Nỗi nhục lớn nhất ở đời

Đối với ta là :  không hiểu mà nói và làm như thể ḿnh hiểu.

Trong lĩnh vực khoa học chính xác, điều này dễ phát hiện và dễ xử lư :  ra thế, tôi zốt, xin lỗi. Ta chưa hề xấu hổ với sự zốt nát nguyên thuỷ và vĩnh cửu cửa ḿnh.

Trong lĩnh vực nhân văn th́… ô hô ai tai.

Khi thất bại, ta không cay đắng : ta biết kiến thức, khả năng suy luận và yêu của con người rất giới hạn. Nhưng ta cũng bùi ngùi : đă có thanh niên cùng ta hoạt động điềm tĩnh nói thẳng với ta :  trong lúc tôi hoang mang, anh biến mất.

Con người không thể vô trách nhiệm đối với ai đă tín nhiệm ḿnh v́ bất cứ lư do nào. Biện luân thế nào cũng không tránh khỏi : đó là quan hệ mong manh giữa người với người tạo ra giá trị vượt kiến thức, lư trí, ngôn từ, e tutti quanti.

Khi thành công, ta không tin tư duy của ta đúng cho muôn đời.

Khi trả giá, ta… hè hè.

Chỉ có điều này đáng kể thôi : ta đă nói, viết, sống, y như khả năng hiểu giới hạn của ta.

Và, trong đời thường, văn chương nghệ thuật, khả năng yêu.

Đời ta, xét cho cùng, chỉ thế thôi. Có thể nó tiêu biểu cho nỗi nhục lớn nhất ở đời hôm nay.

2016-04-06