Hiện tại, quá khứ, tương lai

 

Tất cả những ǵ ta đă nghiệm sinh, đă nghĩ, đă làm, là quá khứ của ta. Quá khứ ấy là ta. Ta chẳng có thể là ǵ khác. Đương nhiên, nó xiềng xích ta. Quá khứ chi phối tương lai xuyên qua hiện tại trong nghĩa này : nó ép ta cảm xúc, tư duy và hành động để nuôi nó sống ở đời.

Để làm người, một cách có ư thức, ta phải vượt quá khứ ấy.

Có muôn vàn cách vượt nó, tuỳ từng người :

1/ tiếp tục là ḿnh, nghĩa là chấp nhận lệ thuộc nó. Cũng là một h́nh-thái của tự-do, nhiều nghệ sĩ đă lựa chọn, và sáng tác được tác phẩm để đời !

2/ phủ nhận nó để ?

a/ bắn ḿnh vào… hư vô.

b/ bắn ḿnh vào ảo vọng.

c/ bắn ḿnh vào bất cứ tương lai nào với bất cứ lư lẽ nào.

d/ giẫm chân tại chỗ.

e/ e tutti quanti…

3/ phủ định nó, nghĩa là : giữ lại ở ḿnh những điều đáng giữ – một khoảnh khắc bất chợt nh́n nhận ra nhau, ra ḿnh, chẳng hạn – và làm những điều đáng làm – hôm nay, cho một ngày mai nào đó do chính ḿnh tự tạo trong thế giới chung của người đời – hôm nay.

Hiện tại của con người như thế. Trừ khi ta hăo ḿnh.

 

Điều 3/ khó ở : trong quá khứ của ta có ǵ đáng giữ ? Cho tương lai, có ǵ đáng làm ?

Hành-động có t́nh và có tư-duy trong hiện tại định giá cả quá khứ lẫn tương lai của ta, đối với ta, đối với mọi người, đối với con của người. Nó không nỡ quên quá khứ, nó không đành sợ tương lai, nó không thèm tính toán, lư sự vặt. Nó tự-do. Nó là… nghệ thuật làm người.

2010-02-24