Những bước đường người

Rất hiếm, nhưng vẫn có, một con người chủ động thay đổi tận gốc… chính ḿnh !

Nó sẽ phải trải qua nhiều giai đoạn đau đớn lâu dài, dai dẳng.

Tuỳ người, tuỳ hoàn cảnh, có thể lâu, nhanh. Không bao giờ có thể hời hợt lướt qua hay nhảy vọt kiểu "xây dựng chủ nghĩa xă hội mà không kinh qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa" : chưa sống tận cùng nỗi đau, chưa thể vươn qua nó[1], vươn qua con người cũ ở ḿnh[2]. Học làm người[3], vốn thế !

Những lúc đó ta cần bạn hơn cả người yêu. Chẳng mấy khi ta gặp may mắn đó.

T́nh bạn đặc biệt này đ̣i hỏi con người biết đồng cảm (empathie[4]), vừa kiên quyết vừa kiên tŕ nhẫn nại. Chẳng dễ ǵ. Nhưng, thỉnh thoảng, làm được. Thế mới khổ !

Để nên người, trẻ em cũng phải đi qua những chặng đường tương đương, tuy nó hoàn toàn không có khả năng chủ động : bước khởi đầu, nó chưa là một chủ thể có ư thức ! Để tồn tại, nó hoàn toàn lệ thuộc tha nhân. Nhưng nó cũng phải phủ định chính ḿnh liên miên nhiều năm tháng, từ giấc ngủ qua những bước chập chững đi, những tiếng bập bẹ nói, tới ư thức về thế giới, về chính ḿnh và khả năng tư duy, sáng tạo. Chẳng đau đớn ǵ đến nỗi. Nhưng cũng chẳng sung sướng ǵ. Cứ nghe nó khóc, nó la, nó lắc đầu nói không, th́ biết.

Do đó nó cần một thứ "t́nh bạn" đặc biệt. Vừa yêu nó tới mức kiên tŕ bảo toàn sự hồn nhiên ngây thơ trong sáng vui tươi của nó, tính ṭ ṃ, ham hiểu và khả năng tưởng tượng của nó ; vừa kiên tŕ nhẫn nại dạy nó những phép tác làm người thông thường của một thời đại. Cho tới ngày tự nó hiểu và thấy… hè hè.

Hạnh phúc "nuôi" trẻ em đẹp ở đó.

2012-10-27