Truyện này không chỉ vui vui thôi, nó rất sâu sắc, nó biếm hoạ một thói suy luận h́nh thức cực nguy hiểm v́ rất phổ biến : một khi ta tin rằng khái-niệm (chứng từ) thể hiện bản-thể (être, essence) của sự vật hay con người th́ ta có thể đi đến cách suy luận và ứng xử như thế.
Ở đây, chỉ thấy tức cười thôi v́ là truyện tiếu lâm. Nhưng ở đời thực có lúc kinh hoàng không thua ǵ giấy lư lịch hay những khái niệm "tư sản", "vô sản" et tutti quanti đă từng hành hạ nhân loại trong suốt một thế kỷ. Ngay ở Pháp hôm nay, trong đời sống hàng ngày, có không ít chuyện lớn nhỏ loại ấy, cứ đọc báo th́ thấy.
Ta có thể vận dụng phê phán đúng đắn và có giá trị phổ biến này để tiếp cận đủ thứ chuyện trong mọi nền văn hoá và sáng tác những tác phẩm ai ai cũng cảm và hiểu được. Đôi khi "tính nhân loại" của tác phẩm chỉ cần thế thôi.
Ngôn ngữ là phương tiện cơ bản nhất giúp con người hiểu nhau. Nó cũng là phương tiện hữu hiệu nhất để con người lừa nhau, hại nhau.
Đúng là trong văn chương không ǵ đậm nét, hữu hiệu hơn một tiếng cười. Lại nhớ Hồ Xuân Hương. Hi hi.
2009-01-13