Văn bản nào là gốc ?

Bạn hỏi tôi :

> Dịch truyện ngắn "Chết" sang tiếng Hung, nên dùng văn bản tiếng Pháp hay tiếng Việt ?

** Đối với tôi, bản tiếng Pháp hay tiếng Việt đều là bản gốc. Tự dịch, tôi không ngần ngại viết thẳng t́nh ư của ḿnh bằng tiếng Việt.

Vậy, nếu người dịch là bạn th́ nên dùng bản tiếng Việt ; nếu là người Hung th́ nên dùng bản tiếng Pháp : dù sao văn hoá Hung gần văn hoá Pháp hơn là văn hoá Việt.

Nếu bạn dịch, nên chú ư 2 điều :

1/ tránh cấu trúc câu duy lư của tiếng Tây U. Nó biến văn chương thành giải thích.

2/ tránh thuật ngữ triết, khoa học xă hội, v.v. Thoạt đọc, có vẻ thông thái, sâu sắc, nhưng vô cảm.

Đó là kinh nghiệm dịch văn của tôi. Viết lư luận hay triết, cần nhất là rơ nghĩa, dễ hiểu. Hành-văn, nội dung tất nhiên phải có nhưng, cơ bản, phải có t́nh.

Dịch xong rồi, bản dịch của bạn cũng là một bản gốc. Nó không là văn bản gốc của tác giả. Nó là văn bản gốc của cuộc gặp gỡ giữa tác giả và dịch giả. Đối với độc giả sành cả hai ngôn ngữ, tuy hiếm, chẳng có ǵ cấm nó thấy bản dịch "hay hơn" bản gốc, hoặc ngược lại. Văn chương và dịch thuật nó vậy.

2011-05-17