Không gian và thời gian của người

Con người có một không-thời-gian chung, y hệt đối với mọi người, ít nhất là trong cơi trung mô : không-thời-gian vật-lư.

V́ nó cũng là sinh-vật và là người, nó có thêm hai không-thời-gian khác : nhục-cảm và tư-duy.

Ngoài những giây phút hiếm hoi cùng nhau nhập đồng qua thể xác hay những nghi lễ, những bốc đồng của đám đông, hai không-thời-gian cuối luôn luôn cá-biệt. Đó là cơ sở của mọi nỗi cô đơn ở đời. Đồng thời đó cũng là nguồn gốc khiến quan-hệ giữa người với người phong phú vô cùng tận. Không chấp nhận nổi nỗi cô đơn ở đời th́ chỉ c̣n cách cùng nhau tồn tại trong những bộ "đồng phục" chán ngắt, chẳng bao giờ mời được nhau thưởng thức chút cô đơn của nhau, chẳng bao giờ được hưởng những khoảnh khắc – tuy rất hiếm nhưng có thật – đồng t́nh, đồng ư, đồng tâm.

Và không thể nào có văn chương, nghệ thuật.

2008-05-21