Nàng tiên toán không bao giờ tha thứ lỗi chính ta. Nàng đẹp mê hồn ở đó. Phải về già, khi đă mất gần hết khả năng yêu yêu, hè hè, tôi mới hiểu được.
Lần đầu tôi liều lĩnh dịch một tiểu thuyết Ziao Chỉ qua tiếng PhuLăngXa, nếu không có một người bạn, cũng Ziao Chỉ như tôi, giúp tôi sửa bản thảo, có lẽ không nhà xuất bản PhuLăngXa nào dám nhận đăng. Người ấy không là nhà văn. Nó là nhà toán học. Nhưng tôi biết : trong những người Việt viết tiếng Pháp lúc đó, không ai viết tiếng Pháp kinh điển hay bằng nó. Khi c̣n sinh viên, nó đă sáng tác nhiều truyện ngắn cực hay bằng tiếng PhuLăngXa. Trong lúc nó chuẩn bị thi vào các trường kỹ sư lớn của Pháp, bà thầy Pháp văn của nó bảo : mày sinh ra để viết văn, sao mày mất thời giờ với toán làm chi ?
Có lần tôi cũng hỏi nó : toán có cái quái ǵ mà khiến mày mê đến thế ? Nó trả lời : tao mê chất thơ của toán.
Tôi hiểu. Vẻ đẹp của toán, "la beauté des mathématiques", tôi mê từ lâu, tuy tôi đă ư thức rất sớm rằng tôi sẽ không bao giờ với tới được : trần tục như tôi th́ toán tiếc ǵ ? Thế mà vẫn cứ bị ám ảnh ! Hè hè…
Tôi thông cảm. Dù tôi sẽ không bao giờ sờ tới được chất thơ ấy, bất cứ tôi viết ǵ trong bất cứ thể loại nào với bất cứ ngôn ngữ nào, nó vẫn ám ảnh tôi, tôi vẫn sợ đăng một văn bản có lỗi chính tả.
Và chàng với tôi thoải mái căi nhau. Hàng chục năm trời. Thi vị hết sảy…
Bây giờ tôi đă bớt sợ, đă hiểu rằng kiến thức khoa học không đồng nghĩa với t́nh nhân văn. Nhưng, không hiểu tại sao, ngay bây giờ, mỗi khi hạ bút, nhất là trong ngôn ngữ Ziao Chỉ, tôi vẫn căng cứng người, cháy khô cổ họng, thèm viết được những câu văn không thể phạm lỗi chính tả trong bất cứ ngôn ngữ nào của người đời. Điên thật !
T.B.
Coi vậy chứ nàng thơ có lúc rất có duyên với lỗi chính tả !
Câu thơ tồi sau của Malherbe :
Et Rosette a vécu ce que vivent les roses
L'espace d'un matin…
bi thợ in sắp chữ sai, sửa thành thơ… hay :
Et rose, elle a vécu ce que vivent les roses
L'espace d'un matin…
(lời đồn, không có ǵ đảm bảo là chuyện thực !)
2008-05-30