Bộ xương người trị giá một tỷ đôla

 

 Nguyên tác : Un squelette d'un milliard de dollars [1]

 

199x, Tổng thống Liên bang Hoa-kỳ băi bỏ lệnh cấm vận đối với Việt Nam. Richard Steel, người giàu nhất nước Mỹ, kể như giàu nhất thế giới, Nhà Tỷ-Phú, nhảy lên máy bay phản lực riêng, phóng qua thành phố Hồ Chí Minh, cầm đầu một bộ tham mưu đồ sộ, chí ít cũng hơn trăm mạng. Ông đă dành cho ḿnh mọi phương tiện để thành công. Những người có ít nhiều khả năng phục vụ hữu hiệu mục tiêu của ông đều có mặt. Một mục tiêu không tưởng, chẳng khác chuyện vác đá vá trời : t́m bằng được John, con ông, đă mất tích từ năm 1972 trong một trận dội bom vĩ tuyến 17. John là con trai duy nhất của ông. Ông sẽ t́m nó. Ông sẽ mang hài cốt nó về Mỹ, như ông đă hứa với vợ khi bà lâm chung. Đứa nhỏ sẽ an nghỉ bên cạnh mẹ trong lăng mộ của gia tộc Steel. Tỷ-Phú đă quyết tâm, không có ǵ ngăn cản được. Suốt đời, ông chưa hề cho phép bất cứ ai, bất cứ điều ǵ bó tay ông. Ông là kẻ hiếu thắng. Ông luôn luôn thắng.

Cả bộ tham mưu nín thinh. Như bị ư chí quyết liệt của Tỷ-Phú thôi miên, mọi người đă làm việc cật lực. Nhưng chẳng ai tin chiến dịch này sẽ thành công. Tỷ-Phú hớp cạn ly whisky :

– Mọi chuyện cho ngày mai đă sẵn sàng chưa, đại tá Wood ?

Đại tá chỉ huy bộ tổng tham mưu. Xưa kia, ông làm việc cho bộ quốc pḥng, chuyên trách vấn đề tù binh và lính Mỹ biệt tích trong chiến tranh, lănh đạo phái đoàn Mỹ trong tất cả những cuộc điều đ́nh với chính phủ Việt Nam. Ông đă phân tích tỉ mỉ, từng cái một, bốn ngàn hồ sơ mà tụi Việt đă trao cho Mỹ trước khi Mỹ băi bỏ cấm vận. Không hề có một dấu vết về John Steel. Tỷ-Phú đă thuê ông để điều khiển toàn bộ chiến dịch.

Đại tá càu nhàu :

– Mọi sự đă xong, kho, nhà cửa, dụng cụ, hệ truyền thông. Tổng hành dinh đă sẵn sàng hoạt động từ một tuần nay. Ông có thể liên lạc trực tiếp với cả thế giới qua vệ tinh. Ông có thể theo sát mọi công việc tại trận. Bộ chỉ huy nằm trong một cánh của biệt thự. Quyển Thánh Kinh của bà đặt trên bàn thờ nhà nguyện, cạnh pḥng ngủ của ông. Hôm qua, tôi đă kiểm soát lại mọi chuyện. Tất cả vẫn đâu vào đấy.

– Thế c̣n chiến dịch quảng cáo ?

– Sáng mai, đài phát thanh, đài truyền h́nh, báo chí quốc gia và địa phương sẽ có mặt tại cuộc họp báo của ông. Khoảng gần ngh́n người. Chúng ta đă mua một trăm ngày quảng cáo trên trang đầu của tất cả các báo, mua quyền phát tin hàng giờ trên đài phát thanh, gửi thông điệp trên tivi mỗi tối, đúng giờ cao điểm. Chúng ta đă thuê tất cả những bảng quảng cáo trên đất nước này và dựng thêm khắp nơi. Không một ai có thể không biết tới lời cầu mua của chúng ta. Sáng mai, bắt đầu. Ông chỉ c̣n một chuyện phải làm, chọn người đàn bà phục vụ.

Đại tá đưa cho Tỷ-Phú một quyển an-bum :

– Đă mua hết. Không ngại sida hay bệnh tật. Bác sĩ của ông đă khám xét tất cả. Họ đều c̣n trinh và lành mạnh. Người ông chọn sẽ được đưa tới biệt thự ngay tối nay. Cô ta sẽ không được ra khỏi nhà với bất cứ lư do nào. Biệt thự này được canh gác rất nghiêm ngặt.

Tỷ-Phú lướt mắt nh́n quyển an-bum. Quả nhiên, các cô gái đều trẻ đẹp. Ông không quan tâm lắm. Ông không ham mê nữ sắc, chỉ theo lệnh của bác sĩ, làm t́nh mỗi ngày để bảo đảm sự cân bằng thể lực và tâm lư, thế thôi. Tỷ-Phú liếc qua những lư lịch, ngừng lại trước cô gái đầu tiên biết nói tiếng Anh lưu loát.

Đại tá ho.

– Ngừng lại lúc này vẫn c̣n kịp. Tôi không tin ư của ông. Tôi quản lư hồ sơ này hơn hai mươi năm rồi. Kế hoạch của ông thật là điên khùng… Khả năng thành công họa may là một phần triệu.

– Ờ, tôi mua khả năng ấy. Tôi đă trích ra một tỷ đôla để mua nó. Tổng sản lượng quốc dân của nước này là 150$ một đầu người. Chúng ta dư tiền mua cái một phần triệu ấy. Tôi cho anh 100 ngày để t́m ra nó. Chúng ta sẽ thành công. Hăy dẹp đầu óc quan liêu đi, những đống hồ sơ, những toan tính chính trị, những chiến lược chiến thuật thật khôi hài tội nghiệp. Tôi không điều tra, tôi không điều đ́nh, tôi hành động. Tôi mua. Lầu Năm Góc của các anh đă thất bại, nhưng tôi sẽ thành công.

Sáng hôm sau, toàn bộ báo chí quốc gia và địa phương tụ lại trong pḥng họp báo của Tỷ-Phú. Tỷ-Phú chẳng phải loại người nói suông, chịu mất thời giờ. Ông vào thẳng cốt lơi vấn đề :

– Tôi đă dành một ngân sách một tỷ đôla để t́m con tôi, John Steel, phi công trong Không lực Hoa Kỳ, biệt tích trong trận đánh ngày 24 tháng 12 năm 1972 trên vĩ tuyết 17. Người nào giúp được tôi t́m lại nó hay hài cốt của nó, tôi cho người ấy làm triệu phú suốt đời. Tôi sẽ trọng thưởng mọi nguồn tin chính đáng. Ngoài ra, tôi mua 150$ tiền mặt tất cả những bộ xương hoang. Tôi nhấn mạnh, tất cả, bất kể là xương đàn ông, đàn bà hay trẻ con. Cứ t́m chúng, cứ mang tới cho tôi, tôi sẽ thanh toán ṣng phẳng. Văn pḥng chúng tôi sẽ mở cửa 24 giờ trên 24, đúng 100 ngày. Mọi người tới đó sẽ được đón tiếp tử tế.

Và ông rời pḥng họp.

Tin loan đi như lửa bốc. Mỗi sáng, báo chí đều đăng trên trang đầu chân dung của John Steel, kích thước, những nét đặc thù của chàng, địa chỉ, số điện thoại, số fax của Trung Tâm T́m Kiếm, một bản đồ dẫn đường, những trạm xe ca trong các tỉnh lân cận, giờ xe lửa khởi hành, máy bay cất cánh… giá chẵn 150$ cho nguyên bộ xương, bảng giá lẻ cho từng khúc. Mỗi giờ, đài phát thanh lại loan bố tin cầu mua. Mỗi tối, đài truyền h́nh lại nhắc nhở. Nội một đêm, áp-phích phủ cả Hà Nội, Sàig̣n, các tỉnh lẻ và ngay cả những làng mạc hẻo lánh. Một cái đầu lâu… 150$… một lời thầu… vang vọng triệu triệu lần trong cả nước. Người người tranh luận say sưa, từ Bộ chính trị tới dân khố rách áo ôm trong những cḥi nghèo nàn, kinh tởm nhất. Có người ủng hộ, có người chống. Chẳng ai nghĩ tới chuyện cấm đoán. Phải công nhận, đó là chuyện nhân đạo. Người Việt vốn biết thờ tổ tiên, tưởng niệm người chết, không thể ngăn cản việc này. Với lại, quan trọng hơn cả, chưa bao giờ kinh tế Việt Nam gặp dịp may lớn thế. Một tỷ đôla đổi lấy một bộ xương ! Mà ai ai cũng có quyền thử ḷng số phận, kẻ quyền lực cũng như dân đen. Chưa bao giờ người ta được hưởng công lư và dân chủ đến thế.

Hôm đầu, không ai đến Trung Tâm.

Hôm thứ hai, lúc đêm xuống, một gă khả nghi, tóc tai bù xù, mặt nấp sau bộ râu rậm rạp, lẻn vào pḥng tiếp khách, một túi vải bẩn trên vai. Trong đó, có một bộ xương khá lớn. Hắn dốc túi vải, lĩnh 150$ thủ túi, và biến.

Tỷ-Phú ra lịnh xét nghiệm ngay bộ xương. Trong pḥng thí nghiệm được đặc biệt xây cất cho việc ấy, Giáo sư Smith và đồng nghiệp có đầy đủ những dữ liệu, máy móc để xác nhận từng đốt xương của John. Ở đây, có tất cả những h́nh ảnh, những rađiô-X của John từ thuở sơ sinh tới ngày biệt tích. H́nh dáng, kích thước của từng cái xương đă được chụp ảnh, đo đếm, tính toán, và lưu trữ trong một căn cứ dữ liệu dưới dạng h́nh và dạng số. Một ống kính chụp ảnh bộ xương, rồi chuyển cho một định tŕnh thông minh nhân tạo - chạy trên một máy tính vận động theo cấu trúc của mạng óc - xác định có khúc xương nào là của John Steel hay không.

Giáo sư :

– Không phải nó. Bộ xương này kể cũng lạ. Với h́nh dáng ấy, nó có thể là một người Mỹ cũng như một người Việt Nam. Theo máy tính là nửa này nửa nọ. Có lẽ là một thằng lai. Ḿnh làm ǵ với nó bây giờ ?

– Cứ để nó qua một bên. Đó là thằng đầu. Một thằng lính vô danh chân chính. Kiếm được John rồi, tôi sẽ tặng cho nó một ngôi mộ tại Hoa Thịnh Đốn xứng đáng với bi kịch của nó.

Ngày thứ ba, một đám người rách rưới đến trước quầy. Họ đều được tiếp đón tử tế, trả tiền đàng hoàng đúng theo bảng giá đă công bố : 150$ cho một bộ xương nguyên vẹn, 10$ cho một cái sọ, 5$ cho xương chày… 10 xu cho những đốt xương nhỏ.

Hệ thống phân loại do Đại tá thiết kế bắt đầu hoạt động, đổ xương đàn bà, trẻ con vào những kho riêng biệt. Xương đàn ông được nhập kho ngay cạnh sở chỉ huy, nối liền với pḥng thí nghiệm bằng những toa xe tự động chạy trên đường rầy. Những con RôBô thông minh phân chia xương xẩu theo 214 loại xương người : xương sọ, xương sống, xương đ̣n, xương vai, xương cẳng tay… Rồi sàng lọc sơ bộ, xương Việt Nam đưa vào kho đồ phế thải, xương Mỹ đưa qua máy điện tử để xem xét một lần cuối.

Như trong các nước nghèo, thuật rỉ tai truyền miệng hữu hiệu kỳ diệu. Chưa hết một tuần mà thiên hạ đều biết rằng Tỷ-Phú là người trọng tín, tiền trao cháo múc. Một biển người liền bu quanh Trung Tâm, người này mang tới một cái sọ, người nọ mang theo xương chày, xương sườn, xương bánh chè, xương trụ, xương đùi, một đốt xương tay… Chỉ việc tới quầy, trao xương dưới một máy ảnh, là có liền đôla thủ túi… Chỉ có xương chó, xương mèo, xương khỉ… mới bị trả lại.

Từ khắp nơi những ḍng người dài đằng đẵng đổ về Trung Tâm. Chưa bao giờ người ta cuốc đất, đào non, bới rừng đến thế… Thỉnh thoảng, có đàn bà, trẻ con bị trúng ḿn và bom nổ tung. Tỷ-Phú bồi thường gia đ́nh hậu hĩ, mua xương họ gấp đôi giá thường. Bới cả kư ức loài người cũng chưa bao giờ thấy được một mật độ xương người đặc như thế trên từng thước vuông đất. Có đủ thứ xương, đàn ông đàn bà con nít phụ lăo trẻ sơ sinh Việt Lào Khmer Thái-Lan Cao-Ly Úc Tân-Tây-Lan Pháp trắng đen vàng đỏ nâu, vượn cổ Úc châu… và vài khúc xương Mỹ. Tỷ-Phú gửi xương người Tây Âu cho chính phủ nước họ, xương thiên cổ vào viện bảo tàng. Xương c̣n lại chất vào kho, đàn ông với đàn ông, đàn bà với đàn bà, phụ lăo với phụ lăo, trẻ sơ sinh với trẻ sơ sinh. Có xương rơ ràng c̣n mới, cạo rửa chưa sạch, c̣n dính sợi gân, mẩu thịt. Chẳng sao. Tỷ-Phú không muốn làm bất cứ ai nản ḷng, cứ trả tiền, không căi cọ nửa lời.

Một tháng sau, kho đă chật ních. Đại tá :

– Làm sao bây giờ ? Ta chất chúng trong kho dành cho người Mỹ ?

– Không được. Anh hăy mua những thửa ruộng quanh đây mà chất. Chúng ta làm đến đâu rồi ?

– Hơn bốn trăm ngh́n bộ.

– Tuyệt. Vượt kế hoạch rồi đấy. Khả năng thành công của anh sẽ vượt tỷ lệ một phần triệu. Nếu khả năng ấy có thực, chúng ta sẽ chụp được nó.

Những thửa ruộng tức khắc biến thành kho lộ thiên. Phương Bắc, đàn ông. Phương Nam, đàn bà. Phương Đông, con nít. Phương Tây, trẻ sơ sinh. Lúc đầu, chỉ là những ngọn đồi khiêm tốn.

Ngày qua ngày, xương cốt rải rác trên đất Việt tuôn về Trung Tâm. Chẳng bao lâu, những ngọn đồi biến thành núi, thấy rơ từ xa hàng cây số. Hệ thống đường rầy chi chít nhanh chóng lan rộng. Bốn c̣n đường nhựa trắng láng từ Trung Tâm phóng tới chân trời. Bây giờ, đi vào Trung Tâm như đi miền núi, phải băng qua một hốc sâu giữa hai bức trường thành xương cốt.

Một phóng viên đăng trên tờ New York Times bức h́nh công trường đồ sộ này dưới tựa : “V́ t́nh phụ tử, công tŕnh ngông cuồng nhất của nhân loại”. Vài ông triết gia già nua của Châu Âu già cỗi cất lời phản đối. Họ chẳng hiểu biết ǵ cả về kinh tế thị trường. Được đào tạo kỹ hơn, vài cậu triết gia trẻ cũng thuộc thế giới ấy đă khéo b́nh tới b́nh lui đúng theo chuẩn media. Vài nghệ sĩ Việt đă thất thanh tố cáo x́-căng-đan. Một dân biểu quốc hội cả gan đề nghị thành lập ban điều tra. Chính phủ Việt Nam hoảng hốt tuyên bố quanh co về Nhân Quyền, nghĩa vụ nhân bản. Nó chẳng thể không phản ứng, cũng chẳng thể làm hơn. Nhờ tỷ đôla nọ, cả tỉnh đă hết thất nghiệp. Cả nước cũng bớt đói.

Đă tới hai phần ba kế hoạch. Đă bắt đầu thiếu đất để chất xương. Trên mấy hếch-ta c̣n lại, Tỷ-Phú sai cất ḷ hoả thiêu. Ông điều khiển sát mọi công việc. Ngày nào ông cũng tham dự những đợt sàng lọc. Ông ít ăn, mỗi đêm chỉ ngủ non bốn tiếng. Ông làm việc không ngừng từ mờ sáng tới đêm. Sau mười giờ tối, ông mới nhường quyền cho Đại tá, trở về nhà. Ông tắm ào, ngốn một khúc bánh ḿ thịt, tu nửa chai whisky, làm t́nh với người đàn bà phục dịch, rồi rút vào nhà nguyện, cầu Chúa, và tưởng niệm, giao cảm với vợ. Mỗi đêm, ông lại nhớ con. Một chàng trai trẻ thế, to lớn thế, đẹp thế, thông minh thế. Với cặp mắt xanh thế. Một cuộc đời đầy tương lai, đầy hứa hẹn như thế. Chỉ mới hôm qua, chưa đầy hai mươi năm. Từ ấy, đêm nào ông cũng đặt tay trên Thánh Kinh, thề t́m lại nó. Mỗi sáng, mới 4 giờ, ông đă có mặt ở pḥng chỉ huy.

Ngày thứ tám mươi, thủy triều xương cốt bắt đầu suy giảm. Tới ngày thứ chín mươi, nó cạn trông thấy. Những xương cũ càng lúc càng hiếm. Tỷ-Phú càng chăm chú quan sát hơn. Không mệt mỏi, ông khuyến khích, cổ vũ, động viên người làm :

– Nếu quả thực khả năng thành công là một phần triệu th́ chính là ở lúc này.

Ngày tiền định lần tới. Những kẻ bán xương càng lúc càng thưa. Mỗi ngày nhiều lắm c̣n được dăm chục. Họ mang đến những bộ xương mới toanh hay đă có ít nhất cả trăm năm. Ngày áp chót, chỉ c̣n một lăo ăn mày mang tới quầy một ngón chân mới lóc sơ chút thịt. Nhân viên cho hắn mười xu cuối cùng c̣n lại trên số tiền một tỷ đôla.

Đó là ngày thứ một trăm. Suốt ngày, không có ai tới. Ngồi trong ghế bành, Tỷ-Phú nh́n chiếc đồng hồ treo trên tường. Mũi kim lặng lẽ quay. Ráng chiều thiêu đốt văn pḥng. Những tủ gỗ hồng rực ánh lửa. Đồng hồ báo hiệu ngày tàn. Tỷ-Phú thở dài, đẩy lui ly whisky, đứng dậy.

Ba tiếng gơ nhẹ vang lên trên cánh cửa. Người phiên dịch len vào văn pḥng, bước nhẹ như bông :

– Có một ông lăo xin gặp ông chủ.

– Cho ống ấy vài đôla và vứt xương của ông ấy vào một đống. Chiến dịch đă kết thúc rồi.

– Ông ấy không có xương để bán. Ông chỉ muốn trao lại cho ông chủ cái này.

Người phiên dịch x̣e bàn tay đưa ra một gói nhung đen. Tỷ-Phú nhặt lấy nó, chán nản. Ông hững hờ mở xem. Ông thấy một thánh giá bằng bạch kim, có một trái tim ngọc đỏ khảm ở giữa. Tỷ-Phú rùng ḿnh. Con trai ông đă chết. Nó chẳng thể nào chịu rời chiếc thánh giá này. Mẹ nó đă đặt mua cho lễ rửa tội của nó tại hiệu kim hoàn lớn nhất Paris. Tỷ-Phú ngả ḿnh xuống ghế bành, khẽ nói :

– Đưa người ấy vào.

Đó là một cụ già mảnh khảnh, mày tóc bạc phơ, cḥm râu nhọn trắng phau, khẳng khiu trong bộ đồ nhà quê màu đất đỏ Cao Nguyên, rộng thùng th́nh. Cụ chống gậy tre dịu dàng bước tới, dừng chân trước bàn giấy. Tỷ-Phú dang tay mời ngồi. Cụ lắc đầu.

– Ông t́m thấy thánh giá này ở đâu ?

– Nó là của tôi.

– Ông biết con trai tôi ở đâu không ?

– Biết.

– Hăy chỉ cho tôi. Tôi sẽ đổ vàng ngập nhà ông suốt ba đời.

Ông cụ lắc đầu. Tỷ-Phú :

– Vậy th́ ông muốn ǵ, xin cho tôi biết.

– Người hăy đốt những núi xương kia. Hăy trải tro tàn trên đất Việt, từ ải Nam Quan tới mũi Cà Mau. Làm xong, hăy tới nhà ta, ở làng Nhân, chân núi B́nh. Ta sẽ trả lại hài cốt đứa con trai cho người.

– Nội bảy ngày nữa, tôi sẽ tới.

Cụ già không trả lời, quay đầu, chậm chạp bước ra khỏi pḥng. Chiếc gậy tre của cụ vang trên sàn gỗ, khô khan, đều đặn, như báo hiệu bức màn sân khấu sắp mở.

Tỷ-Phú liền triệu tập bộ tham mưu của ḿnh. Ông hạ lệnh đốt hết xương trong nội sáu ngày. Đại tá tái mặt :

– Làm sao nổi ! Những ḷ thiêu đă chạy hết ga. Dân chúng đang than phiền mùi hôi và khói. Chúng tôi phải chật vật hết sức mới vỗ yên được phần nào chính quyền. 

– Câm đi ! Cái ǵ mà làm không nổi ? Chúa đă tạo được cả thế giới này trong bảy ngày. Tại sao chúng ta lại không đốt được đống xương kia trong thời gian ấy ? Hăy tăng các đơn vị lên bốn lần, nhân lương bổng lên gấp hai, và tổ chức ngay sản xuất liên tục. Nếu thiếu ḷ thiêu th́ mua gỗ, than, dầu lửa mà đốt. Cần bao nhiêu ngọn lửa nhóm bấy nhiêu. Tôi muốn, bảy ngày nữa, máy bay cất cánh, trải đống tro khốn nạn kia từ ải Nam Quan tới mũi Cà Mâu. Tuân lệnh !

Bới cả kư ức loài người cũng chưa bao giờ thấy được lửa và khói nhiều đến thế trên một mảnh đất. Một hỏa ngục, lúc nhúc đàn ông, đàn bà, trẻ con nhọ nhem đen ng̣m. Người nối người thành xiềng, thành xích, đan chéo nhau, siết chặt những ḷ thiêu, những cồn lửa trong một cái lưới mênh mông chập chờn. Xương cốt chuyền từ tay này qua tay kia, từ những núi xương tới những miệng lửa hừng hực. Khói ngộp trời, dày đặc, cay, khét. Ngay từ ngày thứ ba, không ai phân biệt được ngày với đêm nữa. Bóng người ngọ nguậy, giần giật trong bóng đêm. Sáu ngày sáu đêm liền, khói đen ập xuống cả tỉnh, nặng như ch́, bào mặt, chích mắt, cào cổ họng. Người ta chui vào nhà, chặn cửa ra vào, cửa sổ. Và khấn. Trẻ sơ sinh im thin thít. Trái đất chỉ c̣n là một lời cầu nguyện mênh mông, đen ng̣m, bị lửa thiêu tí tách liên miên.

Đến chiều thứ sáu, những ḷ thiêu, những cồn lửa, những lời cầu nguyện dần tắt. Một mặt trời máu phụt đốt bầu trời, rồi bóng đêm tràn ngập mặt đất. Từ phương Đông một luồng gió ấm dâng lên, nhẹ nhàng lùa tan khói. Vài ngôi sao nhợt nhạt bắt đầu lấp lánh. Ánh trăng lạnh lùng soi sáng cơi vô ngôn.

Chợt có tiếng gà gáy, chó sủa xa xa. Một trẻ thơ mơ khóc. Mặt trời run rẩy, ngượng ngùng, hé mặt vén màn sương. Tiếng máy rù ŕ đơn điệu nơi chân trời. Đoàn phi cơ hú rách bầu trời, trải sau đuôi những dải tro xám mênh mông. Trận mưa tro tuôn xuống cơi trần. Không mảnh đất nào thoát thân. Không khí đặc sệt. Tro bám vào cây, cành, hoa, trái. Tro len lỏi vào nhà. Tro làm mắt mù, mũi nghẹt. Tro chét bùn đầy cuống họng. Suốt ngày, từ Bắc chí Nam, cả nước quằn quại trong cơn băo lốc màu tro xám, trong tiếng may bay rú. Về chiều, cơn băo lắng đi, rồi đêm lặng lẽ trở lại.

Hôm sau, Tỷ-Phú đến gặp cụ già :

– Ông lăo, tôi đă thực hiện điều ông mong muốn. Xin trao lại hài cốt con tôi.

Ông lăo dịu dàng nh́n Tỷ-Phú, nhè nhẹ nói :

– Ta cảm ơn người. Hôm nay đồng bào ta mới t́m lại được nấm đất tổ tiên. Nơi an nghỉ của người chết là nơi có người đang xây dựng những nền văn minh. Hăy đón con người về. Nó nằm dưới cái miếu trong vườn của ta.

Tỷ-Phú lao vào trong vườn. Dưới gốc cây đa, có một cái miếu bằng đất nung. Trong miếu, vài thanh nhang đang cháy. Tỷ-Phú sai người làm đào mả. Họ vác xẻng cuốc tiến tới.

Gần ngay đó, một đứa bé, tựa lưng vào một rễ cái của cây đa, lặng lẽ nh́n. Tỷ-Phú bước tới nó, cúi ḿnh đưa cho nó một đôla. Đứa bé hất tay Tỷ-Phú, nhảy ra xa, chạy nấp sau lưng ông cụ. Nón lá của nó rơi vào huyệt đạo. Tỷ-Phú nhặt chiếc nón lá, bước về phía đứa bé. Ông rùng ḿnh. Sau màn nước mắt, mắt đứa trẻ bừng lửa, xanh biếc căm thù.

Tỷ-Phú nhấm nháp whisky, nh́n cỗ quan tài sang trọng. Hài cốt con ông an nghỉ ở đó. Một lần nữa, ông lại thắng. Ông đă hoàn thành nhiệm vụ của một người cha, ông đă thực hiện nguyện vọng cuối cùng của vợ. Máy bay phản lực của ông đợi ông cả tuần nay. Nhưng ông chưa thể đi được. Ông không thể rời xứ này mà không biết con ḿnh đă chết ra sao. Ông đă sai người phiên dịch điều tra tại làng Nhân ở chân núi B́nh.

Người phiên dịch len lỏi như mèo vào văn pḥng.

Tỷ-Phú quay chiếc ghế bành lại :

– Thế nào ?

– Tôi đă làm tất cả những ǵ phải làm. Tốn cả núi của. Người ta đă kể hết.

– Tốt lắm. Anh thuật lại đi.

– Ông nhất định muốn biết mọi chuyện ?

– Đúng. Tôi muốn biết tất cả.

– Họ đă giết cậu ấy. Cậu đă kịp nhảy dù ra ngoài trước khi máy bay nổ. Cậu bị găy chân trái. Có lẽ cậu đă ḅ rất lâu trong rừng. Ông già bắt gặp cậu nằm ngất xỉu trên một bờ suối và tha về nhà. Không ai biết cậu đă sống bao lâu trong nhà ông lăo. Một buổi chiều, cậu rời chỗ ẩn, đi ra suối. Một đứa trẻ thấy cậu. Nó báo động cả làng. Người ta tức khắc bắt cậu. Làng ấy đă từng bị dội bom liên miên. Có nhiều người chết, căm thù ngất trời. Dân làng liền thành lập một toà án nhân dân. Họ kết án tử h́nh cậu và con gái ông lăo. Họ bắn cậu tại trận. Cô gái có mang nên được tạm tha. Khi thằng bé ra đời, người ta trao nó cho ông già, và dắt cô đi.

– Cảm ơn anh, anh về đi. Chớ hé một lời nào cho bất cứ ai về chuyện này nhe. Đó là lệnh của tôi, anh hiểu chứ ?

– Tất nhiên rồi, thưa ông.

Tỷ-Phú nhấm nháp whisky. Ông lặng nh́n cỗ quan tài sang trọng. Hài cốt con ông an nghỉ ở đó. Một nỗi đau dịu dàng tràn ngập ḷng ông. Ông ngồi bất động hàng giờ đằng đẵng. Đột nhiên ông lắc đầu, đứng dậy, kêu người đàn bà phục dịch :

– Em làm ơn giúp anh nhé.

Ông mở quan tài. Họ khiêng xương bỏ vào ḷ thiêu. Trong khi bộ xương cháy rụi, họ đặt hài cốt người lính vô danh vào trong quan tài.

Ngày hôm sau, Tỷ-Phú lại đến gặp cụ già. Ông ôm trong ḷng một hũ tro. Cụ già đang ngồi dưới bóng cây đa. Đứa bé đứng sau lưng cụ, hai tay gầy c̣m ôm cổ cụ. Mắt nó xanh, xanh biếc căm thù. Tỷ-Phú thở dài :

– Cụ ơi, xin trả lại cụ nắm tro tàn của con cụ. Đúng thế, nơi đây mới là ngôi nhà cuối cùng của nó. Xin vĩnh biệt.

– Vĩnh biệt. Chúc người luôn luôn được b́nh an.

Tỷ-Phú nh́n đứa bé mắt xanh một lần cuối. Ông bước đi, b́nh thản, vững vàng. Ông cảm thấy b́nh yên lạ lùng.

Tỷ-Phú mang bộ xương người lính vô danh về Mỹ, an táng nó long trọng bên cạnh mả vợ ông, trong ngôi mộ tổ tiên ông. Ông cưới người đàn bà phục dịch. Họ đă từng hạnh phúc. Họ đă từng có đông con. Trong đám hậu duệ đông đảo của con người ấy, đă từng có nhiều phụ nữ, nhiều đàn ông lừng danh trong văn chương, văn học, được người đời quư trọng, yêu mến. Một trong những người đàn bà ấy đă trở thành nữ Tổng thống đầu tiên của Liên bang Hoa Kỳ.

 

Tác giả tự dịch, 2003