Nơi nhú mầm thời gian người

Thời gian vật lư đều đặn đáng sợ. Cứ nh́n đồng hồ th́ thấy. Ta phải vận động với tốc độ gần bằng tốc độ của ánh sáng nó mới thèm co giăn tí ti, ở mức ta không bao giờ cảm nhận được.

Thời gian sinh học, b́nh thường cũng vậy. Ai cũng có một cái đồng hồ sinh học (horloge biologique) riêng tư. Cũng có thể có lúc nó nổi loạn. Nhưng nói chung nó đều đặn như mọi cái đồng hồ để đảm bảo mọi sự cân đối hài hoà sống trong cơ thể của ta. Nó mà hóc, ta ắt… hè hè !

Thời gian tâm lư, dường như không có kích thước… thời gian !

Ba h́nh thái đó của "thời gian" đều ở chính ta. Chúng quy tụ ở đâu, như thế nào ? Chúng chẳng quy tụ ở đâu cả. Chúng thống nhất vận động xuyên qua hành-động cụ thể của ta. Chính sự vận động thống nhất ấy tạo ra ở ta không gian và thời gian trong cả ba h́nh thái của chúng. Vừa tự nhiên : chẳng ai không hành động mà sống được. Vừa cực khó hiểu : có mấy khi ta ư thức được v́ sao ta làm chuyện này hay chuyện nọ, cách này hay cách kia, hàng trăm lần trong cuộc sống hàng ngày của ta ?

Hành động có tư duy trên cơ sở kư ức kiến thức và nghiệm sinh, dám tự do suy luận và đành khát khao làm người, là nền tảng của thời gian người. Thời gian ấy co giăn từ số không tới vô tận, từ làn da tới óc năo, từ tiềm thức tới ư thức, từ vô thường vô ngă của tự nhiên tới hữu ngă và trường tồn của con người, từ vô ngôn tới hữu ngôn, cho tới ngày… nhân loại vong thân.

2012-09-25