1. Văn chương đương nhiên là hư cấu, ngay cả khi thuật lại chuyện có thực. Trong văn chương, chuyện có thực chỉ bắt đầu thật xuyên qua cách tiếp cận, tư duy, xúc động bằng ngôn ngữ của nhà văn nếu… có độc giả đồng t́nh, đồng ư, đồng cảm với nhà văn xuyên qua ngôn ngữ ấy.
2. Hư cấu mà chỉ có trí tưởng tượng phong phú và kỹ thuật điêu luyện thôi, không thể thành văn. Kỹ thuật xây dựng cốt truyện, nhân vật, dẫn dắt lời kể, mài câu giũa chữ, chỉ là tay nghề của thợ chữ, có thể sản xuất hàng loạt hàng hoá ăn khách, ăn tiền, tạo danh hăo một thời buôn "văn", không thể sáng tạo tác phẩm nghệ thuật.
3. Ngôn ngữ chỉ thành văn khi có nhục cảm. Muốn có nhục cảm, trong bất cứ đề tài, thể loại nào, nhà văn phải dám và biết viết chính ḿnh, biết hành-văn.
Nhưng nhà văn vừa làm chủ tư tưởng vừa làm chủ ng̣i bút của ḿnh, cực hiếm.
Trên cơ sở trên, nhà văn c̣n giữ được chút hồn nhiên, c̣n biết ngây thơ âu yếm đôi điều tŕu mến giản dị trong cơi người khốn nạn hôm nay, càng hiếm hơn. Gide viết La porte étroite và La symphonie pastorale, Camus viết L'étranger và Le mythe de Sysiphe, Sartre viết Le Diable et le Bon Dieu và Les mots đều đáng phục. Nhưng Saint-Exupéry viết Le petit prince mới thật đáng yêu. Không phải t́nh cờ mà đông đảo người đời tứ xứ yêu tác phẩm ấy hơn những tác phẩm kia.
Tội nghiệp và đáng đời các triết gia quá ! Hè hè…
2008-06-27