Cuối cùng cho một nền văn minh ?
Bạn bảo ta :
> Nơi nào có áp bức..., vậy mà vẫn không có cách mạng hay "diễn biến", kể cả ở VN hay Trung Quốc ! Hay con người không c̣n mô h́nh kinh tế nào khác nên không thể có cách mạng ? Chủ nghĩa phát xít kiểu mới sẽ ra đời ?
** "Chủ nghĩa phát xít kiểu mới sẽ ra đời ?" Nó đă ra đời lâu rồi, ngay tại Pháp, và đang phát triển, ngay trong ngôn ngữ của các trí giả kể cả phe tả ! Tấm ḷng chủ quan của họ và ngôn ngữ khách quan của họ thống nhất với nhau trong con người của họ như thế đấy. Attali, Minc, Strauss-Kahn e tutti quanti đó, đều đă từng hay c̣n đang là danh nhân tả khuynh PhuLăngXa đó! C̣n bọn triết gia thời thượng, xin miễn bàn.
** Nơi nào có áp bức ... Th́ có phản kháng... trước tiên, dưới h́nh thái "nổi loạn" (révolte, Camus), nghĩa là : lâu lâu bùng nổ, chém giết, phá phách, thí mạng v́ cái mạng này không đáng sống nữa, thế thôi. Đă có một số thí dụ ở Pháp, tuy chưa thô bạo như ở thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, ít nhất là trong phạm vi sở hăng.
Chỉ có lợi cho đám lấy bạo lực làm nền tảng cho chính trị : Reagan, Sarkozy e tutti quanti.
Ở Ziao Chỉ quận hiện nay cũng thế.
Điều mới nhất trong thời đại của chúng ta là đă xuất hiện một h́nh thái phản kháng không tưởng tượng được trong lĩnh vực và tư duy kinh tế : tự tử tại nơi làm việc. Kinh thật. Đập phá máy móc, bắt cóc sếp, phá hoại linh tinh, thậm chí giết người e tutti quanti th́ vẫn mang ư nghĩa này : c̣n hy vọng ở tương lai, c̣n tin rằng sẽ có một lối thoát. Tự tử là… hết. Là không thể sống như một con người được trong "nhân giới" này. Thế thôi. Điều ấy nói lên giá trị của nền văn minh này và giới hạn chết người của nó. Cuối cùng cho một nền văn minh ?
> Hay con người không c̣n mô h́nh kinh tế nào khác nên không thể có cách mạng ?
** Đúng vậy. Nhưng trong nghĩa khác. V́ một mô h́nh kinh tế độc lập với một lư tưởng văn hoá là... chuyện hăo ! Macxít đấy ! Khi giá trị độc tôn của con người là tiền, là tỷ lệ lợi nhuận cuối năm, thậm chí cuối tháng, bất kể với "giá" nào th́ ta có ư thức hệ phản ánh trung thực phương thức sản xuất tư bản – do chính con người "tự do" tạo ra – trong đầu con người trong tất cả những lĩnh vực nhân văn, kể cả triết học. Quan hệ giữa "hạ tầng kinh tế" và 'thượng tầng kiến trúc" là thế đấy. Cứ theo rơi áp-phe Bettencourt th́ thấy các môn luật học, kinh tế học, xă hội học, tâm lư học, phân tâm học, triết học (giá trị và phương pháp luận) e tutti quanti gắn bó, thống nhất với nhau như thế nào.
Sartre đă nhận định về thời đại của ḿnh : le temps de la révolution impossible (thời đại của cách mạng bất khả thi). Trong nghĩa : nhu cầu cách mạng th́ có đó, rất rơ rệt, nhưng tư tưởng cách mạng th́ chưa có.
Tư tưởng đó sẽ có thể từ đâu ra ?
Tư tưởng nhân văn của thời "Khai Sáng" đă mang lại cho phương thức sản xuất tư bản cái áo nhân bản duy lư phổ cập (humanisme rationaliste universaliste) để chinh phục nhân tâm cả loài người cho tới ngày hệ thống "xă hội chủ nghĩa" tự ch́m xuồng. Bây giờ th́ nó trở thành chướng ngại vật đối với sự phát triển tự-nhiên của chủ nghĩa tư bản. Do đó, từ 20-30 năm nay, tại Pháp, ta có thể chứng kiến nỗ lực của chính trị gia, hữu cũng như tả, để bào ṃn những điều tiến bộ nhất trong hệ thống kinh tế - xă hội - pháp luật của PhuLăngXa. Và chứng kiến những trí giả PhuLăngXa thời thượng làm điều ấy trong lĩnh vực ư thức hệ, với đủ thứ ngôn từ và lư luận, tả cũng như hữu, trong đủ thứ lĩnh vực của "kiến thức". May thay ? với kiểu lư luận duy lư h́nh thức quen thuộc, trong lĩnh vực này, chứng minh ǵ mà chẳng bùi tai ?
Ôi, chắc chắn, ta sẽ không được thấy một nhân giới không c̣n người bóc lột lừa gạt người nữa. Điều ấy, ta đă cam tâm. Nhưng ta không ngờ ta sẽ phải chết trong một thế giới chỉ có thế này thôi. Ít nhất là trong tầm nh́n giới hạn khủng khiếp của ta hôm nay. Lạy trời cho ta đă sai lầm. Lạy trời măi măi khiến ta đam mê thơ văn lẩm cẩm…
2010-09-05