T́nh bạn và phương pháp suy luận

Bạn với ta vận dụng hai phương pháp suy luận khác nhau.

Bạn biết, ta biết.

Căi nhau mấy chục năm rồi. Về đủ thứ vấn đề. Đồng ư với nhau nhiều hơn là đối chọi nhau. Cũng dễ hiểu. Lănh vực ta đồng ư với nhau phổ cập trong đời sống thường t́nh. Lănh vực ta chọi nhau nhỏ nhoi, thu gọn trong cách tiếp cận và tư duy thế giới, chính ḿnh, trong phương pháp suy luận về những vấn đề mà KhoaHọc không giải đáp được.

Đă đồng ư với nhau, chẳng c̣n ǵ đáng bàn. Nhưng đă đối chọi, không thể tuỳ tiện hoà giải. V́ thế những cuộc tranh luận giữa chúng ta khởi sắc và, cho tới nay, chưa bao giờ ngă ngũ, bất kể về vân đề ǵ. Đáng mừng : không phải lúc nào cũng có người tranh luận với ḿnh như thế.

Bạn suy luận theo kiểu LôgíchH́nhThức, KhoaHọc đích thực. Trong lĩnh vực này, và trong những lĩnh vực kiểu suy luận đó có giá trị, ta phục bạn, tin bạn, không thể đua đ̣i với bạn, và ta biết : bạn không bao giờ thèm bịa.

Ta suy luận theo kiểu BiệnChứng, không phủ nhận KhoaHọc, thậm chí khẳng định KhoaHọc là cần thiết, nhưng không tin KhoaHọc kiểu ấy có thể giúp ta hiểu kiếp nhân sinh và sống như một con người tự do, tự trọng. Chính bạn cũng ư thức điều ấy khi bạn nói với ta : vật lư là môn khoa học đơn giản nhất ví nó có rất ít thông số (paramètre), kinh tế phức tạp hơn v́ nó có quá nhiều thông số và một trong những thông số đó là tính tự quyết của con người (libre arbitre).

May thay ? Bạn không chỉ là nhà KhoaHọc. Bạn cũng là một nhà văn, tuy không coi trọng điều ấy ? Chí ít, bạn biết thưởng thức văn chương, nghệ thuật.

Có lúc ta phân vân. Bạn sống chung thuỷ với tư duy của chính ḿnh, ta từng nghe bạn nói những câu dứt khóat, khiếp đảm. Nếu chỉ thế thôi, nếu tư duy của bạn chỉ là duy lư h́nh thức thôi, nếu với bạn đời người đáng sống chỉ thế thôi, chúng ta đă chia tay từ lâu rồi. Nhưng chúng ta vẫn là bạn, vẫn nấu nướng và mang rượu đến cùng nhậu và… căi nhau. Thoạt nh́n là căi nhau. Thực chất là hiểu nhau, là đều khao khát t́m hiểu.

Thế th́ quan hệ cụ thể giữa người với người rất… biện chứng !

2017-11-18