Lai căng văn hoá - 1

Tôi là người lai căng văn hoá Việt-Pháp. T́nh cảm, cơ bản là người Việt, do đó c̣n có thể làm bạn với một số nghệ sĩ Việt Nam. Lư trí, cơ bản là người Pháp, do đó c̣n có thể quan hệ thoải mái, b́nh đẳng với trí giả Pháp đủ lănh vực, đủ cấp bực và có thể, mặt nào đó, "kết bạn" với vài người.

Nhờ thế, tôi cuối cùng hiểu và thông cảm người Việt "chính cống" : họ là những người lai căng văn hoá như tôi, một các đặc thù.

Chỉ xem ngôn ngữ của họ cũng biết : hơn 50% là từ Hán phát âm kiểu Ziao Chỉ, những khái niệm trừu tượng nhất đều là từ Hán.

Nhưng, đậm đà hơn, là ngôn ngữ thường ngày.

Phụ nữ hay đàn bà đồng nghĩa, đều là tiếng Việt ngày nay. Nhưng Báo Phụ Nữ nghe trang trọng, lịch sự, tử tế. Đố đứa nào dám chủ trương ra mắt Báo Đàn Bà ở nước Việt Nam.

Mỗi người Việt hôm nay, dù biết hay không biết ngoại ngữ, đều là người lai căng văn hoá. Trong đầu họ, xuyên qua ngôn ngữ "mẹ đẻ" họ dùng để tư duy về đời Ziao Chỉ của ḿnh hôm nay, có hai ư thức hệ trái ngược. Ư thức hệ thống trị tư duy qua tiếng Hán-Việt và ư thức hệ bị trị quá ư t́nh cảm qua tiếng Ziao Chỉ c̣n xót lại. Không có ǵ ngạc nhiên khi bàn dân Ziao Chỉ đời nay chẳng mấy ai nhớ thơ văn tiếng Hán của Nguyễn Du hay Đặng Trần Côn nhưng hầu như mọi người vẫn có thể bật miệng thành văn Kiều hay Chinh Phụ Ngâm. Tôi chính là người Ziao Chỉ như thế.

Lư trí khoa học của Tây Âu, xuyên qua ngôn ngữ toán, vật lư, hóa học, sinh học, tin học, "khoa học"  nhân văn, có thể giải phóng tư duy của ta trong quan hệ của ta với vật giới, sinh giới, một vài khía cạnh trong quan hệ của ta với nhân giới hôm nay. Chúng không thể nào giải phóng ta trong quan hệ của ta với người, với đời, với chính ḿnh. Những quan hệ ấy, ở ta, vận động trong một thế giới vô cùng mơ hồ, tạm gọi là văn hoá, đạo đức, nghệ thuật, văn chưong Ziao Chỉ, e tutti quanti. Tất cả xuyên qua ngôn ngữ : tiếng Việt hôm nay. Ngôn ngữ đó, như đă nói, lai căng : thống trị là ngôn ngữ Đại Hán, bị trị là ngôn ngữ Ziao Chỉ.

Không khái niệm Trung Quốc nào dịch được từ Em.

Khi nào khoa học hiểu được sự vận động của bộ óc, triết học cáo chung.

Người dại dột hạ bút, lại dám đăng, nên suy ngẫm kỹ điếu trên.

Bản thân ta, vốn thích sống hồ đồ bạt mạng, từ lâu ta đă khẳng định ḿnh chỉ là thằng lai căng văn hoá. Hai văn hoá ta yêu nhất là văn hoá Ziao Chỉ bất khuất, t́nh tứ và văn hoá Châu Âu Thế Kỷ Khai Sáng.

Ta sắp ra đi mà chưa hề thấy điều ḿnh ao ước.

Nhưng, em à, ta sẽ ra đi với em trong ḷng ta. Thế cũng tạm được.

2019-06-23