H́nh ảnh thoái hoá của một ư tưởng khoa học trong đầu quan lại Ziao Chỉ

 

Trước hết, xin lỗi độc giả, tôi trở lại một chuyện cỏn con : phát biểu phi chính thức của ngài X, qua tường thuật của ông Quang Đạo, về quyển Tư Duy Tự Do của tôi. Độc giả yên tâm : tôi chỉ bàn một tí về một "chi tiết dịch thuật". V́ nó rất ư nghĩa. Chí ít với người dám dịch bất cứ ǵ.

Ông X đang nói về phương phát luận khoa học và phán (về tôi) :

"Đọc nhiều là cần thiết,song mới chỉ là điều kiện ắt có thôi,chưa đủ."

[do tôi nhấn mạnh]

Bất cứ ai đă bước vào thế giới tư duy khoa học đều nhận diện ngay ư này của thế giới khoa học. Trong tiếng PhuLăngXa, người ta nói : condition nécessaire mais non suffisante. Người Việt ḿnh, và cả thế giới, đều hiểu : điều kiện cần thiết nhưng không đầy đủ.

Học sinh đại học, ai cũng biết, cũng hiểu như thế này : muốn hiểu vấn đề,

a/ không chấp nhận điều kiện này, miễn bàn.

b/ giải quyết được nó rồi, chưa có nghĩa là hiểu vấn đề.

 

C̣n : điều kiện cần thiết và đầy đủ th́ có nghĩa :

a/ chấp nhận điều kiện ấy mới có thể hiểu vấn đề

b/ giải quyết được nó là đạt được một sự thật, không cần nêu thêm điều kiện nào khác.

 

Khi huyên thuyên bát sát về phương pháp suy luận khoa học, quan văn Ziao Chỉ X lỡ "dịch" ư tưởng khoa học trên một cách cực nghệ thuật :

"điều kiện ắt có thôi,chưa đủ"

1/ điều kiện ắt có là cái chó ǵ mà ắt có ? Là những "kiến thức" mà ta có được khi đọc nhiều sách, kể cả khi ta chẳng hiểu ǵ cả. Thế th́ cứ đọc giáo huấn của ban Văn Hoá Tư Tưởng Trung Ương cũng có được, đọc thêm làm chi cho mệt xác !

2/ đủ

Đủ nghĩa là ǵ ? Khi nào th́ đủ ? Đủ rồi th́ sao ? Vẫn có thể bổ sung hay "sửa chữa sai lầm" mà ! Đến bao giờ mới đủ  ? Kinh thật !

Tư duy khoa học đời thường cực khiêm tốn. Nó hỗn láo bảo ta : vấn đề này, đặt như vậy, trong bối cảnh này, chỉ cần giải đáp điều kiện cần thiết (chứ không phải ắt có) và đầy đủ (chứ không phải đủ) này th́ đạt một sự thật có thể kiểm nghiệm và sử dụng để phục vụ cuộc tồn sinh của con người. Ta thích hay không cũng thế thôi. Chán hè ?

Ôi, t́nh người nó thế ! Đến khi nào ta hết mất thời giờ về những chuyện linh tinh này để làm chuyện bổ ích hơn ? Đến khi nào em mới lôi cổ ng̣i bút của ta về chính ta ? Hè hè…

2011-11-04