4 LŨNG MÂY

Lục đục ra cửa khách sạn, đám du khách đă thấy Lùng Thầu và vài người Hmông c̣n trai trẻ đứng đợi.  Trời vẫn chưa sáng rơ. Tiếng côn trùng rỉ rả, im bặt khi có tiếng chân, rồi lại cất lên vừa như bướng bỉnh vừa như chịu đựng.  Sương mù trắng đục giăng quanh, cây cỏ qua một đêm lạnh lẽo co ro nằm như ngủ.  Lùng Thầu đi tới trước mặt Marthe, cười nhe ra hàm răng vàng chóe :

   -  Xin mời.  Tay xách nặng, bà đưa cho đám trẻ...

Tay chỉ vào bọn thanh niên Hmông, Lùng Thầu nh́n mọi người, tiếp :

   - Các vị cứ đưa máy quay phim, máy ghi âm cho họ.  Bảo đảm không mất.  Đi đường xa, phải đến chiều tối mới đến Lũng Mây.

Đêm qua Marthe thao thức cho đến gần sáng. André trước khi chợp mắt c̣n lầu bầu " Đi thế là mất ba bốn ngày, làm sao kịp chuyến xuống vịnh Hạ Long th́ làm ! ". André nào có biết chính Marthe cũng chần chừ, đă từng nói tháo lui, nhưng Lùng Thầu nghiêm mặt đáp " Dân Hmông đă sắp sửa đón tiếp, chắc họ chẳng để một cái xe nào rời Sapa mà có bà trong đó đâu !". Từ đó, dăm thanh niên cứ lảng vảng ở băi đậu xe và trước cổng ra vào của khách sạn. Marthe biết nói ra, André sẽ la to "À, black-mail làm áp lực phải không !" và thế nào cũng ồn ào đối phó. Marthe im lặng, chỉ bảo " Thôi, chiều em một tí đi nào ", thừa biết là rồi André cũng sẽ làm theo ư nàng. Nhưng đến bây giờ, khi chồng đă ngáy ngủ, bỗng dưng Marthe lại chùn bước lại. Giả thử ông Thày Tao nào đó bảo không, nàng không phải là Công chúa, th́ quả là dễ sử. Marthe lẩm nhẩm, ta  sẽ vui vẻ yêu cầu người Hmông biểu diễn nhạc dân tộc, thu băng đem về Paris, so sánh với âm nhạc Bắc Borneo t́m xem liên hệ thế nào, và nhất là xét nghiệm lại qua liên hệ đó cái giả thiết ngày xưa quần đảo Sumatra và Borneo gắn liền vào bán đảo Đông Dương trước khi lục địa trôi cách đây đâu quăng mười mấy ngh́n năm.

Nhưng nếu Thày Tao  bảo rằng nàng chính là vị  Công chúa kia th́ sao ?  Marthe chặc lưỡi, vơ vẩn nh́n ra ngoài cửa sồ.  Trăng ngoài trời là trăng non xanh biêng biếc hắt qua những chấn song bóng lá lay động chập chờn. Ừ, Marthe nhủ thầm, ta sẽ nhận ḿnh chỉ là bóng của vị Công chúa đó. Cái bóng có, nhưng Công chúa kia th́ không. Và ta tiếp tục như ta là bóng Công chúa, để lại vài trăm đôla thù lao cho cuộc biểu diễn âm nhạc, rồi hẹn sẽ quay lại Sapa nếu như kết quả việc so sánh nhạc ngữ Hmông và Bắc Borneo có triển vọng khai phá đáng kể.

  Marthe nhắm mắt, đầu áp vào chiếc gối, nhưng nỗi băn khoăn vẫn đâu đấy. Có bao giờ  cha nàng nói ǵ về mẹ nàng đâu. Thậm chí ngay một bức ảnh của mẹ nàng cũng không có. Khi mười một tuổi, Marthe có hỏi đi hỏi lại, nhưng cha chỉ nhỏ nhẹ bảo phải biết quên đi những chuyện buồn. Từ đó, nàng thôi hỏi, tưởng đă quên hẳn đi cho đến đêm nay, câu hỏi xưa lại văng vẳng trong ḷng. Cứ thế, Marthe cựa ḿnh trăn trở. Chợt  nàng ngồi lên rỏng tai. Vẫn tiếng thứ nhạc khí  nàng chưa xác định được ỡ đâu vang vọng, lúc mơ hồ tan đi, lúc lại nghe như ngay bên cạnh. Marthe bỗng dưng mỉm cười hệt như vừa t́m ra thân thuộc, ḷng thanh thản dần, thiếp ngủ lúc nào không biết cho đến lúc André đánh thức nàng dậy.

Nh́n Lùng Thầu bước về phía ḿnh, Marthe lo lắng hỏi :

   - Sa, Sa đâu ?  Cô ta hứa đi với chúng ḿnh mà.  Sa ơi, Sa !

André đảo mắt một ṿng rồi chạy vào khách sạn.  Lát sau, ra một ḿnh, André đặt tay lên vai Marthe, giọng diễu cợt :

   - Công chúa !  Thị nữ của nàng c̣n sửa soạn.

 Tiếng Sa gọi.  Hai thanh niên Hmông vào, rồi tay xách nách mang những chiếc bị cói đựng đồ ăn, thức uống.  Sa theo ra, tươi cười :

   - Cháu phải dậy từ sớm, sửa soạn thức ăn cho ba ngày tới.  Công chúa du hành, đến là tội cho thần dân...

Marthe nắm tay Sa kéo đi, giả vờ mắng :

   - Dân ǵ mà chỉ biết than với văn.  Thôi lên đường !

*

Hà và André bước theo Lùng Thầu.  Đằng sau, Marthe nắm tay Sa, có Freddy kèm bên cạnh, và rồi là đám thanh niên có mang theo hai cái cáng, pḥng khi phải khênh công chúa trên những chặng đường khó đi. Khi mặt trời ló ra, cả bọn đă đến bến Lú.  Đàn bà trẻ con ở giàng đă ra đó chờ.  Chị Ṕnh ngóng mắt nh́n thấy Marthe, reo lên rồi chạy ùa lại.  Chị tíu tít nói, nhưng Marthe không hiểu, nh́n Sa.  Sa dịch :

   - Vạn lạy công chúa, nếu không khinh th́ cho Ṕnh phục dịch !

Lúc đó, chồng chị Ṕnh cũng chạy lại, miệng cười, đầu gật gật, xin đi theo.  Marthe đùa bảo :

   - Đi th́ đi, nhưng cấm anh ta uống rượu.

Phía trước, André nh́n Hà, lắc đầu :

   - Chẳng biết họ c̣n bày tṛ ǵ nữa.  Đêm qua, công chúa thao thức măi, hỏi giá mà là công chúa của họ thật th́ làm sao ?

Nhướng mắt nh́n André, Hà trêu :

   - ... th́ lên ngôi, nếu người Hmông chấp nhận nữ hoàng.  C̣n nếu không, anh để con trai anh chị về nhận vương quyền.

André bật miệng :

   - Merde alors[1] !  Một người phe tả như tôi mà thành bố một ông vua phong kiến !  Impossible[2] !

Nhớ lơm bơm một câu nói bất hủ, Hà cười lớn :

   - Impossible n’est pas Francais[3] !

André cũng cười.  Sa dấn bước đến bên Hà :

   - Có ǵ mà vui thế, anh ?

Quay sang nh́n, Hà choáng ngợp ánh mắt Sa long lanh.  Má ửng hồng dưới nắng, mồ hôi trên mép đọng nhưng giọt lấm tấm, nàng víu vào tay Hà, tíu tít :

   -  Vui thế th́ cho Sa nghe với, anh !

Hà cao giọng :

   - Nếu Marthe là công chúa, André sẽ cho con trai về làm ông hoàng xứ này.  Thế có tuyệt  không cơ chứ ?

Khúc khích cười, Sa hỏi André :

   - Hoàng tử năm nay bao nhiêu tuổi, thưa thượng công ?

André đáp :

   - Mười tám.

Ngoái nh́n Marthe, André nói to :

   - Thể theo ư bàn dân, George sẽ về nhận vương miện.  Chérie[4]!  Nếu công chúa không chấp nhận vương quyền, con trai chúng ta sẽ là vua...

Cười thật tươi, Marthe quay sang hỏi Lùng Thầu.  Ông ta lắc đầu, miệng lại ngoác ra, hàm răng vàng chóe sáng dưới nắng.  Marthe nghe xong, kêu lớn :

   - Này !  Đàn bà không làm vua được ở đây.  George thi Bac[5] xong th́ phải về chấp chính ngay.  Như vậy là chỉ vài tháng nữa thôi...  C’est  d’accord[6].

   Sa nhẩy quẫy lên như một con hoẵng, cười ngặt nghẽo, vừa nh́n André vừa nói :

   - Thế là cháu cũng có dịp để thành nữ hoàng.  Cháu mười chín, sắp hai mươi.  Gái hơn hai, trai hơn một, lấy nhau là cực đẹp đấy...

Freddy từ sau đến cạnh Hà.  Anh ta ngơ ngác :

   -  Có ǵ mà mọi người cười vui thế hả ?  Sa nói ǵ ?

Hà dịch lại.  Freddy  mặt thoáng sầm xuống, vẻ hơi khó chịu.  Nh́n Sa, Freddy nói  nhỏ, tay để nhẹ vào vai Sa :

   - Sa này.  Về cái điều kiện thứ hai đó...

Sa khẽ hất tay Freddy ra, th́ thào :

   - Xứ này "nam nữ thụ thụ bất thân".

Nói xong, nàng lại cười nắc nẻ rồi chạy về phía Marthe. Nàng ngắm nghía, miệng thốt :

   - Công chúa đẹp quá !  Bà có cho tiện nữ này được hầu hạ hoàng tử không ?  Bà gật đầu một cái, cả thế giới này sẽ thay đổi.  Đổi như sâu hóa bướm, rồi bướm thành hoàng hậu.  Bà gật đi.

Vui vẻ, Marthe cười gật đầu.

   - Thế nhé.  Sa reo lên, công chúa vừa nhận lời rồi !  Sa phải chạy lên báo bố chồng và sửa soạn lễ đăng quan cho hoàng tử !

Nói xong, Sa lại chạy ào lên đến cạnh André.  André cũng gật đầu, ngoái nh́n Marthe với ánh mắt diễu cợt, miệng vui vẻ :

   - Chérie !  Xứ này chẳng những có vua mà c̣n có cả hoàng hậu.  Quel miracle[7]!

Marthe nh́n quanh.  Lùng Thầu và đám trai trẻ cũng toét miệng ra cười dẫu chẳng hiểu ǵ cả.  Bỗng nhiên, Marthe thấy gần gũi họ.  Nàng bảo họ ngừng chân, mở cái túi du lịch, rồi vào một lùm cây cạnh đường.  Khi ra, Marthe cười tươi như hoa, đầu đội chiếc khăn đỏ, trên mặc áo chẽn dưới quấn váy.  Đám người Hmông ồ lên, rồi vừa cười, vừa reo "Công chúa, công chúa đă về !"

*

Khi Freddy đến cạnh, Sa quay lưng ï rồi thủng thỉnh  đến ngồi  bên  Hà.  Đoàn người đă ăn bữa trưa, ngồi dựa vào những gốc cây, đợi cho nắng bớt gắt  mới lên đường.  André nóng quá, cởi trần ra, mồ hôi nhễ nhại.  Marthe lim dim, tay phe phẩy quạt, tay kia thỉnh thoảng lấy mùi xoa chấm vào cổ, vào thái dương.

   Sa lẳng lặng mở sắc tay, đưa cho Hà :

   - Anh xem.  Cha em đây.  Anh bảo có giống anh không ?

Hà uể oải cầm tấm ảnh, nh́n rồi trao lại, lắc đầu.

   - Thế mà không giống à ?  Này nhé, cũng đeo kính.  Cái cằm, anh xem này, cũng bạnh ra như rắn hổ.  Và mũi, mũi cao chứ không tẹt dí như phần lớn người ḿnh...  Anh xem kỹ đi !

Nói xong, Sa lại dí tấm ảnh vào mũi Hà.  Ngắm nghía một lát, Hà nói cho qua :

   - Ừ, cũng có nét giống...

   - Nhưng giống nhất là cái dáng người.  Cao dong dỏng nhưng lưng lại hơi gù.  Và nhất là cách trả lời, cứ ầm ừ, nói như không nói ǵ cả...  Bây giờ, Sa hỏi.  Xin anh trả lời cho chính xác nhé, được không ?

Hà gật đầu. Sa trầm ngâm :

   - Cứ giả dụ rằng Sa qua Mỹ, rồi làm giấy ly dị, có được không ?  Và mất bao lâu ?

   - Được !  Chắc một năm, cùng lắm một năm rưỡi !

Hừ một tiếng, Sa đăm chiêu :

   - Đi học bên Mỹ, mỗi tháng cần bao nhiêu tiền ?

Lẩm nhẩm cộng độ hai mươi ngh́n tiền học một năm vào số chi phí tối thiểu để sống, Hà đáp :

   - Khoảng hai mươi ngh́n đô la, hoặc hơn kém một chút !

Sa lè lưỡi, kêu :

   - Sao đắt thế nhỉ ?  Anh có lầm không ?

Hà lắc đầu.  Sa tiếp :

   - Làm sao có người đi học được ?

   - Sinh viên vừa học, vừa đi làm, làm hè là chính.  Xưa, tôi cũng phải thế !

   - Được !  Sa mím môi - Phải đi !

Ngập ngừng, Sa ngước mắt nh́n Hà :

   - Thời gian đợi ly dị, Sa xin đến ở nhờ nhà anh chị, có được không ?

Câu Sa hỏi làm Hà sựng người lại.  Chàng im lặng, bối rối nh́n ra xa.  Sa lập lại.  Chậm răi, Hà hỏi :

   - Người ta không bắt đầu một đời đàn bà như thế !  Tại sao Sa không nghĩ đến một việc b́nh thường hơn, coi việc lấy chồng không phải lấy là để ly dị ?

Cười nhạt, Sa đứng dậy, giọng đanh lại :

   - Em chỉ giao thân em cho ai em thực sự em yêu mà thôi !  C̣n lại, tất cả chỉ là phương tiện.  Nhưng em ṣng phẳng, có dặn là chỉ em mới quyết định có làm vợ thật cho Freddy hay không mà thôi.  Anh ta nhận, đó là việc của anh ấy.

Chặc lưỡi, Sa nói như nói một ḿnh "... ṣng phẳng quá, cũng không hay !" rồi quay ngoắt người, đi ra mỏm núi, nh́n xuống thung lũng phía dưới.  Như bị kéo theo bằng một sức mạnh Hà chưa hiểu nổi, Hà bước đến cạnh Sa, tai nghe Sa thở dài : "... giá mà gieo ḿnh xuống kia, chắc là thanh nhàn hơn, chẳng có ǵ để bận tâm nữa". 

Hà nh́n xuống.  Triền dốc đổ hun hút sâu, như gọi như mời một bước chân hẫng hụt.  Hoảng sợ, Hà nắm tay Sa kéo về phía ḿnh.  Freddy nh́n về phía hai người, ánh mắt nửa tức giận, nửa buồn rầu.  Rút ống sáo ra, Freddy thổi. Tiếng sáo cao lên rồi đột nhiên trầm xuống van vỉ "... Sa ơi, tôi ở đây.  Ở ngay đây...  Quay lại nh́n tôi đi chứ !".  Nhưng Sa vẫn nh́n tít tắp xa, nắm cánh tay Hà, miệng bực bội thốt lên  "... như tiếng sáo bát âm đưa đám !  Nghe khổ thật..."

Khi nắng đă chếch bóng, đoàn người lại lên đường.  Đường dốc lúc một khó đi, lắm lúc đám thanh niên Hmông phải sấn lên, lấy dao chặt cành lấy lối.  Thấy đám du khách đă mệt, Lùng Thầu luôn miệng : "Sắp tới rồi, c̣n tí nữa thôi !"  André vui mồm bảo : "... thế này mới là treking, gần bằng chuyến đi Amazone !".

Chạng vạng tối, một dăy nhà cheo leo lưng đồi hiện ra trong tầm mắt.  Đấy là quản, cũng gọi là giáp, nơi xưa tập trung quyền lực của người Hmông sống rải rác trong những giao, những giồng chân dăy Hoàng Liên Sơn.  Lùng Thầu quệt mồ hôi, tay chỉ, miệng reo : "Đă bảo mà.  Tới nơi rồi !".  Lôi một ống tù và ra, Lùng Thầu bỏ lên miệng, lấy hơi thổi.  Tiếng tù và ngân lên, theo gió bay xuống lũng.  Chỉ dăm phút sau, một tiếng tù và khác đáp lại.  Sa bước đến cạnh Marthe, nắm tay, nhẹ giọng, vừa nói vừa cười :

   - Thần dân đă sẵn sàng tiếp công chúa rồi !  Bây giờ, công chúa phải sửa soạn.

   Tiếng chiêng, rồi tiếng trống bất ngờ rộn ră vang lên khi đoàn người xuống đến cái dốc cuối xuôi xuống Lũng.  Người trong giáp  kéo ra, miệng ḥ reo.  Chị Ṕnh chạy lên phía trước.  Chị vốn sinh ra ở giáp, thoáng thấy bóng người thân trong gia đ́nh, miệng tíu tít gọi.  Người Hmông mời Marthe lên một cái kiệu trông rất cũ.  Thầy Tao , một người chạc sáu mươi tuổi, tay vung vẩy những cây nhang, miệng nói ǵ Marthe không hiểu.  Sa đẩy Marthe lên kiệu, Marthe ngần ngừ nh́n những kẻ đồng hành,  ngượng ngập thầm nhủ  "Nếu mà ḿnh không là công chúa của họ th́  ê mặt, thật là ê mặt !".  Nhưng kiệu đă được nhắc đặt lên vai bốn người thanh niên.  Theo tiếng chiêng, tiếng trống, tiếng reo ḥ, cả đoàn người chuyển bước, ngoằn ngoèo trườn đi như thân một con trăn khổng lồ, lừng lững uốn ḿnh vào sắp sửa định nuốt cả giáp Lũng Mây vào bụng.

*

Cụ già tuần trước đă đến Sapa gặp Marthe đưa cả đám du khách về Vương phủ, nơi ngày xưa công chúa trú ngụ.  Phủ lớn hơn những căn nhà b́nh thường, có năm gian xếp theo h́nh chữ nhất,  tách khỏi những mái tranh rải rác xung quanh, nh́n vừa bề thế, vừa bí ẩn.  Nằm trên đỉnh đồi,  từ Vương phủ có thể nh́n thấy một cái thác nước trắng xóa đổ xuống triền núi bên cạnh.  Cụ già nói với Sa : "Bốn mươi năm nay không tiếp khách !".

Vừa được dọn dẹp, năm gian nhà tương đối sạch sẽ. Ngoài những ổ rơm dùng làm nơi ngủ, phủ chỉ độc có ba cái bàn nằm ở gian thờ.  Bàn thờ cũng đơn giản, có bát hương, ở trên bàn đều có để những chiếc bảng gỗ đỏ đầy chữ viết ḷng ng̣ng bằng mực đen.  Ở giữa, thờ đức Bàn Vương.  Bên trái, là bàn thờ chư thần năm biển, và bên phải th́ tổ họ Vàng.  Cụ già chỉ bàn thờ,  nh́n Marthe móm mém cười, miệng nói : "Tên công chúa là Vàng Sao".  Sa dịch cho Marthe nghe,  thầm th́ :

   - Thế là công chúa Sao !

Tự nhiên, Marthe bỗng lo sợ, vội đáp nhỏ :

   - Chắc ǵ Tata là công chúa đâu, đừng đùa nữa !

Sa ngúng nguẩy :

   - Chắc một trăm phần trăm.  Đức Bàn đă báo bốn mươi năm sau công chúa về cứu dân Hmông, sai thế nào được !

Hà đưa mắt nh́n Sa.  Nếu Marthe không là công chúa, chuyến đi Lũng Mây chỉ là một chuyến treking khá lư thú, rồi sau mọi người sẽ hỉ hả chia tay.  Nhưng nếu dân Hmông nhận Marthe là công chúa, và Marthe quả là công chúa của họ thật, câu chuyện chắc không kết thúc đẹp đẽ như vậy.  Lúc này, Hà thầm nghĩ, đă đến lúc Marthe phải thật tỉnh táo.  Là công chúa, phải xử sự như công chúa.  Cứu dân Hmông, cứu làm sao ?  Trong rừng sâu núi thẳm với t́nh trạng bán khai này, lại mấy trăm năm kiềm chế bởi những dân tộc đông hơn, mạnh hơn, đến trời cũng chẳng cứu được họ.  Tốt nhất, chuyện nhận công chúa là một sự lầm lẫn.  Marthe cứ là Marthe, không cứu được ai, nhưng thanh thản trở về Sapa, rồi sang Pháp, có câu chuyện vui và vô hại kể cho bạn bè.

Đến cạnh Sa, Hà nghiêm nghị nhưng dịu dàng nói nho  nhỏ :         

   - Sa tinh quái thật !  Đừng gọi Marthe là công chúa nữa !

Cong môi, Sa hỏi ngược :

   - Tại sao ?

   - Là công chúa ở đây chỉ thêm khổ thôi !  Gọi thế, bà tưởng thật, khổ cho bà ấy.  Thế cũng là ác...

Cười lên khanh khách, Sa lại bông đùa, nh́n Marthe :

   - Công chúa ơi !  Tiện nữ gọi danh tước người mà bị mắng là ác đấy.

Đến gần Freddy, Sa tiếp như đóng kịch :

   - Hiệp sĩ, hiệp sĩ của ḷng tôi.  Hăy bảo vệ tôi.  Tôi đang bị kết tội oan ức, không làm sao mà biện minh được...  Please help[8]!

Tiện đà,  Sa ôm choàng lấy Freddy, miệng kêu : "Please help ! Please help !".  Không hiểu ǵ, Freddy ṿng tay ôm lấy Sa, ngạc nhiên mỉm cười thích thú.  Marthe cũng ph́ ra cười.  André hỏi, Marthe đáp :

   - C’est du théâtre[9] !

Không nghe Marthe đang kể lại t́nh tiết cho André, Hà khó chịu bước ra sân, miệng lẩm bẩm "kịch cỡm", tai c̣n văng vẳng tiếng cười của Sa, của Freddy và của André.

Nh́n lên trời chi chít sao, Hà bỗng thấy một nỗi buồn ở đâu mênh mang kéo về, duyên cớ và nguồn căn vẫn lờ mờ thấp thoáng, từng bước d́m chàng vào một bến bờ vô định.  Chàng nhồi thuốc vào tẩu.  Nh́n những sợi khói mỏng mảnh tan vào đêm sương, Hà chợt nhận ra sự cô đơn không cứu văn nổi của ḿnh.  Câu hỏi dằn vặt chàng lại lừng lững hiện ra như vách núi trước mặt. Không tự biết là ai, ta là kẻ xa lạ với chính ta.  Câu hỏi kia, làm sao mà giải đáp được đây !  Cái ta là, nó không phải chỉ là tấm hộ chiếu, giấy khai sinh, mảnh bằng, văn khế nhà, tờ hôn ước, trên đó tên có tuổi có, thậm chí cả tên cha, tên mẹ, quê quán.  Cái ta là, lại càng không phải là cái ta có. Không phải là cái người khác nghĩ là ta.  Hay ta là cái ta đang sống ?  Nhưng ta lại đang ngập ngụa sống những giấc mơ  hẫng hụt của một kẻ vong thân, vong bản.  Le mal de vivre.  Misfit[10].  Và v́ thế, ta mới tự hỏi cái ta là.  Hay ta là cái ta muốn ?  Cũng không phải nốt, chẳng biết ḿnh là ai th́ làm sao biết ḿnh muốn ǵ ?

Th́nh ĺnh, có tiếng chân chạy ra.  Tiếng André gọi thất thanh.  Rồi tiếng Marthe rối rít :

   - Tôi đă nghe thấy rồi...

Cầm đèn pin lao theo Marthe, André vẫy Hà.  Họ uà xuống đồi.  Tiếng Sa cất lên :

   - Chờ cháu, công chúa ơi !

Nh́n theo vạt áo Marthe thấp thoáng ẩn hiện, Hà bám sát chân André.  Đến chân đồi, Marthe dừng lại nghe ngóng.  Rẽ bên phải, Marthe lần tới. André và Hà đă theo kịp, ánh đèn pin lấp loáng trên những bụi cây.  Vừa thở hổn hển, André vừa hỏi :

   - Marthe !  Em nghe thấy ǵ ?

   - Tiếng nhạc khí, có lẽ nó thuộc loại kim, nó ở phía này...

Cả ba tiếp tục đi.  Tiếng Freddy ồm ồm :

   - Where are you[11] ?

André hất bóng đèn pin lên trời ra dấu.  Con đường lúc càng gập ghềnh.  Marthe trượt chân, ngă chúi xuống, rồi lại đứng dậy.  Một sức kéo vô h́nh kéo Marthe cứ đi tới, đi tới.  Tiếng nước réo lên.  Họ đă gần ngọn thác ở triền núi nh́n thấy từ Vương phủ họ Vàng.  Freddy và Sa bắt kịp.  Sa thở dốc, nói đứt quăng :

   - Công chúa đi đâu vậy ?

Marthe đáp, giọng sững sờ :

   - Ta nghe...  Có ai nghe thấy ǵ không ?

Cả đám đă đến chân tháp.  Marthe mừng rỡ :

   - Đấy, tiếng đó đấy...

Mọi người đều lắng tai nghe.  Đúng là có một thứ âm thanh lạ, trong vắt, văng vẳng ngân cao, biến đi, rồi ồ ồ, sau đó rền rĩ như oán thán, th́nh ĺnh lại cao dần lên, rồi lại trong vắt...  Cứ thế, những âm thanh đó xoắn xít vào nhau theo một chu kỳ khá chuẩn xác. Thác nước đổ xuống một cái đầm có những mỏm đá nhấp nhô.  Giằng lấy chiếc đèn pin, Marthe chiếu vào làn nước bạc trắng từ cao ập xuống.  Marthe reo lên :

   - Nó, nó đấy !

Ánh đèn ngừng lại trên một phiến đá mỏng diện tích độ sáu, bảy mét vuông, nằm ngang trên mặt nước, thân chống bởi những mỏm đá sần sùi nhô ra.  Nước đổ vào mặt phiến đá, và lượng nước chảy dưới thay đổi khiến âm thanh phát ra lên bổng xuống trầm như một khúc giao hưởng đến từ cái phép lạ của  t́nh cờ. Marthe lẩm bẩm :

   - Th́ ra là tiếng đàn đá... Ḿnh lại cứ tưởng là nhạc khí thuộc loại kim.

Để cả quần áo, Marthe nhảy xuống đầm.  André kêu lên "Mais t’es folle, reviens[12] ! ".  Marthe bơi về phía phiến đá, tay quờ quạng rồi nắm lấy, trèo lên.  Nàng áp tai vào mặt đá nhẵn thín, úp môi vào hôn, th́ thầm : "... th́ ra mi.  Cách Sapa một ngày đường mà ta vẫn nghe thấy mi, đá ơi đá  !"  Trên bờ, André giơ tay lên trời, tiếp tục la to : "Mais reviens, Marthe !  T’es folle !  Tu vas ratraper l’froid[13]...".

*

Sau tiếng gà gáy thứ nhất, chó trong giáp  sủa lên oăng oẳng.  Tiếp đó, lác đác tiếng gà vang lên và cuối cùng, gà như rủ nhau cùng gáy, tiếng rân rân cùng thôn cuối giáp.  Một lúc sau, người Hmông kéo đến đầy Vương phủ.  Cụ già kéo cổng, Thày Tao và Lùng Thầu đi vào gian thờ.  Bên ngoài, hàng trăm người ngồi sụp xuống đất, những chiếc khăn quấn đầu phụ nữ đỏ rực trong ánh nắng mai vừa lên.  Đám đàn ông ngồi riêng một góc sân, ồn ào chuyện gẫu, xua đám trẻ con trần truồng chạy tới chạy lui, miệng la oai oái.  Lùng Thầu bước ra, nói một điều ǵ đó.  Vài người lớn chăn đám trẻ con như chăn trâu, lủi thủi xuống đồi.  Trong sân bỗng im lặng hẳn.

Trong gian thờ, đám du khách ngồi sau, lưng dựa sát tường.  Riêng Marthe, nàng chễm trệ trên chiếc ngai sơn vàng Thày Tao cho khiêng đến.  Nhang cháy đỏ cắm vô số trên ba cái bàn thờ, và hàng chục ngọn nến trắng được thắp lên, lửa chập chờn mỗi khi gió từ cửa sổ luồn vào như đùa nghịch.  Một đám nhạc công, kẻ thổi khèn, người kéo thứ đàn chỉ độc một giây,   kẻ đánh chiêng, người đánh trống, đánh phèng lần lượt  xếp hàng ngồi đằng sau chiếc ngai.  Họ im lặng, mắt lững lờ nh́n vào khoảng không, dáng điệu nghiêm trọng và kính cẩn.

Cụ già ra mang đến trước mặt Marthe một hộp gỗ để trên cái khay đen.  Đó là tro xương của tổ họ Vàng, đời này giữ qua đời kia.  Cụ nói, Lùng Thầu dịch cho Marthe nghe, bảo Marthe xuống ngai qú  lạy và đem hộp  gỗ đặt lên bàn thờ.  Thày Tao ra dấu, đám nhạc công bắt đầu.  Tiếng chiêng, tiếng khèn, tiếng đàn trộn vào nhau, ủ ê, dặt d́u, đều đặn, làm đầu óc tê liệt  dần .  Mở một sấp giấy, Thày Tao đọc ê a, thỉnh thoảng lại quát lên.  Lát sau,  giọng thày trầm xuống, van vỉ, đôi khi phải lắng mới nghe thấy tiếng.  Đột nhiên, Thày Tao đứng bật dậy,  xoay ṿng ṿng, người đảo lên đảo xuống, mồm rú những tiếng khủng khiếp.  Tiếng chiêng tiếng trống lúc càng dồn dập, và dăm ba nhạc công cất tiếng đồng thanh hát, điệu hát thê thiết, thỉnh thoảng ậm ực trong cổ hệt như tiếng phều phào ngạt thở.  Thày Tao bây giờ nhảy quẫng lên cao.  Khó có thể tưởng tượng một ông già sáu mươi có thể dẻo  dai, người cong như ḷ xo, mỗi lần nhảy toàn thân  bốc  khỏi mặt đất cả thước.  Cứ thế, Thày Tao vừa nhảy vừa kêu có lẽ đến cả tiếng đồng hồ.

Trên bàn thờ Đức Bàn, những bó nhang th́nh ĺnh bắt lửa cháy lên có ngọn, trong khi đó bao nhiêu ngọn nến bỗng lụi cả.  Lùng Thầu thét : "Đức Bàn hạ giá !", và đám nhạc công tăng nhịp trống nhịp kèn, miệng tiếp tục ê a hát.  Lát sau, bao nhiêu cây nến cắm trên bàn thờ chư thần năm biển bỗng chao đi chao lại như biến thành chất dẻo.  Lùng Thầu lại thét : "Chư thần giáng thế !".  Lúc này Thày Tao ngừng nhảy.  Ông chạy đến trước bàn thời tổ họ Vàng, qú xuống, miếng bí ba bí bô một tràng dài.  Ly nước trên bàn thờ nổ tách một cái, vỡ ra, nước chảy xuống đất, giọt nhỏ lách tách.  Lùng Thầu đến trước mặt Marthe, kêu "Tổ về!", tay dắt Marthe đi về phía bàn thờ, ấn vai cho qú xuống.

Lúc đó, hai người khênh một con lợn nhỏ vào giữa gian thờ.  Con lợn kêu eng éc, quẫy lên, nhưng nó bị buộc chặt, chỉ hếch mũi lên ph́ pḥ thở.  Thày Tao đến, tay vuốt ve con lợn, miệng nói giọng ngọt ngào, như an ủi, như cầu xin.  Th́nh ĺnh, người đánh chiêng khua một hồi liên tục.  Ba tiếng phèng la tiếp theo, và sau đó Thày Tao thét lên.  Hai thanh niên Hmông rút dao, đâm vào cổ con lợn.  Tiếng lợn kêu thảm thiết, máu đỏ chảy đầy trên sàn nhà, bắn vào mặt mũi Thày Tao, vào Lùng Thầu, vào cả quần áo Marthe.  Mặt mũi tái mét, nàng nhắm mắt lại không dám nh́n.  Nhạc lại cử lên, cho đến lúc con lợn không c̣n giăy được nữa mới ngừng.

Thày Tao cắt dây trói lợn. Thày lại bắt đầu đọc những câu ê a, lại nhảy, lại kêu.  Đột nhiên, thày ngồi thụp xuống, tay tḥ vào máu lợn, quệt lên trán ḿnh một đường dài.  Làm xong, thày đến cạnh Marthe, một tay quệt máu lên trán nàng, tay kia tḥ vào hộp gỗ đựng tro xương tổ Vàng, chấm vào rồi bôi lên hai má.  Marthe bỗng rú lên.  Thày Tao ra dấu, nhạc công lại đánh chiêng đánh trống, cho đến một lúc, con lợn tưởng đă chết bỗng vùng dậy, kêu hộc lên một tiếng rồi chạy ra sân. Chạy được chừng chục thước, nó khuỵu chân ngă lăn quay ra, nhưng hàng trăm người Hmông ngồi trong sân đều đồng lượt đứng dậy reo "Công chúa, công chúa đă về !".  Họ ôm nhau khóc, la ó, mừng rỡ.

Cụ già lấy khăn ướt lau mặt cho Marthe, kính cẩn qú xuống lạy.  Vẫy Lùng Thầu lại, cụ già th́ thào nói vào tai.  Đến trước mặt Marthe, Lùng Thầu nghiêng người, rồi thưa : "... Đức Bàn, chư thần và tổ họ Vàng đă nhận ra công chúa.  Cụ già theo hầu từ ngày công chúa c̣n bế ngửa, nói thêm là khi mới đẻ, công chúa có một vết bớt ở chỗ kín.  Điều này, chỉ công chúa mới biết được !". Nghe xong, Marthe tái mặt, cố sức vùng đứng dậy.  Nàng quên hẳn đám du khách đồng hành, tai bỗng lại văng vẳng tiếng đàn đá.   Bước ra, nàng giơ tay vẫy đám người đang ḥ lên reo mừng  nàng đích thực là công chúa của họ.

*

Giáp Hmông hồi sinh.  Công chúa sai vật trâu mổ lợn, sửa soạn một bữa tiệc cho cả giáp.  Đám đàn bà hối hả bắc nước đun sôi.  Đám đàn ông mài dao, chạy đi chạy lại.  Dăm thanh niên không biết t́m đâu ra được vài khẩu súng mousqueton từ hồi Pháp mang ra khoác lên vai, tạo lại cái cảm tưởng một vùng tự trị từ xa xưa, khi Vua Vàng c̣n dẫn dắt dân tộc Hmông qua những bước thăng trầm của vùng rừng núi này.  Công chúa Sao, trong bộ quần áo sặc sỡ, trở nên nghiêm trang.  Nàng bỏ mặc André đứng nh́n ngơ ngẩn, dáng khổ sở, lưng như c̣ng xuống.

Trong sân, Sa cười nói với chị Ṕnh, rồi thoắt một cái quay người đi ra sau Vương phủ, mắt t́m bóng Hà vừa thấp thoáng đâu đó.  Đến sau lưng Hà, Sa giả vờ gọi :

   - Freddy, where are you[14]...

Ngoái người lại, Hà nh́n Sa, mỉm cười :

   - H́nh như Freddy ở phía trước với André.  Sa ra đó mà t́m.

Chặc lưỡi, Sa nói :

   - Không có Freddy th́ hỏi anh cũng được !  Có phiền anh không ?

Nh́n Hà lắc đầu, Sa tṛn mắt, miệng cười :

   - Em chẳng biết ở bên Mỹ, sinh viên đi làm hè th́ làm ǵ ?  Ở xứ ḿnh, ai cũng ăn không ngồi rồi, nghề ngỗng đâu mà làm ?

Đến ngồi cạnh Hà,  Sa cắn môi, giọng đanh lại, nói cương quyết :

   - Sang bên đó, em sẽ tự lập.  Em không sợ khổ !  Cái việc Sa xin ở nhờ nhà anh hôm nọ, anh quên đi.  Em buột miệng, nói mà không nghĩ !

Hà chậm răi :

   - Thường, sinh viên làm những việc như trông trẻ, bán hàng.  Nhưng Sa đă đi đâu mà lo xa.

   - Vâng.  Đi cũng chẳng dễ ǵ.  Mới rồi, Freddy đ̣i thỏa thuận lại điều kiện.  Anh ấy bảo lấy Sa là Sa phải làm vợ anh ấy thật, chứ lấy rồi để ly dị th́ không !

   - ...

   - Em cũng nghĩ thêm về lời anh đă khuyên.  Đúng, ai lại bắt đầu cuộc đời một người đàn bà như thế.  Em bảo Freddy, em cần th́ giờ để nghĩ lại.  Và Freddy cần th́ giờ để t́m hiểu em...

Hà gật đầu, mắt nh́n vào ngấn cổ Sa, bỗng nhiên một chút xót xa ứa ra trong ḷng.  Tay cấu một ngọn cỏ may, Hà ṿ nát, lúng búng :

   - Thế là phải...  Lấy nhau, t́nh yêu là...

Sa ngắt lời Hà, cáu  kỉnh :

   - Hừ, t́nh yêu.  Sa không yêu anh ta.  Yêu làm sao được !  Yêu anh ấy là em phản bội cha em à ?

Ngạc nhiên, Hà ngập ngừng :

   - Phản bội !  Sao lại phản bội...

   - Bom đạn ngày xưa, ai ném ?

   - Chuyện thuộc quá khứ rồi...Vả lại...

Sa sẵng giọng :

   - Quá khứ th́ sao ?  Quên đi như nó chưa hề có à ?  C̣n hiện tại, anh thử tưởng tượng một hiện tại không cần có quá khứ xem có được không ?

Bụng thót lại, Hà lắc đầu.  Sa tiếp :

   - Cha em bảo, hiện tại bắt nguồn từ quá khứ, ngay cả thứ quá khứ có trước cả thời huyền thoại. Chẳng hạn, anh biết, huyền thoại Lạc Long Quân - Âu Cơ chứ ? Mẹ Tiên lên núi, mang theo năm mươi đứa con. Cha Rồng xuống biển, mang theo năm mươi đứa c̣n lại.  Nhận ḿnh là con Rồng cháu Tiên, tức là nhận cả sự chia cắt không hàn gắn cứu văn được.  Từ đó, sự chia cắt ấy nằm trong tiềm thức, biến thành bản thể.  Trong từng con người, chỉ cần một cái ǵ khua động - một tiếng cồng, chẳng hạn - là sự chia cắt ập đến, thành hiện tại, hệt như thứ nghiệp chướng ...

Mắt rừng rực lửa, một lúc sau Sa nghiến răng :

   - Từ thuở huyền thoại đă thế, có thể nào nghĩ trận bom mới cách đây hai mươi lăm năm lại không có một tác động nào vào cái hiện tại này ?

Im lặng nghe, Hà bỗng thấy xót thương Sa.  Có cảm tưởng như đang đối thoại với người cha ám ảnh Sa trong từng câu nói, Hà dịu dàng :

   - Đó là lời cha của Sa.  C̣n Sa, Sa có suy tưởng riêng chứ.  Nếu có dịp nói chuyện, tôi sẽ nói với cha Sa như thế này : cứ buộc vào,  dây rợ ân oán móc nối nhau, lúc càng khúc mắc như một sợi chỉ rối, càng rối ta càng gỡ không ra.  C̣n cởi ra, nghĩa là thoát ly khỏi toàn bộ cái quá khứ kia với một cố gắng tỉnh thức ở hiện tại, ta mới thực sự uốn nắn được tương lai.

Sa cười nhạt nhưng nước mắt ứa ra, bĩu môi ngắt :

   - ... thế là ma nghiệp tiêu tan, định mệnh khắt khe không c̣n, phải thế không ?  Em sẽ quên quá khứ, quên những trận bom đă từng dội xuống từ bầu trời trên đầu cha em, mẹ em, rồi quên cha, quên mẹ, quên núi đồi Sapa, quên tất cả để yêu Freddy, lấy anh ta, thành một người vợ hiền uốn nắn tương lai ḿnh vào cái vật chất ê hề trong một xă hội giàu có nhất và hùng mạnh nhất thế giới ? Soi gương, em có thể bật lên hỏi một câu : "... ơ, ai đây ?  C̣n Sa, Sa ở đâu ?  Có phải Sa đă chết rồi, chết hẳn để con người trong gương này tồn tại và có một tương lai ?".

Sa bật khóc, tay ôm lấy mặt.  Hà cay đắng nghĩ đến chính câu ḿnh hỏi ḿnh, ta là ai ?  Choàng tay ôm vai Sa, ḷng chua xót  thương thân ḿnh, Hà có cảm giác chỉ là bóng trong tấm gương soi một Hà nào đó đang vuột đi về một phương vô định.  Hà bật kêu nho nhỏ : "... đừng khóc !  Thôi, đừng khóc"  trong khi ở đâu Freddy bước đến, ngạc nhiên nh́n hai người.

Sa quệt nước mắt, ngước lên gượng cười, ấm ức :

   - Freddy !  Sa đi t́m anh.  Gặp anh Hà, Sa nói chuyện đi Mỹ, sẽ phải bỏ tất cả lại đây kể cả quá khứ...  Buồn lắm chứ !

Freddy ngồi xuống, nh́n Hà giận dữ, gằn  :

   - Anh nói ǵ ?  Việc ǵ mà phải bỏ lại đây cái ǵ ?  Sa thích, mỗi năm nghỉ hè ta về đây!  Mất mát ǵ đâu mà mất !

Gạt tay Hà ra, Freddy nh́n trừng trừng vào mắt, sẵng giọng :

   - Đừng có ai can thiệp nói vào nói ra.  Chuyện riêng tư, miễn bàn.  No comment, please !

*

Khi đêm về buông trên giáp, chỉ c̣n dăm tiếng hát ê a của đám đàn ông Hmông quá chén. Mây đen ở đâu bay lại, che  mặt trăng cứ méo mó  dần.  Nh́n ra, rừng núi âm u mù sương. Mưa bắt đầu rỉ rả rơi, b́nh thản đến như một người khách quen với miền thượng du hẻo lánh này.

    Công chúa t́m Sa, rồi mời cụ già vào gian thờ.  Khi hai người đă ngồi cạnh, nàng chậm răi, mắt nh́n cụ già :

   - Cụ kể cho tôi nghe, cụ xưa biết tôi thế nào ?  Và cha mẹ tôi đă chết ra làm sao ?  Nh́n Sa, nàng tiếp - Sa dịch nhé, cứ chậm răi, không có ǵ phải vội cả !

Cụ già gật gật đầu, tay rót một chén nước nóng.  Nheo mắt, cụ cúi xuống, những nét nhăn trên trán nhíu lại cố gắng vạch  lối về lại  một quá khứ  xa xưa.  Hắng giọng, cụ ngập ngừng :

   - Bắt đầu thế nào nhỉ ?  Ngừng nói, cụ chớp chớp mắt - Bắt đầu... bằng ngày sinh của công chúa nhé.  Hoàng hậu, tên là Mẩy, chuyển dạ vào khoảng trưa.  Bà qú, hai tay nắm thành giường, đau lắm, cắn răng nhưng thỉnh thoảng bật miệng kêu rên rỉ.  Bọn bà mụ vây quanh, miệng giục với giọng khuyến khích, an ủi.  Vua Vàng ngồi đợi ở giữa sân, tay xách cần rượu, ḷng như có kiến lửa ḅ vào, thỉnh thoảng lại ngoái nh́n vào phủ.  Khi đó, Vua chưa có con, đợi đứa đầu ḷng, cả giáp hớn hở, đă sẵn sàng rượu thịt chờ tin vui.  Đến khi trăng lên đỉnh Fan Xi-pan, một mụ đỡ chạy ra, rập đầu, nói.  Vua nhăn mặt, phẩy tay cho mọi người đi hết, ngồi một ḿnh rót rượu uống.

Trong phủ, hoàng hậu đau quá gào lên.  Cứ thế, cho đến lúc trăng đi ngủ, một tiếng khóc oa oa cất lên.  Vua đứng bật dậy.  Bà mụ hớn hở chạy ra. Vua hỏi : "... có phải mở gian thờ không ?"  Bà mụ lắc đầu.  Theo phong tục, nếu là con trai th́ chôn nhau dưới cột bàn thờ tổ. Nếu là con gái, chôn nhau ngay dưới chân giường.  Vua nh́n trời, lúc đó sao mai lấp lánh, buột miệng gọi nó là Sao, Vàng Sao, rồi mỉm cười.

Sao lớn lên, khỏe mạnh, rồi năm sau hoàng hậu lại chửa. Lần này đẻ, được một đứa con trai kém Sao như thế là hai tuổi.  Giáp thế là có kẻ kế v́, ba ngày liền ăn uống no nê.  Khi đó Tây và Việt Minh đă bắt đầu đánh nhau to ở Lai Châu.  Vua bảo "Người Hmông cố mà tránh, không dính vào, chỉ chết thôi !" . Ông sứ, người Pháp nhưng nói được tiếng Hmông, từ Lào Cai vào thăm Vua. Hai bên nói chuyện cả ngày.  Khi sứ về, Vua nghĩ ngợi, đăm chiêu cả tuần trăng.  Sau đó, Vua sai liên lạc với Việt Minh.  Không tiếp họ ở phủ, Vua hẹn ven rừng, chỉ đi với già này, và bảo họ "Ông sứ có đến, nhưng người Hmông không theo ai, có súng cũng không bắn Việt Minh đâu !".  Ông Việt Minh gục gặc"... cứ lấy súng, lấy đạn.  Rồi đổi cho chúng tôi, lấy muối, gạo có được không ?".  Vua thầm nhủ, thằng Tây có ngu đâu, nó sẽ biết. Vua nói "Không, thằng Tây nó không phải con ḅ con trâu, cứ để người Hmông giữ súng.  Con đường từ Lào Cai sang Lai Châu, Việt Minh cứ đi, người Hmông không làm ǵ, c̣n giấu cho..."

Tháng sau, ông sứ lại đến với một đại đội lính Lê Dương.  Vua lắc đầu, không nhận súng, hỏi ông sứ rằng đất Hmông tự trị sao lại có lính Tây. Ông sứ nói ǵ đó, Vua cứ lắc đầu.  Cuối cùng, ông sứ rút lính ra đến bờ sông Đà, và để lại hai trăm khẩu súng tay, một tiểu đội để huấn luyện người Hmông.  Vua bằng ḷng.

Lúc đó, chiến dịch Điện Biên Phủ đă vào chặng đầu.  Vua nói "ai đi lính, cứ đi, nhưng phải bỏ giáp, không được ở lại !".  Ông Việt Minh t́m gặp Vua.  Hai bên nói, rồi thỏa thuận.  Ông Việt Minh bảo Vua bây giờ là chủ tịch khu tự trị Hoàng Liên Sơn, có nhiệm vụ dân công, giúp bộ đội kéo pháo, tải đạn.  Việc này, Vua giữ kín lắm, bảo già này "bí mật, tuyệt đối bí mật".  Nhưng con giun trong lỗ cũng chẳng bí mật măi được.  Ông sứ giận, phái hai đại đội Lê Dương tiến vào vây giáp. Vua biết đánh không được, ra lệnh cho người Hmông có súng rút lên cao, báo cho Việt minh, rồi ở lại đợi ông sứ.  Vua bảo  "... nhất định không bắn vào ai !".  Ông sứ hỏi "... súng đâu ?  Không bắn th́ trả lại ! " . Đêm hôm dó, ba tiểu đoàn Việt Minh bất ngờ tiến đánh.  Đạn bay vù vù, trâu ḅ, đàn bà trẻ con bị thương khóc kêu ầm ĩ.  Việt Minh bắn pháo vào, rồi xung phong.  Hai đại đội Lê Dương chống được, đẩy lùi Việt Minh.  Đến sáng, có tiếng máy bay bà già, rồi sau đó là tiếng bom napalm nổ rầm rầm như sấm sét, lửa bắn cháy rừng rực.  Một tiểu đoàn lính Tây đến tiếp viện.  Nó bị chặn đánh, nhưng vẫn tiến vào.  Đến trưa, Việt Minh bắt đầu tản quân, rút ra đóng quanh vùng.  Trong Vương phủ, Vua bị mảnh bom chém vào đầu, óc phọt ra trắng xóa.  Hoàng hậu th́ trúng đạn, và chính ông sứ, ông ấy cũng bị thương ở bả vai.  Hoàng tử chết cháy, nh́n như một con hoẵng thui.  Chỉ độc một công chúa là an toàn, nhưng sợ quá, mặt tái nhợt, cứ lả người đi.  C̣n già - cụ già vạch lưng áo - già bị phỏng, lại trúng đạn ở đùi.  Ông sứ sai bế công chúa đi, và chiều hôm đó, lính Pháp mở đường rút về Lào Cai..."

Cụ già chép miệng :

    - Thoáng một cái là hơn bốn mươi năm !  Chẳng khác ǵ một giấc mơ...

Marthe ngẩn ngơ :

   - Không, không phải mơ  !

Nhắm mắt, Marthe lục lọi trí nhớ, bước xuống những bực thềm đưa tâm cảm nàng xuống sâu, xuống thật sâu, để t́m cái cô công chúa lên sáu, tên là Vàng Sao, mặt tái nhợt và lả người đi trong một trận bom.  Nàng không thấy lửa napalm hừng hực mùi thuốc súng, cũng chẳng nghe thấy tiếng bom nổ như sấm sét. Thốt nhiên, tiếng đàn đá vẳng lại như ở  bên tai. Nàng mở mắt, nói một ḿnh :

   - Th́ ra chỉ có tiếng nước chảy xuống đá của cái thuở ấu thơ kia là c̣n ở lại...

Cánh cửa gian thờ mở, André ló đầu vào.  Nh́n Marthe, André dịu dàng nói :

   - Khuya rồi, chérie !  Đi ngủ đi, mai ta c̣n về, công chúa ạ !

Ngước nh́n André, Marthe đáp, nghiêm nghị :

   - Đêm nay tôi ngủ ở đây.  Ngủ một ḿnh !

André choáng váng.  Đây là lần đầu hai vợ chồng không chia chăn xẻ gối trên dưới hai mươi năm nay.

*

Sáng sớm, đám du khách lục đục sửa soạn lên đường.  Vào gian thờ, Sa chưa kịp nói ǵ th́ Marthe nói ngay :

   - Cứ về trước đi.  Tôi ở lại !  Tôi không đi đâu nữa.

Nh́n Marthe ngồi trơ trọi, mặt lạnh như đá, André giật ḿnh.  Lại gần, André dịu giọng :

   - Chérie !  Đường c̣n phải đi cả ngày...

Ngắt lời André, Marthe nghiêm trang :

   - Ngồi thế này cả đêm, tôi nghĩ và đến cái quyết định vừa nói.  Tôi không muốn đi đâu nữa. Tôi là người của xứ sở này, của rừng núi quanh đây...

Bên ngoài, đám du khách nghe tiếng đóng cửa gian thờ và tiếng André có vẻ bực bội.  Chưa ai hiểu chuyện ǵ th́ André bước ra, môi run lên, miệng cười nhạt, giọng mỉa mai :

   - Công chúa Vàng Sao không về nữa !  Vị thịt trâu sống bữa tiệc hôm qua đă trói chân nàng rồi...

Quả thật, hôm qua chỉ một ḿnh Marthe dám ăn thịt trâu.  Thịt lát mỏng, trộn với các loại rau thơm, bỏ thính và vắt chanh vào, nhưng mùi tanh vẫn sực lên khiến ngay Sa cũng chẳng dám đụng vào.  Thế mà Marthe bốc thịt, nhai ngon lành trước mặt đám du khách cứ trợn mắt lên nh́n, chẳng để ư ǵ đến André mặt nhăn lại, lè lưỡi lắc đầu. Sa linh tính cảm thấy một nỗi đe dọa chưa định hẳn thành h́nh đang ùa tới.  Nàng mở cửa, bước vào ngồi xuống cạnh chiếc ngai.  Marthe nh́n Sa, giọng nhẹ như đến từ một nơi xa vắng :

   - Sa này.  Ta hỏi Lùng Thầu rồi.  Ở lại đỉnh đồi này là định mệnh của ta.  Sa hiểu chứ ?

Giọng ngập ngừng, Sa thầm th́ :

   - Sa không thể ở lại, hôm nay Sa phải về.  Mà, Tata - Sa đổi cách gọi Marthe - Tata cũng phải về thôi.  Muốn ở phải có phép của công an Hà Nội !  Tata là người nước ngoài, Tata quên rồi à ?

Nghiêm mặt, Marthe hơi lưỡng lự, thốt :

   - Ta gốc người ở đây, tên là Vàng Sao.  Ông sứ trong chuyện cụ già kể đêm qua là người đă mang ta sang Pháp -  Giọng ngậm ngùi, Marthe tiếp- lẽ ra ông phải kể cho ta hết nguồn gốc của ta.  Thế nhưng ông chỉ bảo, Marthe, con gái của bố, mẹ con đă mất ở Indochine từ hồi con c̣n nhỏ, chẳng biết ǵ...

Ngưng nói, Marthe nh́n lên bàn thờ tổ Vàng, mắt đăm ch́m vào một cơi vô h́nh, thở dài :

   - C̣n ta, cha mẹ và em ta đă chết, có lẽ nỗi sợ khiến ta quên hết.  Và ta cứ yên trí chí là đứa con lai, mẹ Việt Nam đă chết, bố Pháp gà trống nuôi con...  Tiếng Việt, ta chỉ bập bẹ biết được từ khi ta vào CNRS[15] thành chuyên viên âm nhạc.  Không biết có phải tiềm thức ta đă xui ta chuyên về nhạc dân tộc vùng bắc Borneo.  Người ở vùng đó, có lẽ chủng tộc cũng gần gũi với người Hmông ở đây.  Và rồi, đêm hôm kia, ta đă nghe thấy tiếng đàn đá huyền diệu...

Mắt xa vắng, Marthe đứng lên thắp nhang cắm vào bàn thờ tổ Vàng, tay chắp lạy, hồn lắng vào cơi lặng im, miệng vẫn lẩm nhẩm.  Nh́n Marthe, Sa bỗng thấy một nỗi sợ hăi ập lại.  Làm sao chỉ một ngày một đêm, người đàn bà mảnh mai kia đánh đổi cuộc đời một phụ nữ sống ở mảnh đất văn vật bậc nhất thế giới kia lấy một cuộc đời một người khác leo lắt trên nẻo rừng hắt hiu này ?  Có phải là v́ công chúa, hai cái chữ rỗng tuếch kia có tác động đổi đời, hay v́ đám người Hmông đă bỏ bùa bỏ ngải ǵ ?  Không dám nghĩ thêm về truyền thuyết bùa ngải đường rừng, Sa bước đến sau lưng Marthe, nhỏ nhẹ :

   - Muốn ở lại, cũng phải xếp đặt, từ từ sửa soạn chứ !  Tata cứ về, rồi thu xếp sau !

Marthe không đáp, tiếp tục khấn vái.  Sa rón rén bước ra.  Thấy Freddy, nàng ngập ngừng :

   -  Công chúa cương quyết lắm.  Chắc phải  kiên nhẫn đợi !

Đi theo Sa, Freddy đến chỗ Hà và André.  Họ đứng cuối sân Vương phủ, mắt ngóng vào, dáng bồn chồn nóng nẩy.  André than :

   - Quel malheur !  C’est terrible[16]...

Hà nh́n André thương hại :

   - Nếu Marthe thật là công chúa th́...cũng hiểu được!

Lắc đầu, André bực bội nói như quát :

   - Không ai là, hay thật là, cái ǵ cả.  Chỉ có những vai tṛ con người gán ghép cho nhau trong một màn kịch đời khổng lồ.  Marthe đang đóng vai công chúa, nhưng nhập vào vai, hành xử hóa ra bệnh hoạn...  De la schrizo... un point, c’est tout ![17]

Freddy nhỏ nhẹ :

   - Anh là psychiatre[18], anh biết rơ hơn mọi người.  Có thuốc chữa chứ ?  Cứ b́nh tĩnh.

   - Có, nhưng tôi không mang theo.  Thuốc cho nhịp tim xuống, đưa cơ thể vào trạng thái nghỉ.  Valium, chẳng hạn...  Chữa mất thời giờ lắm, c̣n khỏi, hừ, không biết được !

Sa nắm cườm tay André, nói :

   - Bây giờ, mỗi người nói một câu.  Cái trước mắt là Tata cứ nhận tạm về Sapa vài bữa đă.  Nhất định không ai nán lại, và lúc đó, thế nào Tata cũng chịu.  Ở đây không nói được với ai v́ ngôn ngữ bất đồng, giỏi lắm cũng chỉ sống được dăm ngày thôi.  Bây giờ, Sa lại vào năn nỉ Tata, sau là đến André, rồi cứ thế...

*

Vừa xẩm tối, đoàn người đă đến đỉnh đồi.  Nh́n xa xa phía dưới, bến Lú hiện ra, bên bờ có dăm con trâu thơ thẩn, chậm răi đi ṿng ṿng.  Marthe cắn môi, đưa mắt vơ vẩn trông về đằng sau, nơi cái giồng  Hmông đầu tiên nàng đă đặt chân tới rồi gặp chị Ṕnh.  Suốt ngày, Marthe im lặng, không nói một lời với ai.  Lùng Thầu và Sa đi bên, cũng đành ngậm tăm, thỉnh thoảng nh́n trộm. Nét mặt Marthe lạnh như đá tạc, toát ra một sự nghiêm nghị cứng cỏi  như tôi bằng thép, rờn rợn, lạnh buốt, chốc chốc lại lóe lên như ánh dao mới mài.  Đám Hmông đi theo cũng giữ im lặng, bước chân nặng ch́nh chịch, chốc chốc  ḥ nhau đưa kiệu tới khênh công chúa mỗi khi đường trở nên gập ghềnh khó đi.

Marthe thỉnh thoảng lại nghe thấy tiếng đàn đá vẳng lại.  Mỗi khi ấy, nàng nhếch mép cười, cười một ḿnh, không chú ư đến bất cứ ai, bất cứ ǵ.  Nghĩ đến cha nuôi nàng, người mà cụ già gọi là ông sứ, nàng bỗng cảm thấy có ǵ như một niềm oán hận dâng lên như  thủy triều.   Sau sáu năm đầu, cả cuộc đời nàng trên đất người xa lạ là do cha nuôi nàng tạo ra, gầy nên, hệt như tṛ chơi búp bê. Một con búp bê bị bắt cóc.  Nay con búp bê bỗng nhiên tỉnh mộng rồi hóa thân thành ra vị công chúa lưu lạc bốn mươi năm nay.  Vị công chúa ấy đă t́m về bản quán, vái Đức Bàn, chư thần năm biển và tổ họ Vàng.  Bây giờ, trên đỉnh đồi hoang vu, nàng lại sắp sửa bước về cái thế giới dưới kia, không phải là thế giới có tiếng đàn đá  đầu ngọn thác, mà là một thế giới  văn minh với muôn vàn thứ âm thanh nay mỗi lúc một xa lạ với nàng.

 " Công chúa, công chúa !" chị Ṕnh tiến lại gần, miệng gọi nho nhỏ, nước mắt đỏ hoe.  Marthe quay lại nh́n, rồi quàng tay qua vai chị.  Theo đoàn người, cả hai bắt đầu bước xuống dốc đồi.  Đằng sau, dân giồng đă tề tựu, bước từng bước, nét mặt phảng phất một nỗi buồn ấm ức.  Có thể nào công chúa về, rồi công chúa lại đi ?  Lời tiên tri của đức Bàn bốn mươi năm về trước không hề đả động đến sự ra đi này.  Lại là một sự ra đi không có ép buộc !  Thế th́ sau đây ai cứu dân Hmông ? Lùng Thầu nh́n công chúa, nét mặt đăm chiêu, lâu lâu thở dài thườn thượt.

Marthe nh́n về phía André, lưng nhô cao, đi giữa Hà và Freddy, người chúi như  sắp ngă xuống dốc. Hai mươi năm chăn gối. A, nhanh thế đấy ư. Phải nói, André là một người chồng tốt.  Anh ta chiều vợ, lúc nào cũng chu toàn cái bổn phận một người cha, một người chồng.  Và được cái là khá lịch thiệp, mặc dầu tính thích diễu cợt.  Thế nào anh ta cũng bảo George : "Này, con... Chúng ta thuộc gia đ́nh vương giả.  Bên ngoại, ông là Vua".  Rồi anh ta sẽ hát ông ổng :"Le bon roi d’Agobert a mis sa culotte à l’envers[19]...".  Đấy, anh ta cứ thế, đùa dai nhưng không ác ư.  Dĩ nhiên, thế hệ trước anh, họ hẳn khác.  Marthe nhớ lại lời cụ già. Thế ra người Pháp giúi súng bắt Hmông đánh Việt Minh.  Rồi Việt Minh đánh Pháp, và cái dân tộc hồn nhiên bỗng dưng nhận hàng chục quả bom napalm từ trời rơi xuống.  Marthe nghiến răng, chúng bay là bọn giết người.  Nh́n ba người, André, Freddy và Hà, Marthe bỗng căm giận tất cả. Dẫu Freddy nói đi nói lại là hai mươi năm trước cha chàng chỉ bay thám thính, bom vẫn đă nổ trên Hoàng Liên Sơn. Và là bom B.52, ném kiểu giải thảm, chứ chẳng như bom thời Pháp, ít hơn và sức công phá không bằng một phần trăm bom Mỹ.  Buột lời nguyền rủa, Marthe cắn môi, tay bóp mạnh vào vai chị Ṕnh vẫn cứ khóc thút thít đi bên cạnh.

   Xuống hết con dốc, đoàn người ngừng lại.  Ṿng ngay bến Lú là con lộ dẫn về Sapa, từ xa đă thấp thoáng đèn.  Marthe nh́n chị Ṕnh, Lùng Thầu, rồi quay sang nh́n khắp lượt đám người Hmông đưa tiễn. Họ vẫn im lặng, đầu cúi xuống. Tiến lên một bước, Lùng Thầu ṿng tay :

   - Thưa công chúa.  Có lẽ là đến lúc chia tay...

Marthe chợt để tay lên miệng, nói khẽ :

   - Lùng Thầu, có nghe thấy không ?  Lại tiếng đàn đá giáp Hmông ở Lũng Mây !

Ngạc nhiên, Lùng Thầu lắng tai rồi lắc đầu.  Marthe kêu lên, mắt long lanh sáng :

   - Đúng,  lại tiếng đàn ấy !

Không nói, không rằng, Marthe lao như bay về phía bến Lú.  Hai con trâu thơ thẩn hoảng sợ, co chân nhảy dạt sang một bên.  Cứ thế Marthe chạy xổ tới, bến Lú đang hút nàng như một cục nam châm hút sắt. Trước những cặp mắt thất thần, Marthe lao ḿnh vào ḍng nước, miệng há ra, uống lấy uống để.  André giơ tay lên trời, rồi chạy đến, mồm rống lên :

   - Marthe, làm ǵ thế ?  Lên đi, lên đi chứ !

Như người đang trầm ḿnh trong một cơn mê sảng, Marthe cười khanh khách, miệng gào  :

   - Uống nước bến Lú, ta quên hết.  Chỉ nhớ độc có tiếng đàn đá trong kia.

Marthe đứng lên lội vào bờ, người ướt như chuột lột, nhưng mắt sáng rực ánh lửa khi người ta cời than cho củi khô bùng cháy. Tay chỉ về phía Lũng Mây, nàng nói :

   - Thôi, ta về đây ! Ta phải về !

Dứt lời, Marthe không ngoảnh lại cắm đầu chạy ngược lên dốc. 

Đám người Hmông hiểu ra, lại cùng nhau ḥ lên : "Công chúa, công chúa...".  Chị Ṕnh tất tả đuổi theo Marthe.  André cũng vùng ḿnh, vừa chạy theo vừa kêu :

   - Marthe ! Quay lại ! Marthe !

Tiếng André ch́m trong tiếng reo của người Hmông.  Họ nhảy múa, ôm lấy nhau, cười hả hê v́ cuối cùng Đức Bàn , như cả ngh́n năm trước, lại thể hiện lời tiên tri huyền diệu.

Đám người Hmông thấp thoáng trên đỉnh đồi rồi từ từ mất dạng hệt như trong truyện trong phim ảnh.  Freddy và Sa sững người ngẩn ngơ nh́n theo. Từ đỉnh trời cao vút, dăm ánh sao đêm hiện ra lấp lánh nháy mắt trêu ngươi.  Hà bước lại cạnh André, chân đang qú, tay ôm mặt. Nghe André rên rỉ " Mon Dieu, oh mon Dieu[20] !", Hà không biết làm ǵ hơn là ngồi xuống bên cạnh, im lặng nh́n vào núi rừng. Đêm đă chùm xuống một lớp màn xám xịt trên mặt trái đất nhăn nhúm những đau thương bất ngờ.

Núi rừng trước mặt là một cơi hoang vu bí ẩn. Nhưng dẫu có thế nào th́ th́ sự bí ẩn đó cũng chẳng thể so được với cơi ḷng của những con người có cái định nghiệp phải   một lần ghé chân bến Lú.