Từ cơn dông biển đảo, tháng năm đen

 

 

Nguyễn Mạnh Hùng (Nam Dao)

Nguyên GSTS Kinh tế, Đại Học Laval,

Quebec, Canada

 

Đầu tháng 5, Trung Quốc mang giàn HD 981 vào lănh hải Việt Nam, cách đảo Lư Sơn 18 và thềm lục địa gần 120 hải lư, với chủ đích thăm ḍ dầu và khí đốt.

Ngày 10/11 tháng 5. Tin từ Việt Nam: Chống xâm lấn ngang ngược, người Việt biểu t́nh ở Hà Nội đâu đó chỉ 20 người! Ở Sài G̣n, sau Hà Nội một ngày, được 200 người xuống đường! Ḿnh phát hoảng, nhân dân Việt Nam mà thế th́ bọn Bắc Kinh chúng nó cười mũi. Và dư luận quốc tế th́ cũng vậy, sẽ dửng dưng quay lưng, chuyện đất nước các anh mà các anh vô cảm th́ chúng tôi làm chi được!

Xem clip biểu t́nh ở Hà NộI. Dân đứng trong vườn hoa trước mặt Đại sứ quán Trung Quốc, hô “Trường Sa – Hoàng Sa là của Việt Nam”, “Đả đảo Trung Quốc xâm lăng”. Đối mặt với dân là những kẻ áo xanh lơ, đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản được huy động ra làm rào cản. Một bác trung niên cao giọng mắng: “Đất nước lâm nguy mà chúng bay làm thế à? Quay lại đối mặt với bọn xâm lăng đi!”. Một thanh nữ đưa hai tay lên bụm mặt, chắc v́ xấu hổ. Dăm thanh niên xung quanh mím môi lầm ĺ… Nh́n buồn quá, tuổi trẻ Việt Nam ơi!

Một ngày sau mới nắm được số người đi biểu t́nh ở Sài G̣n lên đến số ngàn, bởi lẽ có đến ba tổ chức. Có Thành Đoàn, cầm cờ đỏ sao vàng đi che những khẩu hiệu chống Trung Quốc xâm lăng, hát “Như có bác Hồ trong ngày vui đại thắng…” (thắng ai đây?), và trương khẩu hiệu “Ủng hộ chính quyền Việt Nam” (ủng hộ làm chuyện ǵ?). Có Hội Luật sư TP HCM và một số nhân sĩ, chỉ chống Trung Quốc thôi, và có 20 tổ chức Xă hội Dân sự vừa chống xâm lăng biển đảo vừa đ̣i trả tự do cho những người yêu nước bị tù tội v́ chống Trung Quốc, như Trần Huỳnh Duy Thức, Điếu Cày, Bùi Minh Hằng, Đinh Nguyên Kha, anh Ba Sàm… Tôi xem cái clip do báo Người Việt ở Cali đưa lên mạng. Trong đám tuần hành ở Sài G̣n, loáng thoáng thấy Huy Đức, Phạm Chí Dũng, Bùi Minh Quốc, Hoàng Hưng…

Người đi biểu t́nh đồng thanh hát. Đó là những bài tôi từng hát thời c̣n là sinh viên trong những lần xuống đường trên 40 năm trước. Dậy mà đi, dậy mà đi… Dậy mà đi hỡi đồng bào ơi! Hôm nay, đầu đă bạc, tôi lẩm nhẩm hát theo, nước mắt ràn rụa.

Ô hay, tôi là ai, mà sao c̣n dấu lệ! Tôi là ai mà c̣n trần gian thế! Tôi là ai, là ai… (lời nhạc Trịnh Công Sơn).

 

BIỂU T̀NH VÀ BẠO ĐỘNG

 

Ngày 12 và 13, cơn dông từ biển đảo ập vào bờ. Biểu t́nh của công nhân đặc biệt ở hai khu công nghiệp B́nh Dương và Hà Tĩnh đă tạo ra những hành vi xâm phạm đến tài sản của những xí nghiệp có vốn đầu tư FDI. Ngay ngày 14/05, ông Huỳnh Tấn Mẫm viết thư kêu gọi kiên quyết đấu tranh kiên tŕ, bất bạo động, không đập phá tài sản công ty xí nghiệp, không xâm phạm con người, và cảnh giác không để bị khiêu khích bởi âm mưu của nhà cầm quyền Bắc Kinh. Bức thư được hơn 100 nhân sĩ kư tên ủng hộ.

Nhưng lạ nhất là tường thuật của Tuấn Khanh, nhạc sĩ (http://anonymouse.org/cgi-bin/anon-www.cgi/http://www.boxitvn.net/bai/26373), kẻ đă mục kích: những kẻ kích động bạo lực không phải là công nhân, có chỉ huy và tổ chức hẳn hoi. Và trái với lệ thường, rất chủ động xông xáo. Những lực lượng an ninh như Cảnh sát Cơ động (CSCĐ), Cảnh sát Giao thông (CSGT), Lực Lượng Dân pḥng… đều vắng mặt, và nếu có th́ bàng quan ngoại cuộc. Thật dũng cảm là những bạn trẻ trong bạo loạn. Họ tự động photocopy những bản rời phát tay kêu gọi dân biểu t́nh kiềm chế, b́nh tĩnh, không “tự đập nồi cơm của ḿnh”, đừng để mắc mưu bọn khiêu khích đang thực hiện âm mưu nào đó để phục vụ một quyền lợi có thể điểm mặt. Tôi xin lưu ư:

1-      Phần lớn những xí nghiệp (XN) bị đập phá là FDI Đài Loan, Singapore, Nhật … tức là những quốc gia không mấy thân thiện với Trung Quốc.

2-      Một khi họ “rút”, những XN đến thay thế là ai? Giả thiết là XN Trung Quốc rất hiện thực! Họ đă trúng thầu đến 90% những gói thầu EPC hai năm gần đây th́ nay có khó ǵ trong cái khoảng “trống” gây ra bởi bạo loạn.

3-      V́ chuyện đập phá, dư luận sẽ lơ là đi sự việc Trung Quốc cắm đặt HD-981 xâm phạm chủ quyền Việt Nam.

4-      Nhân cớ nhà nước Việt Nam không lo được an ninh cho các XN, Trung Quốc có thể “tự lo” để bảo vệ những cơ sở XN của họ, tạo ra những lực lượng “bán quân sự” vũ trang, và từng bước lấn sân. Ở Kỳ Anh (Hà Tĩnh), người Trung Quốc bắt dân Việt Nam bị kết là phạm pháp (pháp luật nước nào?) và không giao cho những cơ quan hữu trách Việt Nam xử lư.

Như nói trên, bạo loạn trong những cuộc biểu t́nh của công nhân chỉ có thể phục vụ quyền lợi Trung Quốc. Vậy th́ những kẻ kích động và tổ chức bạo loạn chỉ có thể là chính Trung Quốc, trực tiếp hoặc qua trung gian của nhóm thân Tầu. Chúng nay đă len lỏi ở mọi cơ sở quyền lực mới có khả năng “vô hiệu hóa” lực lượng an ninh Việt Nam, lực lượng rất hữu hiệu trong sự vụ bịt miệng và kiểm soát dân ḿnh. Nhưng đau đớn thay, họ hoàn toàn thụ động trước giặc ngoại xâm.

Vua Hùng có công dựng nước, nhưng Bác Hồ ơi, con cháu bác chúng nó đang bán nước!

Không có lẽ nào Thời Bắc Thuộc thời nay lại bắt đầu từ thuở kư kết bí mật ở Thành Đô năm 1990, theo lời ông Nguyễn Cơ Thạch, cố Bộ trưởng Ngoại giao? Bọn bán nước không lẽ là những Đỗ Mười, Nguyễn Văn Linh, Lê Đức Anh? Phải chăng kư kết Thành Đô là một văn bản bán nước? Trước quốc dân, Đảng Cộng sản Việt Nam phải công khai hóa kư kết này. Trong khi chờ đợi xem Việt Nam có thực sự bị ràng buộc v́ kư kết Thành Đô hay không, ai cũng rơ lệ thuộc vào Trung Quốc có hai mặt chồng chéo, kinh tế và văn hóa. Có những lệ thuộc tô vẽ để hù dọa. Và những lệ thuộc có thực.

 

KINH TẾ, NHỮNG LỆ THUỘC ĐÁNG VÀ KHÔNG ĐÁNG SỢ

 

Nghe nhiều người cho rằng buông Trung Quốc th́ XN vốn đầu tư FDI của họ sẽ rút ra, hậu quả là kinh tế Việt Nam ḿnh sẽ có thể phá sản. Tôi khẳng định: chuyện này là không thể có được, tuy Việt Nam sẽ phải đối mặt với những khó khăn ngắn hạn.

Xin trích dẫn vài con số thuần định lượng. Hiện nay, GDP của Việt Nam là 176 tỉ USD, độ tăng trưởng là 5.4%. Với đối tác Trung Quốc, Việt Nam xuất khẩu khoảng 13 tỉ, nhập khẩu 37 tỉ, chủ yếu nhập nguyên vật liệu và hàng phụ trợ – phụ tùng công nghiệp, tiền tuồn sang Trung Quốc như vậy là xấp xỉ 24 tỉ USD. Khoảng 18% lưu lượng thương mại (volume of trade) Việt Nam là giao thương với Trung Quốc. Về đầu tư vốn nước ngoài (FDI), hàng đầu là Nhật với 4.8 tỉ, sau là Singapore, Hàn Quốc, và thứ mới tới Trung Quốc (đâu chỉ 1-2% trên tổng số), tổng cộng được 24.5% tổng đầu tư cả nước. Năm 2011, vốn giải ngân FDI là 11 tỉ USD nhưng sản lượng chiếm khoảng khoảng 46% của số tổng sản phẩm (total output). Giả thử Trung Quốc có rút hết đầu tư về, đ́nh trệ hoặc ngưng sản xuất, giảm xuất khẩu nguyên vật liệu… th́ tác động gây suy giảm tổng sản phẩm của Việt Nam được bao nhiêu? Nói quá th́ 15-20 tỉ USD là tối đa! Hăy nh́n con số lỗ lă của Tập đoàn Vinalines tổng cộng tính đến năm 2013 là 13,7 tỉ đô. Nếu tính thêm cả lỗ do Vinashin gây ra th́ tác động tiêu cực cho nền kinh tế Việt Nam c̣n lớn hơn con số 20 tỉ giả định nói trên nhiều! Dĩ nhiên, đây là ở ngắn hạn, và tác động của việc Trung Quốc rút đầu tư nhằm đ́nh trệ t́nh trạng sản xuất ở Việt Nam có thể kéo dài một thời gian 2, 3 năm. Nhưng “vắng mợ th́ chợ vẫn đông”, không Trung Quốc th́ c̣n những đối tác khác, và nếu kinh doanh sản xuất ở Việt Nam có lợi th́ họ sẽ vào trám chỗ. Và nói theo tích “Tái ông mất ngựa”, biết đâu đây lại chẳng là một dịp may cho nền kinh tế Việt Nam.

Tại sao lại một dịp may? Mới nghe th́ như nghịch lư, nhưng không phải vậy nếu ta quay sang vấn đề định tính. Ở đây, nhắc là tuy đầu tư FDI ít nhưng những năm sau này Trung Quốc trúng thầu đến 90%, và chỉ nghe họ đấu thầu th́ phần lớn những công ty thuộc những quốc gia khác te tua “chạy”. Nhà thầu Trung Quốc bỏ giá rẻ, sẵn sàng t́m nguồn vay vốn ở Trung Quốc cho Việt Nam, và hẳn là trong cơ chế Trung ương cho phép các tỉnh và thành phố trực tiếp quản lư kinh tế “đối ngoại”, chuyện ĺ x́ “nỉ hảo” không cần nói ai cũng hiểu ngay. Chính thế mà sau khi trúng thầu, tiến độ thi công chậm, thiết bị thường cũ kỹ kạc hậu, đến những công đoạn cần kỹ thuật cao th́ họ bỏ vấy, t́m cách đội vốn… Việt Nam nợ cứ phải trả nhưng về trách nhiệm th́ chủ thầu đổ tội cho ban Giám đốc thi công, đám này th́ đổ tội cho hành chính địa phương, và một trăm thứ lư do lắt léo khác… Trích nguồn tin (http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/10-du-an-lon-cua-nha-thau-trung-quoc-tai-viet-nam-2989807.htmlViệt Nam): “… nhà thầu Trung Quốc đang tham gia nhiều dự án trọng điểm về hạ tầng, năng lượng của Việt Nam, trong đó nhiều trường hợp chậm trễ, đội vốn và gây rất nhiều tranh căi. Theo thống kê của Viện Nghiên cứu Cơ khí (Bộ Công Thương) được công bố hồi đầu tháng 4/2014, Việt Nam hiện có 20 dự án nhiệt điện th́ có 15 công tŕnh được phía Trung Quốc làm tổng thầu. Với xi măng, tuy không nêu cụ thể nhưng đối với các dự án do Trung Quốc làm tổng thầu (trong tổng số 24 dự án), tỷ lệ nội địa hóa cơ bản được xác định là không có ǵ hết, tức 0%. Số liệu của Ủy ban Tài chính và Ngân sách Quốc hội công bố trước đây cũng cho thấy, tính đến năm 2010, có đến 90% các dự án tổng thầu EPC (tư vấn, thiết kế – cung cấp thiết bị – xây lắp, vận hành; hay nói cách khác là thực hiện dự án theo phương thức ch́a khoá trao tay) của Việt Nam do nhà thầu Trung Quốc đảm nhiệm, trong đó chủ yếu là dầu khí, hóa chất, điện, dệt kim. Trong số này, các doanh nghiệp đến từ bên kia biên giới thực hiện tới 30 dự án trọng điểm quốc gia, trong đó có nhiều dự án “tỷ đô” của ngành điện”.

Mặc dầu nắm những khâu sản xuất cơ bản, nhà thầu Trung Quốc không đáp ứng được tŕnh độ kỹ thuật hiện đại, biến XN Việt Nam thành nơi nhập nguyên vật liệu sản xuất. Mặt khác, theo những thông tin đáng tin cậy, FDI Trung Quốc không đóng góp xây dựng công nghệ phụ trợ khiến Việt Nam lệ thuộc nặng nề vào Trung Quốc.

Ngoài ra, ta cũng ghi nhận sự kiện những chủ thầu thu nhận ào ạt người Trung Quốc không có phép nhập cảnh và lao động ở Việt Nam. Hội Liên hiệp Lao động Việt Nam báo rằng họ phần lớn là lao động không chuyên môn, chiếm mất công việc lẽ ra phải dành cho công nhân Việt Nam. Theo bộ Lao Động – Thương binh – Xă hội, số lao động bất hợp pháp này lên đến 80 ngàn người, chốt ở những vùng đất chiến lược trên phương diện quân sự, như Hà Tĩnh, Quảng Trị, Phú Yên, Tây Nguyên… và nắm khả năng cắt Việt Nam thành ba mảnh khó liên hợp tác chiến. Đại tướng Vơ Nguyên Giáp đă từng băn khoăn về vấn đề chiến lược này khi ông khuyến cáo nhà nước Việt Nam phải thận trọng trong dự án khai thác bôxít ở Tây Nguyên.

Những vấn đề vừa đưa ra để cùng suy nghĩ ở trên cho phép chúng ta chẳng có ǵ phải lo ngại nếu Trung Quốc dùng sức ép kinh tế bằng cách rút những XN họ hiện có ở Việt Nam. Tác động có, nhưng nhỏ thôi, và chỉ ở ngắn hạn. Cứ để họ “phá hợp đồng”, và ta nhân lấy đó làm thời cơ để thay đổi một nền công – thương nghiệp ngày càng nhiều bất cập. Và họ làm tới để “dạy Việt Nam (thêm) một bài học” th́ biết đâu họ đang tạo thời cơ cho ta vuột khỏi ṿng ḱm kẹp của họ.

 

THOÁT TRUNG LÀ TẤT YẾU

 

Hôm nay, tôi viết những ḍng này là ngày 18-5. Trên toàn cơi, thông báo chính thức là 13 cơ sở doanh nghiệp bị đốt, 700 bị phá, 2 người chết và 149 người bị thương sau những cuộc bạo động tuần trước. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ra chỉ thị cấm biểu t́nh “bất hợp pháp”. Chủ tịch Trương Tấn Sang lại nói ngược, bảo không sợ, quyền biểu t́nh là thiêng liêng với… (!) cử tri quận 1 ở T.P HCM, chứ không phải thông điệp gửi đến toàn dân toàn quân. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vẫn lú như thường, và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng th́ im re, biết phận.

Tin từ trong nước, cuộc biểu t́nh được những xă hội dân sự loan báo ngày 18 tháng 5 bị bóp chết trong trứng nước. Công an đến canh cổng nhà những bloggers, CSCĐ hàng ngàn chốt những con đường đến Đại Sứ Quán Trung Quốc ở Hà Nội, đến Lănh Sự Quán Trung Quốc ở Sài G̣n. Họ chặn mọi huyết mạch của trái tim Việt Nam yêu nước.

Trong khi đó, và ngạc nhiên thay, Đại tập đoàn Hua Wei bên Trung Quốc đă chỉ thị cho nhân viên ở Việt Nam sửa soạn ứng biến với t́nh h́nh bạo loạn từ ngày 08 tháng 3 (làm sao họ biết trước cả khi Giàn khoan HD 981 di động?). Hôm qua 3000 công nhân viên Trung Quốc đă “di tản”, hiện có 5 chiếc tàu Trung Quốc đang vào cảng Việt Nam để bốc người Tàu sẽ ra đi. Đồng thời, gần giàn khoan HD 981 tổng cộng số tàu Trung Quốc bây giờ là 120, có 7 tàu quân sự, 2 tàu hộ vệ tên lửa, 1 tàu tấn công và 33 tàu hải giám. Trên bộ, ở biên giới Quảng Tây, Quân đội Nhân dân Trung Quốc nâng cấp báo động, rục rịch xe tăng, pháo kéo…  Để hiểu thêm ai là những kẻ kích động bạo loạn ở B́nh Dương, nhạc sĩ Tuấn Khanh lưu ư thủ phạm những cuộc bạo động ở B́nh Dương và Hà Tĩnh là những “kẻ lạ”. Họ rất có thể là người của Cục T́nh báo Hoa Nam. Và bọn tay sai nằm vùng ở Việt Nam! Ung nhọt này để lâu th́ thành ung thư toàn bộ!

Qua những diễn biến vừa nêu, Trung Quốc tăng áp lực quân sự trên biển và trên bộ, tạo áp lực kinh tế bằng cách đóng cửa cơ xuởng xí nghiệp, di tản công nhân viên, và cuối cùng lệnh cho đám sai nha đàn áp người Việt Nam định biểu t́nh ôn ḥa nói lên ước vọng toàn vẹn lănh thổ nước ḿnh. Cán cân lực lượng có vẻ nghiêng hẳn về phía phe nhóm theo Tàu để… giữ Đảng nhưng lại mất nước theo cách nói nay khá phổ biến! Cán cân nếu thật nghiêng th́ chỉ chốc lát, v́ cán cân bên kia là hàng triệu người Việt Nam yêu nước, trong đó có nhiều người chống Tàu. Những người này biết muốn toàn vẹn lănh thổ và dứt khoát tiến hành những cải tổ nhằm hiện đại hóa xă hội Việt Nam th́ phải đi ra khỏi quĩ đạo Trung Quốc, nghĩa là phải Thoát Trung, như một tất yếu.

Cụ thể phải:

1-      Chính thức đưa ngay sự vụ xâm phạm lănh hải Việt Nam qua cài đặt giàn khoan HD 981 ra Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc.

2-      Đâm đơn kiện Trung Quốc vi phạm Luật Biển 1982 (UNCLOS).

3-      Thúc đẩy tiến tŕnh liên minh với Nhật Bản và Phi Luật Tân trong vấn đề biển đảo liên quan đến mọi bên.

4-      Tăng cường quan hệ với Mỹ trên mọi mặt hầu có được sự hỗ trợ cần thiết.

5-      Lập một diễn đàn quốc tế về vấn đề biển đảo để thông tin trung thực đến mọi quốc gia trong cộng đồng thế giới.

Vụ việc xâm phạm lănh hải Việt Nam với giàn khoan HD 981 tạo thời cơ cho sách lược Thoát Trung. Về lâu dài, đó là phương cách duy nhất cho phép Việt Nam tồn tại trong cái thế địa chính trị của ḿnh, chẳng mới đây mà cả ngàn năm trước đă núi liền núi sông liền sông. Láng giềng gần là răng, ta là môi, th́ răng cắn môi là chuyện tất nhiên trong cái mộng bành trướng từ xưa đang hóa tinh thành giấc mơ bá chủ ngày nay. Quyền lực “mềm” của Đặng Tiểu B́nh đang “cứng” dần trong tay Tập Cận B́nh nên nếu ta không phản ứng dứt khoát th́ cái bàn tay lông lá phương Bắc chẳng c̣n nể nang t́nh nghĩa ǵ mà không vặn cho găy cổ kẻ c̣n yếu đuối ở phương Nam. Trung Quốc không bao giờ muốn Việt Nam mạnh lên: hăy nhớ họ đă phản bội khi thúc đẩy chia cắt đất nước ta với Hiệp Định Genève năm 1954. Đừng quên họ đă “đánh Mỹ đến người Việt Nam cuối cùng” nhưng tḥ ra bắt tay Nixon- Kissinger, và ngay sau Hiệp Định Paris năm 1973 họ chụp thời cơ Việt Nam rối rắm mang hải quân tiến chiếm Hoàng Sa năm 1974.

Thoát Trung là một tất yếu. Không nắm lấy vận hội này, Việt Nam sẽ tiếp tục chông chênh trên quĩ đạo Trung Quốc, và rơi rụng như một v́ sao tàn rồi chết. Nắm lấy, tức ta đoạt thời cơ đẩy đất nước vào ṿng xoay của những quốc gia hiện đại, tôn trọng những giá trị toàn cầu và thể chế chính trị dân chủ pháp trị. Hiện nay, đă xuất hiện những chính khách trẻ, có đào tạo, có bản lĩnh, nắm những chức vụ tầm cỡ trong chính quyền và trong doanh-thương nghiệp. Nếu họ thành một khối đoàn kết với tầm nh́n tiến bộ th́ là đại hồng phúc cho dân tộc. Và chắc chắn họ sẽ được triệu triệu đồng bào đồng tâm đồng ḷng.

 

Vang vang lời hát xuống đường … Dậy mà đi núi sông đang chờ, dậy mà đi… hỡi đồng bào ơi!

 

Tác giả gửi Văn Việt.