cái việc cướp đoạt người ḿnh yêu, bất chấp là mẹ cháu buộc phải chia ly với những người thân ở lại...

Chú Hoàng lại rót rượu cho ḿnh.  Tay đặt lên vai Lương, chú nh́n vào mắt con, nghẹn giọng :

      -  Măi ba, bốn năm sau, mẹ con cũng chưa chịu về với cậu.  Thế là cậu rắp tâm sắp đặt để báo tin cha của anh Nhân biệt tích...  Lúc đó, mợ con mới bằng ḷng đi bước nữa.  Nhưng từ khi mợ về với cậu, cậu mới thấy lương tâm cắn rứt.  Chẳng nhẽ cậu cứ sống với mợ trong dối trá hay sao?  Ngày qua ngày, sự trừng phạt xói ṃn hạnh phúc cậu tưởng có được.  Khi con ra đời, cậu đặt tên con là Lương, sự tử tế cậu đánh mất, và cậu nghĩ, nay có con th́ cậu có thể nói thật với mợ.  Trong khi cậu c̣n đắn đo, có người t́m đến đưa cho mợ bức thư của cha anh Nhân. Thế là mợ biết hết, dưới mắt mợ, cha là một thằng hèn.

      Chú Hoàng ôm gh́ lấy Lương, nhắc đi nhắc lại, cha là một thằng hèn, một thằng hèn.  Lương ôm cha, cố gh́m tiếng khóc, nuốt nước bọt ừng ực.

      Chiều xuống rất nhanh, cánh cửa sổ khép hờ nḥa dần trong ánh sáng hiu hắt một ngày nhiều mây.  Xe lửa lại chạy ngang,  c̣i hú lên,

bánh nghiến trèo trẹo trên đường rày đệm vào tiếng máy x́nh xịch.  Chú Hoàng đưa cho Lương một phong b́ :

      -  Trong này là gia phả ḍng họ nhà ta, con giữ lấy cho cậu.  Có một lá thư cậu gửi cho mợ con, con đưa giúp cho cậu một khi cậu ĺa cái cơi này.  Ngày mai con đi b́nh yên, cậu không ra Tân Sơn Nhất với con đâu.  Con đi, có mợ, có anh Nhân tiễn con là đủ.  Đi, th́ nhớ học, và cố mà làm người.  Ở xứ ḿnh, điều đó khó lắm.  Vài năm nữa thành tài, con hăy về.  Dẫu sao, đây cũng là đất nước của ḿnh.  Và trong bất cứ trường hợp nào, đừng biến ra một kẻ như cậu...,

 

      Tay chỉ lên vách, Hoàng đọc se sẽ ...bị quê hương ruồng bỏ, giống ṇi khinh...

 

Lương ôm và hôn người đẻ ra ḿnh.  Oà khóc, Lương vội đưa tay bịt lấy miệng. Hoàng không nói năng ǵ trong bóng tối chập choạng, nghe Lương nghẹn ngào tiếng c̣n tiếng mất :

      -  Con lúc nào cũng là con của cậu...  Đợi con... con sẽ về!  Nhất định vậy...

 

*

 

      Tháng 8 năm 1974, Nixon từ chức Tổng Thống.  Gérard Ford lên thay, được Quốc Hội Mỹ chấp thuận tài khoản bảy trăm triệu đôla viện trợ cho Việt Nam Cộng Ḥa trong ngân sách 1975.  Hà Nội chiếm những vị trí chiến thuật quanh Đà Nẵng, tăng áp lực dọc miền Trung.  Tháng giêng năm 75, bộ đội miền Bắc chiếm Phước Long, tám mươi cây số phía bắc Sài G̣n.  Tháng 3, họ dễ dàng kiểm soát mười ba tỉnh trước sự chống cự yếu ớt của quân đội Việt Nam Cộng Ḥa.  Lạm phát phi mă, rồi lại cắt lương,  khiến đội quân này gặp nguy cơ tan ră. Chỉ trong năm 74, hai trăm ngh́n lính đào ngũ.  Thiệu kêu cứu, xin thêm ba trăm triệu viện trợ.  Ford bị Quốc Hội phản đối đành bó tay.  Thiệu phải đối phó với một t́nh huống bấp bênh, đóng cửa báo chí đối lập, cách chức một số sĩ quan cao cấp, và đặt ra ngoài ṿng pháp luật mọi cuộc biểu t́nh chống đối.

 

      Tháng 3 năm 75, Ban Mê Thuộc rụng như một thứ trái cây quá mùa, nhanh, gọn và khá đột ngột.  Sau khi Đại tá Quang, Tư Lệnh phó sư đoàn 23 gửi bản tin chót về Quân đoàn và yêu cầu oanh tạc vào chính Bộ Tư Lệnh của ḿnh th́ chỉ c̣n im lặng.  Những đơn vị đồn trú bên ngoài thị xă và dân chúng xô nhau băng rừng chạy về Nha Trang.  Ngày 12, tin Liên Đoàn 22 Biệt Động quân có nhiệm vụ tái chiến vùng đất đă mất bị đánh tan tác cách Ban Mê Thuộc hai mươi cây số. Ngày 14, lệnh của Tổng Thống Thiệu : triệt thoái khỏi Pleiku.  Thoắt một cái, những bàn mạt chược nhà tướng Cẩm, Tư Lệnh phó quân đoàn, đại tá Nhu, Tỉnh trưởng, rồi đại tá Sáng, An Ninh quân đội cùng hàng chục các vị sĩ quan cao cấp, Biện lư, Dự thẩm bỗng thiếu tay xoa.  Họ biến đi, hệt những bóng ma chơi, chắc chắn sẽ hiện h́nh trở lại ở một nơi b́nh yên nào đó, với áo quần thẳng tắp, huy chương đầy ngực và dáng điệu rất nghiêm trọng.  Nhưng bây giờ, họ ở đâu?

 

      Ngày 16, thị xă Pleiku nhốn nháo, dân và quân ùa ra đường, hốt hoảng gọi nhau, ḥ hét, khênh cái ǵ có thể khênh, xách cái ǵ có thể xách.  Họ xô nhau ùn ùn đi về phía bắc, nơi tập trung xe cộ, cả quân xa lẫn dân sự, xe lớn, xe nhỏ, xe ba bánh, xe bốn bánh, xe máy, xe đạp, xe ḅ...Con đường triệt thoái là Liên Tỉnh lộ 7 về Tuy Ḥa. Đoàn xe như rắn ḅ trên mặt lộ bóng nhẫy ́ à ́ ạch, năm giờ sau đă đến gần Phú Bổn.  Xe Honda chở đôi, chở ba.  Lính ngồi trước, súng vẫn đeo, giữa là con, sau là vợ, tay ôm chồng, tay ôm vali, lưng đeo balô.  Ầm ầm.  Một cột khói bốc cao phía trước mặt.  Việt Cộng pháo, bà con ơi!  Tiếng thét chưa dứt th́ đoàn người tỏa ra, kêu khóc, ùa vào những gốc cây vệ đường, núp sau g̣ đống. Trong chớp mắt, chỉ c̣n xe cộ ngổn ngang và vật dụng vứt bừa băi trên đường.

 

      Việt Cộng không nă pháo vào đoàn người, chỉ bắn dọa loanh quoanh.  Thế là lại lên đường. Đi, phải đi. Tiếp tục chạy. Ngày thứ hai cuộc triệt thoái, những người già cả yếu đuối tuột lại đằng sau, cái ǵ nặng quẳng đi, tiếng súng vẳng lại như thôi thúc...Ngày thứ ba. Đoàn xe không c̣n chạy mà ḅ lê ḅ la, kiệt sức, lâu lâu ngừng lại để thở, băng khu rừng chết, cây như những khúc xương trơ trẽn, không lá, ngất ngưởng say thuốc khai quang.  Đến quận Phú Rá vào 8 giờ tối.  Sao lung linh trên nền trời tím thẫm.  Xe bật đèn sáng rực một góc trời, máy rú lên, tài xế bóp c̣i inh ỏi.  Thấp thoáng hai vệ đường, xe Honda trườn lên, lượn lách những mô đất, ổ gà.  Rồi xe đụng.  Cuộc rước đèn kỳ lạ bỗng thành cuộc ẩu đả, chửi bới, văng tục.  Đêm trong rừng lạnh ngắt.  Trăng ló ra trên cao giữa những đám mây bạc, êm ả.  Đoàn xe vào ṿng đai pḥng thủ của quận lỵ.  Nhưng không một ai trên con đường này cảm thấy được yên lành.

 

      Sáng ngày thứ tư, lại đi.  Đường hẹp dần rồi biến mất.  Trước mặt, một đồng cỏ tranh rộng mênh mông.  Xe bóp c̣i, chen ngang.  Th́nh ĺnh, hàng chục cái chồm lên rồ máy băng đồng như chạy đua.  Có những cái xe sụp xuống, đổ lăn quay.  Những cái bên cạnh tách ra, tiếp tục chạy.  Không hiểu thế nào, tiếng súng nổ.  Bắt đầu lẻ tẻ, sau túa lên.  Đó là tiếng nổ ṛn của M-16, không chát chúa như AK.  Việt Cộng chưa thèm đánh, nhưng lính Cộng Ḥa đă bắn lẫn nhau.  Bây giờ, không có ai chỉ huy ai.  Thỉnh thoảng, có tiếng súng phóng lựu đạn.  Rồi hàng tràng đại liên, khói bốc khét lẹt.  Trẻ con gào.  Đàn bà khóc, có những người ngồi sụp xuống vệ đường cầu kinh, niệm Phật.  Nhưng lúc này, chỉ  bạo lực là cách duy nhất để pḥng thân.  Chúa không c̣n. Phật cũng không.  Kinh kệ vô ích.

 

*

 

      Ngày 21 tháng 3.  Thiết Giáp chặn hậu cho cuộc triệt thoái bị một trung đoàn Việt Cộng đánh, giữa Phú Bổn và Phú Túc.  Đường chật, chiến xa như những con cua vào rọ, chỉ dăm chiếc M-113 bỏ chạy được.  Đám Biệt Động quân thoát chết ở Ban Mê Thuộc bắt kịp đoàn người chạy loạn. Bây giờ có những tay lính chĩa súng cướp giật.  Giật ăn, giật uống.  Giật đồng hồ, giây chuyền, nhẫn, tiền.  Những tay lính bại trận bỗng hóa thân thành hung thần, nổ súng bừa băi.  Một sĩ quan đứng lên quát ‘’... không được làm ẩu!’’  Hai tên lính cười cười.  Đùng, đùng, hai phát súng và một tiếng chửi ‘’ ĐM mày, làm tàng...’’  Người sĩ quan gục xuống, tay quơ quơ vào không khí, mắt trợn trừng.

      Đoàn người lết đi từng chặng.  Dưới nắng gắt, mặt mũi ai nấy đỏ ối như tôm luộc.  Họ ngơ ngác.  Và sợ.  Chưa thấy Việt Cộng, nhưng phải né tránh những bọn vô lại khoác súng mang quân phục của một đoàn quân tan hoang. C̣n năm cây số, sẽ tới quận Củng Sơn. Nửa đêm, trăng bị mây che, nền trời đặc lại.  Đoàn xe tắt đèn.  Đột nhiên có tiếng động cơ, lúc gần lúc xa.  Có lẽ chiến xa Việt Cộng chặn phía trước mặt.  Th́nh ĺnh, hai chiếc máy bay bay ngang.  Đó là loại C-47 cải biên trang bị đại liên sáu ṇng, bắn được độ ngàn viên một phút, lằn đạn lửa vẽ thành h́nh nón lật ngược.  Tiếng nổ vọng lại.  Trận đánh chắc là chừng hàng chục cây số trước mặt.

 

      Sáng ngày 22, Biệt Động quân mở được đường.  Đoàn triệt thoái đến bờ sông Ba. Băi cát bên kia sông dài ra uốn lượn dọc mé rừng chồi.  Trên băi, xe ngổn ngang.  Dưới sông, một số người xuống tắm, có tiếng té nước và tiếng cười của con trẻ.  A, tiếng cười.  Suốt sáu ngày nay, bây giờ mới nghe được tiếng cười cứu rỗi.

      Chiều, đến được Củng Sơn. Lính quân vận và quân nhu mang bán cơm sấy, thịt hộp, thuốc lá.  Người đói cơm, đói thuốc chen nhau mua, giá là giá cắt cổ. Biệt Động quân thật giả lẫn lộn.  Đám giả là bọn t́m được quân phục, nhưng thường không đủ bộ, không nón nâu, không phù hiệu.  Chúng cướp phá, chọc ghẹo phụ nữ, nghênh ngang như không có ai.  Đêm, trăng sáng dị thường.  Những con dơi chập chờn lui tới giữa bầu trời mầu sữa.  Ở đây, tương đối an toàn.  Có người nghe BBC.  Tin tướng Trưởng phải bỏ Huế.  Dân Huế, dân Quảng đổ dồn về Đà Nẵng, tạo thành một cái biển người không c̣n kiểm soát nổi.  Chợt có tiếng nổ phía bên kia sông.  Trận đột kích kéo dài mười lăm phút.  Một số xe bị phá hỏng.  Cả trăm chiếc kẹt lại.  Những người bị thương được cáng qua sông.  Đoàn triệt thoái tiếp tục lầm lũi xuyên rừng.

 

      Ngày 25, ngày thứ chín cuộc triệt thoái.  BBC loan tin Đà Nẵng bắt đầu di tản. Việt Cộng chiếm Quảng Ngăi hai ngày trước. Đà Nẵng đang thành địa ngục trần gian, và phía Nam Cao Nguyên, Lâm Đồng giăy chết.  Hôm sau, Đà Lạt mất. Đám Sinh Viên sĩ quan vơ bị Đà Lạt chặn hậu cho dân di tản về Nha Trang. Thế là quân khu I tiêu ma.  Quân khu II th́ giữ được dăm tỉnh lẻ tẻ ven biển.

 

      Ngày 26, đoàn triệt thoái ra khỏi đập Đồng Cam, mùi thối xông lên nồng nặc từ con đường trước mặt.  Xe máy đủ loại ngổn ngang cạnh xác chết hàng trăm người đi đoạn đầu.  Xác có cái trương lên, cái chảy nước vàng.  Đám vô lại xông đến gỡ những chiếc đồng hồ tay.  Rẽ trái, năm cây số nữa là quận Hiến Xương, nơi có hai tiểu đoàn địa phương quân.  Đến được, tức thoát hiểm.  Một trái khói tím bung ra, rồi dăm tiếng M-16 vu vơ.  Chiếc xe Jeep đầu đoàn dừng lại.  Khuất sâu trong một đám cổ mộ có tường bao quanh, tiếng súng lạch cạch lên đạn.  Vài tay lính Biệt Lích nhảy xuống xe, tiến vào.  Đột nhiên, chiếc xe Jeep bị hất nghiêng, bốc cháy như một bó lửa.  Một trái B-40 bắn sẻ kết liễu viên sĩ quan chỉ huy Biệt Kích, xác anh nhô ra thành xe, đổ xuống.  Những người lính Biệt Kích chồm lên.  Nhiều tiếng M-79 cất lên từ sau những ngôi cổ mộ.  Ba người áo đen chạy, nhưng không chạy được xa.  Đạn Biệt Kích ghim vào thân thể họ, đẩy cho ngă chúi vào ḷng đất. Lính Biệt Kích đến khiêng xác vị chỉ huy.  Họ câm nín như những bức tượng, lẳng lặng vẫy tay cho đoàn triệt thoái đi tới.  Đêm hôm đó, đài phát thanh Sài G̣n loan tin quân dân ba tỉnh Kontum, Pheiku và Phú Bổn đă đến Tuy Ḥa.  Nhưng sau Tuy Ḥa, là đâu?  Trăng tṛn vành vạch, trăng soi làm ǵ những bước đường vô định.

*

 

      Thiệu chỉ định Trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi làm Tư Lệnh tiền phương Quân đoàn III, bộ Tư Lệnh đặt ở Phan Rang.  Khắp Sài G̣n, người ta bàn tán ‘‘giải pháp trái độn’’, quả quyết Mỹ không thể phủi tay. Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam chiếm từ vĩ tuyến 14 trở ra, Bảo Đại sẽ về và Lực Lượng thứ Ba nắm phần đất c̣n lại của miền Nam, theo thể chế trung lập ít th́ cũng vài năm rồi sẽ Tổng Tuyển cử. Đám Tâm Lư chiến tung tin : Tổng Thống Thiệu nằm mơ thấy một người đàn bà tuyệt sắc mặc trang phục Hời, xưng là công chúa nước Chiêm, đưa tay ra giắt lên đỉnh tháp Chàm trong cơn gió thổi lửa từ Bắc vào Nam.  Khi Thiệu bước tới bậc cuối, công chúa bỗng biến mất, gió ngừng và đêm sáng như có mặt trời.  Như vậy, nhiều chính khách Sài G̣n th́ thào, thế là ma Hời thôi báo cái oán người Việt cướp nước Chiêm. Họ vỗ tay ủng hộ quyết định thiếp lập pḥng tuyến Phan Rang. Đúng như trong giấc mơ, gió ngừng khiến bộ đội miền Bắc không dám vào chiếm Nha Trang, dẫu thành phố này bỏ ngỏ từ mấy ngày nay.

 

      Phan Rang, theo lời thầy bói nói với Thiệu, là linh địa.  Thiệu nhắc lời thầy bói, nhưng đám tay chân vẫn xin từ nhiệm.  Trần Thiện Khiêm xuống, chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Bá Cẩn lên nhậm chức Thủ Tướng. Nhưng Hà Nội và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam vẫn khăng khăng không ‘’đối thoại’’ với Thiệu, tạo áp lực chính trị để Thiệu phải từ bỏ quyền lực.  Đánh rắn, phải đánh vào đầu.  Đầu rắn nằm ở Sài G̣n nhưng cái đuôi ngọ nguậy trên những nút chặn. Phía Nam Sài G̣n, Long Khánh và Xuân Lộc tạo thế ỷ dốc với Phan Rang.  Phía Tây Nam, ở B́nh Long, Thiệu ném Lữ đoàn 2 Dù tăng viện cho tướng Nghi.  Sư đoàn 6 không quân cũng được lệnh vào góp tay bảo vệ pḥng tuyến tiền phương.

 

      Đại tá Nguyễn Thu Trương chỉ huy Lữ Dù 2 c̣n bốn tiểu đoàn.  Đơn vị của Nhân quân trang khí giới vẫn đầy đủ.  Lần này, Nhân có một chuẩn uư trợ y tên Khiêm và ba y tá đi theo.  Khiêm nhét vào bao khẩu Colt 9, bảo ‘‘ đường cùng th́ kê lên đầu nổ một phát là xong’’. Ở Phan Rang, Dù đụng độ ngay ngày đầu, không phải với lính miền Bắc mà là đào binh chạy từ Đà Nẵng vào.  Lẫn trong một đoàn người dài dằng dặc lê bước trên quốc lộ 1 đi xuống, chúng vẫn kè kè quàng vai M-16.  Chúng đeo balô, chân đi giầy đinh nhưng đứa th́ áo sơmi, quần thủy quân lục chiến, đứa áo Biệt Động, quần lại quần đùi.  Đại tá Trương lệnh cho đơn vị chốt đầu bắt chúng lại.  Tiếng M-16 thỉnh thoảng nổ ṛn ră.  Rồi cả tiếng lựu đạn lẫn trong tiếng rú, tiếng thét thất thanh của dân di tản.  Rốt cục, Dù bắt được ba mươi tám tên, khám balô thấy đầy đồng hồ, vàng bạc.  Đại tá Trương quát ‘’ Bay ăn cướp làm nhơ danh quân đội chúng tao’’, vẫy tay ra lệnh mang bọn ăn cướp vào b́a rừng.  Trương dặn với ‘’ Mỗi thằng một viên, đừng phí đạn...’’. Lát sau, người ta nghe đúng ba mươi tám tiếng súng, không thừa  không thiếu.

 

      Quanh tuyến pḥng tiền phương, không chút động tịnh ǵ.  Hỏi dân, họ kể hàng đoàn xe cam nhông chở quân đội miền Bắc nối đuôi nhau đi ngang Nha Trang.  Từ Suối Đá trở vào, đoàn xe thưa đi, chỉ c̣n tăng T-54 và những dàn súng pḥng không lưu động.  Tướng Nghi ra lệnh án binh bất động, đào thêm công sự và yêu cầu tướng Sang chỉ huy Sư đoàn Không quân bay thám thính và sửa soạn oanh tạc.  Sang lắc đầu.  Với những phi cơ vận tải C-119, C-123 cải biên gắn đại liên, bay lên trời chẳng khác ǵ tự tử khi gặp súng pḥng không của địch.  Lữ Dù chấn giữ những trọng điểm.  Đại tá Trương họp tất cả những sĩ quan của bốn tiểu đoàn, dặn ‘’...tiết kiệm người, tiết kiệm đạn.  Giữ  Phan Rang là giữ được miền Nam!’’  Ngay hôm đó, tướng Nghi hốt hoảng báo Trương, Việt Cộng đang đánh vào Xuân Lộc, trên trục quốc lộ 1, đằng sau lưng Phan Rang.  Trương văng tục :

      -  Đm...  Thế là nó bọc ṿng ra sau mà đéo biết.  Đánh đấm như cái con cặc!  Bây giờ, giữ Phan Rang làm ǵ ?  Tổ cha thằng Thiệu!  Tổ cha thằng Cao Văn Viên...

      Trương báo tướng Nghi sẽ ra lệnh rút Dù về Xuân Lộc, phụ Sư đoàn 18 của tướng Lê Minh Đảo bị vây từ ba ngày.  Nghi không cho, gằn ‘’...chưa có lệnh của Tổng Tham Mưu.  Rút Dù đi, không giữ được Phan Rang! ’’.  Trương đáp ‘’...chúng nó có đánh Phan Rang đâu mà giữ.  Tôi cứ đi ! ’’.  Nghi quát ‘’ Tôi sẽ đưa anh ra ṭa án binh’’.  Trương cười nhạt, dằn máy điện đàm, nhổ nước bọt.

      Dù dàn ra theo h́nh cánh én.  Băng rừng nhắm hướng ga Sông Mao dọc đường rày xe lửa, Dù hành quân không chút trở ngại.  Tiểu đoàn của Nhân ép sát mé biển, quá trưa tháp Chàm Phan Rí đă thấp thoáng trong tầm mắt.  Chuẩn úy Khiêm cao hứng đọc :

      ‘’ Mai này đụng độ mà không chết

     Về ghé sông Mao phá phách chơi

     Mang sớt nỗi sầu cùng gái điếm

     Đốt tiền mua một tháng ngày vui’’

 

Khiêm vừa dứt lời th́ tiếng ùng ùng vang lên.  Pháo Việt Cộng rót vào đoạn đầu đội h́nh.  Bên hông tiểu đoàn, tiếng động cơ tăng T-54 khởi động.  Một loạt pháo 85 ly bắn đồng bộ. Chụp ống nói, Nhung vội vă ‘’... Én 3 gọi Đại Bàng.  Trước bị pháo.  Cua Càng ém sẵn thúc vào hông.  Đợi lệnh’’.  Đầu máy bên kia, Trương gọi ‘’... Én nào cũng bị...  Tụi bay cứ nằm đó.  Đi đốn cua trong khi chờ lệnh!’’.

      T́nh h́nh tiến không xong, lùi về Phan Rang th́ vô lư.  Thiết Giáp quân đội miền Bắc cắt đội h́nh Dù thành hai mảnh, không thể bắt tay với nhau được.  Tiểu đoàn tiền kích đă vào đồng bằng, địa h́nh trống trải không chống đỡ được, phải nằm mọp chịu trận.  Trương cắn răng, gân xanh trên trán phập phồng, tay nắm báng khẩu Colt, Trương gào :

      -  Én 3... Én 3.  Lệnh T1, nghe rơ chưa?

Thiếu tá Nhung nghẹn ngào : ‘’...Rơ, c̣n bao lâu ?  Én hỏi Đại Bàng, bao lâu ? ’’.  Tiếng đại tá Trương buồn bă : ‘’ ... đến 6 giờ tối.  Để lính tùy nghi đi hay ở’’.  Nhung họp bốn đại đội trưởng lại.  T1 là lệnh hàng.  Nhung bảo ‘’...lính đứa nào muốn trốn, cứ trốn.  Về phía biển, chỉ có du kích!’’

 

      Vào lúc chạng vạng, khi mặt trời đỏ ối xuống nấp sau mỏm tháp Chàm, có tiếng đồng thanh ‘’ Mẹ đụ!’’, tiếp đó là một tiếng nổ lớn.  Lính cứ bốn, năm người, một tay nắm lựu đạn đă bật kíp, tay kia nắm tay chiến hữu, ngồi thành ṿng tṛn.  Họ im lặng, không ai nh́n ai.  Rồi một người đếm, một hai ba.  Đă dặn nhau, họ đồng thanh hô ‘’ Mẹ đụ!’’, tay buông kíp.  Cứ thế, ‘’ Mẹ đụ’’... ‘’ Mẹ đụ’’ vang lên như tiếng gọi của tử thần nổi cơn thèm ăn, xác người văng tóe lên thành hàng trăm mảnh thịt bầy nhầy đỏ ối.

      Nhân bịt tai, nước mắt trào ra.  Không, những người lính chửi ‘’ Mẹ đụ’’ vào thế gian này không hèn.  C̣n sống, họ ghé sông Mao phá phách, đốt tiền mua một thoáng ngày vui.  Đối mặt với những anh lính ‘’xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước’’, họ chiến đấu để tồn tại,  ở cái thế mất c̣n, anh sống tôi chết.  Hoặc ngược lại, tôi sống anh chết.  Nay th́ hết như vậy.  Anh không chết và tôi, tôi có thể sống như một hàng binh ?  Mẹ đụ!  Họ níu giữ lấy nhân phẩm bằng cách nổ cho tan xác. Không, họ chọn cái chết, xác tan nhưng giữ  được phần hồn.

 

       ‘’Mẹ đụ’’, mai này sói rừng chắc chẳng thiếu thức ăn.

 

      Chuẩn úy Khiêm kéo tay Nhân, th́ thào ‘’...em th́ chuồn.  Vợ mới lấy, đang có bầu.  Đại úy đi không?  Ra biển, t́m thuyền về Vũng Tầu...  Đi càng sớm càng tốt ! ’’.  Nhân đứng lên đi về phía Nhung.  Cười buồn, Thiếu tá Nhung bảo ‘’... Tu-bíp[1], đi đi!  Nhớ cầm theo một khẩu súng để pḥng thân’’.

*

 

      Đám năm người có Khiêm, Nhân và ba tay lính Dù đi ngược lại, vào rừng, rồi theo hướng Đông lẩn về phía biển.  Nửa đêm, họ men đến một làng chài.  Đột nhập vào một căn nhà lá leo lét ánh đèn, họ lay một ngư nhân đang ngủ mê mệt.  Anh ta choàng dậy, hốt hoảng.  Nhân xin anh cho mọi người lên ghe ra khơi. Móc hết tiền trong túi ra, Nhân khẩn khoản ‘‘Mong anh giúp bọn tôi!’’.  Vợ anh ngư dân lồm cồm ḅ, tay ôm một đứa nhỏ c̣n phải ẵm, sợ hăi lui vào góc nhà.  Khiêm nói nhỏ ‘‘...chị đừng sợ’’, và cũng lôi ví móc tiền ra.  Ba người lính Dù không nói ǵ, chĩa M-16, dáng bực bội, mặt khẩn trương.  Một người quay lại, gằn giọng ‘‘... không đưa đi, tụi tui cướp ghe!’’. Anh ngư dân lí nhí ‘‘...rồi, tui  đưa mà ! ’’. Họ lên ghe, lẩn vào những cơn gió đêm lênh đênh.

      Sáng ra, chiếc ghe bơi đến một  vùng nằm trên thủy đạo tầu Hải Quân di tản từ Cam Ranh về Vũng Tầu. Đợi đến trưa, cả bọn được vớt, tới  tối th́ cặp vào Vũng Tàu.  Ngày thứ nh́, Nhân t́m cách đi xe ôm từ Vũng Tầu về Sài G̣n.  Sau gần hai mươi cây số cuốc bộ, Nhân chặn được một chiếc Honda.  Anh xe ôm lắc đầu, tay chỉ, miệng nói ‘‘... người ta đi từ Sài G̣n ra. C̣n đi ngược về Sài G̣n, kẹt th́ sao?’’  Nhân lột chiếc đồng hồ Omega đeo tay, năn nỉ.  Anh xe ôm lại lắc, đ̣i thêm năm trăm ngh́n.  Nhân không c̣n một xu dính túi, hẹn về Sài G̣n đến nhà mới lấy được tiền.  Anh xe ôm gật.  Trên xa lộ, xe cộ ra Vũng Tầu xếp hàng lăn bánh, mùi xăng xông lên nghẹt thở.  Hai bên vệ đường, quân phục lính, bốt, balô... vứt bừa băi.  Đường về Sài G̣n lác đác người. Anh xe ôm vừa lách ngược đoàn xe vừa càu nhàu chửi luôn miệng. Đến gần cầu Sài G̣n, số người đi ra đông đến độ anh xe ôm kêu ‘‘ Thôi, Đại Úy đi bộ vô, tui sợ kẹt không ra được! ’’.

 

      U già mở cửa.  U reo ‘’ ...cậu về!  Ở nhà bà lo quá, nhưng trưa nay đi công việc rồi’’.  Nhân nhảy vào nhà tắm, giội nước xối xả.  Nhưng nước chỉ gột được bụi đường bám trên lớp mồ hôi và lớp muối biển sau một ngày một đêm lênh đênh, chứ nỗi ô nhục của tên bại binh vẫn bám lấy tâm trí chàng như con bạch tuộc trăm ṿi, có cái cong rướn lên, chửi ‘’ Mẹ đụ’’, rồi vỡ bung, phun ra một thứ dung dịch nhờn nhẫy đỏ lè.  Nhân bưng mặt khóc, chẳng v́ tiếc nuối ǵ một miền Nam ‘‘Tự Do’’, chẳng phải sợ ǵ viễn tượng một miền Bắc ‘‘Cộng Sản’’.  Có lẽ chàng khóc v́ chàng cảm thấy một đứt quăng.  Một đảo ngược.  Một bước nhảy của lịch sử.  Bước nhảy trên vũng trống đen ng̣m sâu hút, đe dọa chẳng có ǵ ở dưới để đỡ lấy những con người hụt bước.

      U già mang gà-mèn thức ăn cho chú Hoàng như từ mười năm qua.  Chú dặn Nhân qua chú ngay.  Cơm nước xong, Nhân chợp mắt được một lát.  Khi choàng dậy, Huyền chưa về.  Nhân lững thững thả bộ, đến góc chợ Thái B́nh, ṿng sang đầu đường Bùi Thị Xuân.  Buổi trưa, Sài G̣n vắng hẳn người dưới cái nắng chói chan.  Đến cổng xe lửa số 2, Nhân vào hẻm.  Khi chú Hoàng mở cửa, chú không nói ǵ, chỉ lách người để Nhân vào nhà. Chú kể, Xuân Lộc rồi Long Khánh đă thất thủ.  Quân đội miền Bắc chựng lại đâu hai, ba ngày sau khi bị hai quả CBU, bom hút dưỡng khí và bom chấn không.  Chú bảo Mỹ thả để làm chậm bước tiến quân Bắc Việt hầu có th́ giờ di tản.  Thiệu từ chức, Trần Văn Hương lên thay nhưng lập tức Hà Nội và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam tuyên bố Hương cũng như Thiệu, họ không ‘‘đối thoại’’.  Tướng Nguyễn Cao Kỳ tuyên bố sẽ biến Sài G̣n thành Leningrad, tử thủ đến giọt máu cuối cùng.  Chú Hoàng cười méo mó :

      -  Thằng ngu! Chống Cộng mà mang tên Leningrad ra gán vào Sài G̣n, thật là chướng! Thảm bại cũng v́ những tướng tá như vậy...

Thở dài, chú cầm tay Nhân:

      -  Chú với Nhân tuy không máu mủ, nhưng khi về với mợ th́ chú coi Nhân như con.  Sau, Nhân biết đấy, ḿnh không có duyên với nhau nhưng chú đối với Nhân không khác ǵ đối với em Lương, con đẻ của chú. Chú tự cho phép chú nói với Nhân một lời khuyên:  Nhân đi đi.  Người ta đi nhiều lắm.  Sang Mỹ.  Sang Pháp, Úc...  Bất cứ đâu, đi được là đi.  Dăm ba năm sau, thấy về được hẵng về.  Chú biết mợ không muốn vậy, nhưng chú cứ khuyên, quyết định ǵ là ở Nhân.

 

      Nhân không đáp.  Chàng hồi tưởng đến những ngày ở trại K7, bác sĩ Thiện, y sĩ Chung, cô cấp dưỡng Y Ban và câu chuyện xung quanh cái chết của Toán, Chính ủy bệnh viện 201 ở biên giới Hạ Lào.  Nhân rùng ḿnh.  Dẫu Nam hay Bắc, con người nói chung có khác cũng không nhiều, nhưng loại sắt máu như Toán th́ chỉ guồng máy miền Bắc mới tạo ra được.  Tự nhiên, Nhân sợ.  Bức vách có bài thơ sáng lên khi nắng lóa qua mành cửa.  Nhân hồi tưởng ngày hôm kia trên biển rộng mênh mang.  Đúng là biển vô tận.

      ‘’ Biển vô tận xá ǵ phương hướng nữa’’. 

      Nhân linh cảm đời ḿnh rồi sẽ là một con thuyền bập bềnh nổi trôi như câu thơ của bác Chương.  Nhưng tự dưng chàng b́nh thản, mỉm cười, ḷng gợn lên một nỗi thương cảm vô bờ.

 

*

      Ngày 25 tháng 4.

      Mặt trận Long Thành - Phước Tuy khai màn.  Trục Sài G̣n - Vũng Tầu vẫn c̣n giao thông được.  Trần Văn Hương từ chức.  Big Minh tuyên thệ nhiệm chức Tổng thống ngày 28 tháng 4, gửi văn thư yêu cầu Mỹ rút khỏi Việt Nam.  Văn thư này có lẽ là văn thư thừa thăi nhất trong lịch sử ngoại giao từ vài ba trăm năm nay.  Chung quanh Ṭa Đại Sứ Mỹ, người Việt ṿng trong ṿng ngoài, chen lấn nhau, mong vượt được hàng rào sắt, lọt vào khuôn viên để theo chân Đế Quốc vừa được Tân Tổng Thống mời đi khỏi Việt Nam. Nhanh chân hơn Mỹ là các ông Thiệu, ông Viên. Ông Thiệu bay sang Đài Loan vài hôm trước. C̣n ông Viên, Tổng Tham Mưu Trưởng biến đâu không ai hay, sau mới biết ông đă ‘’ thăm viếng’’ một chiến hạm đồng minh.

 

      Ngày 29 tháng 4.

      Tân Sơn Nhất bị pháo kích.  Trục Sài G̣n-Vũng Tầu bị cắt đứt.  Dân Sài G̣n trèo hàng rào vào ṭa Đại Sứ Mỹ.  Thủy Quân Lục Chiến  Mỹ  có nhiệm vụ bảo vệ đánh dân bằng dùi cui, đập bằng báng súng, có khi dùng cả lưỡi lê đâm cho buông tay rơi xuống.  Người ta khóc, người ta la.  Một phụ nữ áo dài xanh, môi son đỏ chót giắt tay đứa nhỏ đen thui vừa gọi vừa chửi bằng tiếng Việt : ‘’ Ê Giôn, con mày đây!  Mày bỏ để bà nuôi à?  Tổ cha mày, Giôn ơi’’. Chắc chắn Giôn có đó cũng không hiểu lấy một chữ.  Lính gác cổng xua tay khi bà ta sấn tới, một tay chỉ đứa nhỏ, miệng la ‘’ Mỹ nè, trăm phần trăm đó, cho zô chớ!’’, tay kia ch́a một tờ giấy ra.  Một thanh niên xô bà, tay cũng ch́a một tờ giấy, có lẽ là giấy chứng nhận làm sở Mỹ.  Bà ta đẩy lại, miệng lại chửi.  Thế là nhốn nháo lên trước cánh cổng sắt đóng chặt, bên trên lá cờ Hoa Kỳ vẫn bay phất phới.

 

      Tiếng trực thăng phành phạch.  Hàng chục chiếc sà xuống lượn quanh ṭa đại sứ như một bày quạ. Khi có chiếc đậu lên băi cỏ, những người đă vào trong sân ṭa Đại Sứ ùa lên, bám vào, kéo nhau, đạp nhau, kẻ kêu người khóc gọi ầm ĩ.  Nhân nh́n cảnh tán loạn, nửa thương nửa giận.  Đám người không vào được sân ṭa Đại Sứ kéo nhau đi về bến Bạch Đằng, tay xách nách mang, lếch tha lếch thếch.  Ṭ ṃ, Nhân đi theo.  Khung cảnh cảng Sài G̣n lúc đó không khác ǵ ở toà đại sứ Mỹ. Cũng gọi, cũng kêu, cũng xô đẩy, cũng ẩu đả.  Tiếng pháo kích vẳng lại, lúc một nhặt hơn, lắm khi nghe như gần bên cạnh. Không khí căng đến chỉ chực vỡ vụn. Trước cư xá Hải Quân, lính đứng gác không cho người lạ vào. Trên những chiếc xe Jeep chạy vào cư xá, súng chĩa vào đám đông có dịp là ùa theo.  Có người vỗ vào vai Nhân.  Đó là Yên, một người bạn thời học với nhau ở Trung học Chu Văn An.  Vẫn mặc quân phục Hải Quân, Yên kéo Nhân đến cổng cư xá, bảo ‘’... ông vào với tôi.  Rồi ra hạm đội 7 bằng tầu, chắc chắn an toàn!’’.  Nhân nào có định đi.  Chàng kéo tay bạn, lắc đầu.  Yên bắt tay, chúc Nhân ở lại may mắn, đi không quay đầu lại.

 

      Nhân về nhà.  Đến đầu hẻm, chàng nghe tiếng căi cọ bên hàng xóm.  Người chồng to tiếng ‘’... xuống tầu rồi mà c̣n đ̣i lên, tiếc cái mạng không tiếc, tiếc cái xe Simca cũ x́...’’.  Người vợ căi ‘’...chi mà tiếc mạng, anh dạy học chớ có làm ǵ đâu cơ chứ!  Thời nào cũng thế, cũng cần thầy giáo!  Anh chết nhát th́ có...’’.  Thế là tiếng chân đấm tay đá huỳnh huỵch. Tiếng trẻ con ré khóc, người vợ bù lu bù loa, rồi tiếng bát đĩa loảng xoảng. Chưa kịp đóng cửa, Nhân thấy một thằng nhỏ ở cuối hẻm chạy, ba nó rượt đằng sau. Nhân nhận ra Tráng, một dược sĩ làm ở bệnh viện B́nh Dân. Nhân hỏi chuyện ǵ vậy.  Tráng thở hồng hộc, kể ‘’ Tôi đưa nó với thằng em nó lên máy bay trong phi trường Tân Sơn Nhất từ tối hôm qua, dặn đợi đó để tôi về chở bà xă vô.  Chưa vô được, th́ sáng nay nó đưa thằng em nó về, thế có khổ không anh? ’’.  Thằng bé mười hai tuổi, mếu máo ‘’ ...con kể là có một ông, ông hỏi, con nói con đợi ba má.  Ổng biểu, có hai người đang đi t́m con dưới kia, xuống coi có phải ba má tụi bay không?  Vừa đứng lên, tụi con mất chỗ, rồi người ta đẩy nên phải xuống máy bay chớ có phải muốn zậy đâu...’’.  Ba nó lại nóng lên, bất th́nh ĺnh giáng cho nó một cái tát.  Nó ré lên, giọng ấm ức ‘’... ở th́ bị pháo kích, zề nhà th́ bị bạt tai’’ rồi cắm đầu chạy.

 

      Vào nhà, Nhân thấy mẹ.  Từ dăm ngày nay, Huyền không giấu giếm ǵ nữa, tất tả lo việc Huyền gọi là công tác trù bị tiếp quản.  Hai ngày trước, Huyền chở về nhà hàng chục bao tải, mở ra, toàn là cờ của Mặt Trận Giải Phóng miền Nam.  Tư Qưới xuất hiện thường xuyên với một số thanh niên, phần lớn là sinh viên học sinh.  Họ có nhiệm vụ đưa đường cho ‘’quân giải phóng’’ và thành lập những ủy ban hành chính lâm thời. Huyền dặn con, giọng nghiêm trang :

      -  Nhân chớ nghe người ta xui dại mà đi đâu nhé!  Thương mợ, đừng manh động!  Con sắp gặp lại cha con và em con rồi...

 

      Nghe mẹ nói, Nhân có cảm tưởng ḿnh trở thành một thứ đồ chơi bằng nhựa.  Thuở nhỏ, chàng có hàng trăm lính, hàng chục máy bay, xe tăng,  súng đại bác...  Tất cả bé tí xíu, một bên đen, một bên xanh màu áo trận.  Chàng xếp chúng, cũng hai bên, một bên là ta, một bên là địch.  Một bên tốt, một bên xấu.  Lính qú.  Lính đứng.  Lính nằm.  Súng kề vai.  Để bắn, Nhân chu miệng, đùng, đùng.  Máy bay bay lên.  Ầm ầm.  Chiến trường biến chuyển theo cái gạt tay cố làm như ngẫu nhiên.  Rồi đếm xem mỗi bên chết bao nhiêu.  Bên nào thắng?  Trong cái trí óc non trẻ, Nhân mong bên ta, dĩ nhiên tốt, phải thắng. Và thắng hay thua, chàng chưa hề nghĩ đến cha, đến em, những cái bóng mờ của quá văng. Tṛ chơi, chỉ có lính bằng nhựa, không có dân nên không phải đếm xác dân trong quyết định thắng thua. Nhưng khôn lớn, nhất là khi chính ḿnh thành thứ lính bằng xương bằng thịt, Nhân đă biết thế nào là Đại Lộ Kinh Hoàng trên con đường tháo chạy khỏi Quảng Trị dưới pháo tầm xa. Nhân hiểu, bên nào thắng th́ người dân cũng bại.  Báo Newsweek tuần trước ước lượng số dân Việt chết cả Nam lẫn Bắc trong chiến tranh khoảng hai triệu.  Tính theo xác xuất cứ một chết phải có ba, bốn bị thương, số người thương tật là sáu đến tám triệu.  C̣n lính Mỹ, chết hơn năm mươi lăm ngh́n.  Lính Việt Nam Cộng Ḥa hai trăm ngh́n.  Lính ‘’ Sinh Bắc tử Nam’’ độ sáu trăm ngh́n.  Nhân lên ba lần số tử vong, lính mang thương tật sau cuộc chiến ở hai miền như thế vào khoảng hai triệu bốn đến ba triệu hai. Vậy cả dân lẫn lính tật nguyền từ tám triệu tư đến mười một triệu,  trong một đất nước đếm tất cả chỉ xấp xỉ sáu mươi triệu nhân mạng.

 

      Tiếng súng tay đă thỉnh thoảng lốp bốp chát chúa đâu đây. Sợ nhất là bọn có khí giới rủ nhau đi ăn cướp. Tân Sơn Nhất tiếp tục bị pháo kích. Dân Sài G̣n lần đầu cảm nhận nỗi kinh hoàng không chỉ là chữ viết trên mặt báo. Họ tiếp tục tràn vào sân toà Đại Sứ Mỹ.  Không được, có người trèo qua ṭa Đại Sứ Pháp, Anh, Ấn... Tất cả, miễn không là Việt Nam.  Rồi họ tỏa ra xa lộ, nhắm hướng Vũng Tầu, Bà Rịa. Họ xuống Khánh Hội t́m ghe. Họ ra bến Bạch Đằng, ngơ ngác như một đàn người bị ma quỉ đang rượt đuổi.

      Trực thăng vẫn chao bay trên bầu trời Sài G̣n thản nhiên như chẳng có ǵ đáng quan tâm kể cả một cuộc đổi đời.  Người dưới đất nh́n lên, mơ ước chỗ những kẻ may mắn ngồi trên đang bay về một chốn tít mù xa lạ, nơi có thể chỉ là đất hứa của ảo vọng.

 

      Ngày mai, là ngày 30 tháng tư năm 1975.