Hành động – 8

Ở mọi thời đại, dù xả thân cho lư tưởng, niềm tin, đến mấy, loài người chỉ có thể thực hiện được một vài điều ḿnh ao ước thôi. Những thứ khác là giấc mơ hăo, là giới hạn lịch sử văn hoá, là thất bại của kiếp người.

Điều ấy, dường như dễ hiểu. V́ sao ? chẳng mấy ai hiểu, chẳng mấy ai tha thứ.

Thế là tốt. Con người chỉ nên quư sự tha thứ của tha nhân khi ḿnh c̣n sống, chớ bao giờ mơ hăo sự tha thứ của người đời sau :  làm sao họ chấp nhận được thế giới ḿnh để lại ? Chỉ ôn lại đời ḿnh đủ biết.

Ở mỗi thời đại, thất bại của thế hệ trước là bản án của thế hệ sau : sao ta phải làm người như thế này ? lỗi tại chúng mày. Và, với kiến thức và lư trí của ḿnh, dễ dàng tạo ra đủ thứ suy luận chứng minh suy tưởng ấy.

Chỉ nhân tài hiểu và biết được điều ǵ khả thi ở một thời điểm, ở một nơi, trong một nền văn hoá, ở một thời đại, v́ sao, bằng cách nào, với giá nào.

Điều ấy không ngăn cản họ mơ hăo trong thời đại của họ. Như Spartacus mơ tự do, chưa chắc là tự do cùng với người tự do, nhưng chí ít cũng là tự do cho chính ḿnh đối với bất cứ ai, hay Cyrano và Jules Verne mơ đặt chân lên mặt trăng. Đều không thực hiện được.

Những giấc mơ hăo ấy là tội thất bại của họ đối với những thế hệ sau. Chính đáng. Nếu thế hệ sau không lên án họ, nhân loại không thể tiến lên.

Rồi ta chết. Trong những ao ước của ta ở đời này, ta đă làm được ǵ, ta đă thất bại ở đâu, ta để lại được một giấc mơ hăo của ta cho ai chăng ?

Ta nên ṣng phẳng với ḿnh trước khi trở về cơi vô ngôn. Hè hè.

2013-12-12