Có thực mới vực được đạo

 

Ôi, nếu lời nói trung thực, có kiến thức, có lý trí, có tình – có lý tưởng – có thể xoay vần xoáy vận, ta nguyện đem đời ta nuôi lời. Dù ta đã từng viết đại khái : Thoạt tiên có Lời, và Lời ấy giả dối.

Tiếc thay, Marx đúng ở điểm này : có thực mới vực được đạo. Không có đạo, chẳng thể nên người. Nhưng không có thực, sinh vật cũng không tồn tại nổi, nói chi chuyện nên người.

May thay, Engels đúng khi nhận xét : con người, mặt nào đó, là một thực thể duy tâm (idéaliste) vì, ở con người, hành động đơn giản nhất như ăn uống, cũng phải thông qua óc não mới thực hiện được và óc não của nó có văn hoá, nghĩa là có đạo, dù là đạo duy vật biện chứng, hè hè…

Nỗi đau của trí thức.

Nỗi đau của chính khách.

Nỗi đau tư duy tự do.

2011-12-12