Biết người

Gặp, quan hệ với một người v́ chuyện này chuyện nọ, một vài lần, hàng tháng, hàng năm, dễ khiến ta nghĩ : ta quá biết người đó, và phán đủ thứ sự thật về nó. Nhưng ta chỉ biết người đó từ bên ngoài, một cách "khách quan", "khoa học", như một "động vật", lại trong bối cảnh hạn hẹp của hành động để đạt một mục đích nào đó.  Do đó, niềm tin trên thường hăo. Thế nào cũng có ngày ta phải trả giá. Tốt thôi, hè hè. Những quan hệ loại ấy không thể cho phép biết người khác như một con người trọn vẹn.

Biết người khác như một con người đ̣i hỏi đủ thứ chuyện mà chưa chắc ǵ ta có, ở đủ mặt kiến thức, thông cảm, thông hiểu. Nó c̣n đ̣i hỏi thứ khó cho nhau nhất ở đời : thời gian. Chẳng để làm ǵ cả. Chỉ là thời gian cho nhau, lê lết vỉa hè và café Paris chẳng hạn, để được gần nhau, nếu có thể…

Phải chăng v́ thế mà thời gian độc giả cho tác giả, (tuy văn chương nghệ thuật toàn là hư cấu, chuyện hăo, chuyện chữ nghĩa trời ơi đất hỡi), lại là thời gian hiểu người, hiểu đời, hiểu ḿnh ?

Dĩ nhiên, nó chỉ có được khi độc giả may mắn gặp một tác phẩm đ̣i hỏi chính ḿnh làm ḿnh, làm người, làm ta. Hiếm lắm đấy, người ơi.

2011-12-03

Nhân được đọc bản thảo một luận án tiến sĩ về tác phẩm của Linda Lê