Ta đă hôn ban mai hè

Rimbaud

 

Một mối t́nh ngụ cư

 

– 16 –

 

Phải làm tinh thần kiệt sức. Cách duy nhất không nghĩ tới nữa là nghĩ tới chuyện khác cho tới gục ngủ. Đừng hoài công bới thời gian. Khi tương lai ứ vẩy vết thương, ngoảnh về quá khứ chỉ thấy mủ thôi. Phải làm tinh thần kiệt sức. Cứ nhét đầy rác ngôn từ vào. Hai mươi năm rồi tôi chẳng c̣n đọc sách. Dĩ nhiên, thi thoảng, tôi chén đó đây một biểu diễn văn hoá, một giải Goncourt, Nobel. Tôi tiêu thụ đồ vừa túi tiền và thời khoá biểu, đủ để thốt trích một câu văn, ban cho ḿnh thú vui bóng gió văn chương. Không là đọc sách. Không thể đọc sách mà không bị lâm nguy. Lần cuối tôi đọc sách là lúc nào nhỉ ?

Đó là mùa hè, đă hai mươi năm rồi, ở Tây Ban Nha, trên bờ biển Costa Brava, trong ḷ thiêu nắng, bên sóng nước xanh. Ta có thừa tương lai để bán và ta đọc Thực-thể và Hư-vô. Con người là nỗi đam mê hăo. Dù sao vẫn biết đam mê. Đó là mùa thu, đă hai mươi năm rồi, ở Bavière trong căn pḥng sinh viên nghèo nàn thiếu sưởi. Ta có thừa tương lai để bán và ta đọc Tư-bản Luận. Con người chỉ là toàn bộ quan hệ xă hội của nó. Ít nhất, vẫn c̣n sáng tạo lại được những quan hệ ấy. Bây gị là mùa đông, ở Nice, trong quán rượu khách sạn Aston. Tôi vẫn có thừa tương lai để bán nhưng không c̣n đam mê. Chỉ c̣n những sự thực vững chắc. Quả đất không vĩnh cửu và nhân loại khả tử, đó là một sự thực. Thành phố này có thực. Công trường róc rách ṿi nước dưới cửa sổ pḥng tôi có thực. Người phục vụ rượu này có thực. Bức tường lát gỗ giả này có thực, lớp văn minh mỏng che giấu đống gỗ vụn găy ô hợp này có thực, như con người văn hoá, văn minh. Cũng là sự thực. Ngày mai, tôi sẽ lấy chuyến bay mười chín giờ năm phút về Paris. Chiều về, tôi sẽ gặp lại vợ mệt mỏi, con tươi cười. Vẫn chắc chắn thực. Rồi mai nữa, mặt trời lại mọc, métro sẽ đưa tôi đến sở, tôi sẽ gặp lại hồ sơ và nụ cười đồng nghiệp. Lại chắc chắn thực. Năm nay, năm mươi ngh́n người Pháp đă tự tử, mười hai ngh́n đă thành công, năm triệu đứa bé đă chết đói ở Thế giới thứ ba. Một năm nữa, năm triệu người di dân sẽ cảm thấy không được thừa nhận ở đây, vài triệu người sẽ chết dưới bom đạn, tai nạn giao thông và, đêm nay, một tỉ cặp sẽ giao cấu khắp bốn phương trời để sản sinh vài trăm triệu đứa bé trong chín tháng. Sự thực, tôi chỉ có toàn là sự thực, chẳng c̣n chút niềm tin. Hai mươi năm đầy ứ sự thực, hai mươi năm an toàn. Tôi không ân hận ǵ hết. Chỉ là cách nói thôi. Chẳng ai có thể ân hận bất cứ ǵ. Khi ta nói "xin lỗi", ta chỉ thốt một câu xă giao lịch sự chẳng lừa được ai. Khi tôi nói "xin lỗi, tôi rất tiếc", tôi lịch sự với chính ḿnh, một kiểu xă giao lịch thiệp với chính ḿnh, thế thôi. Sự thực, chỉ có sự thực. Thế giới lúc nhúc sự thực, đời tôi loi nhoi sự thực. Sống với gan nhồi ứ hự sự thực, chết v́ thiếu trí tưởng tượng, tởm lợm thật.

Nó ngồi trong góc, nhấp nháp whisky, lơ đễnh chờ lúc gục say.

"Hạnh phúc, hạnh phúc là ǵ ?"

Ôi, sao giọng đàn bà có thể dâm đến thế !

Nó ngước nh́n góc đối diện. Hai cặp vừa tới ngồi. Hai người đàn bà chín mùi, mềm môi, trang trí lộng lẫy. Một thanh niên trầm mặc hết xảy. Một người đàn ông râu xồm hoa râm, khoác áo xanh lá cây, đầu nâng nón Tyrol. Họ bàn về hạnh phúc với giọng mỏi ṃn. Nó ngoảnh mặt, chăm chú nghe. Lát sau, nó tới gần bàn, xin tham gia câu chuyện.

Người đàn ông khoác áo xanh nh́n nó, ác cảm. Nhưng chàng cũng chiều ḷng bạn. Có lẽ bản mặt ít Thiên Chúa Giáo tính của nó mang lại chút sắc thái ngoại lai cho buổi gặp gỡ lê thê chiều nay. Người đội mũ Tyrol rơ ràng là thầy tư tưởng của thế giới bé con này. Chàng ca ngợi hiền triết của người Á Đông, thuyết liên miên về quan điểm của chàng về vũ trụ và con người. Một triết gia salon lịch lẫm, luẩn quẩn trong ṿng vũ trụ học mă, loạn xạ tán vụn thuyết Âm Dương. Một thằng cựu trẻ đóng kịch tân hiền triết. Một món salade niçoise đích thực.

Nó đột ngột cắt lời :

"C̣n ông, ông hạnh phúc không ?"

Chưng hửng một lúc, người đội mũ Tyrol b́nh tĩnh lại :

– Dĩ nhiên tôi hạnh phúc. Nói chung, tôi hài ḷng với cuộc đời tôi. Tôi thấy an tâm với chính ḿnh và với người đời. Tôi công nhận, thỉnh thoảng con heo lại thức tỉnh ở tôi (liếc heo bạn gái). V́ tôi chưa hiểu hết hiền triết. Sẽ có ngày. Tôi đă thanh thản nh́n cuộc đời.

– Nhưng hạnh phúc anh nói tới, sẽ chẳng ai biết là ǵ.

– Đúng vậy. Từ đó có nghĩa khác nhau ở mỗi người. Hạnh phúc của anh không là hạnh phúc của em. Hạnh phúc của em không là hạnh phúc của người khác.

– Thế th́ yêu nhau chỉ là cùng gian dối với nhau.

– Và song song cô đơn.

– Không, v́ điều ấy có thực, và khi nói cho nhau, ta hiểu nhau. Hiểu nhau là điều khả thi v́ ngoài sự khác biệt vẫn có nội dung chung. Nội dung ấy, tôi gọi là nhân tính.

– Chẳng của ai, chẳng thể hiện ai cả. Thế th́ hiểu biết nhau xây dựng trên nên tảng phi nhân.

– Ừ, em có lư. Chẳng có tha hoá nào khủng khiếp hơn tha hoá qua ngôn từ. Ngay tôi cũng là khái niệm văn hoá ta thừa hưởng từ những thế hệ đă chết. Có những xă hội không có tôi, chẳng ai hiểu nó là ǵ cả. Nhân loại của ta đẹp quá, người đă chết nuốt người đang sống. Ư thức tuyệt vời của chúng ta chỉ là mồ hôi vă ra từ hàng thế kỷ xác mục rữa thối.

– Hay quá, nhà viết lách. Nếu thế th́ đành phải công nhận rằng nghệ thuật của mày chẳng để làm ǵ cả. Nếu từ chủ nghĩa huyền bí nịnh bợ tới nghề mài giũa mạ vàng ngôn từ, chẳng có không gian nào dành cho một ngôn ngữ nhân tính th́ chỉ c̣n nước câm miệng hay la hét thôi. Vậy th́ mài miệt viết làm ǵ ? Đam mê văn chương của mày quá lắm cũng chỉ là tiểu thuyết thôi.

– Có thể v́ chính vậy. Tiểu thuyết là bi kịch riêng tư ta đem nhốt vào ngôn từ. Nó là bội phản thầm kín qua đó ta thử mày ṃ nói với người đời một đời người. Ta bịa một câu chuyện, nhân vật, rất vui và, sao đi nữa, chẳng ngu ngốc hơn làm chuyện ǵ khác. Và, biết đâu, thành công một tí th́ ta khiến câu chuyện tin được, nhân vật sinh động. Lúc đó ta có thể may mắn trao đổi với tha nhân.

– Mày diễu ? Con người ngu tới mức nó từ chối nhận diện chính ḿnh trong h́nh ảnh đồng loại phản chiếu cho nó. Chuyện mày càng dễ tin bao nhiêu, nhân vật càng sinh động bao nhiêu th́ tiểu thuyết của mày càng ít nhân tính bấy nhiêu.

– Tao sẽ giết chết ngôn ngữ. Nếu nó không thổ máu, chí ít cũng tiết ra chút im lặng.

– Mày sẽ trao đổi điều ǵ nhờ nó.

– Nỗi điên cùng người đời làm người.

– Không chỉ làm đàn ông thôi chứ, với cả đàn bà chứ, tao mong vậy.[1]

– Ôi, tôi muốn sống trong một thế giới không có ngôn ngữ, nơi con người hiểu nhau qua cử chỉ. Nhưng muộn rồi, về thôi" thầy tư duy đội Tyrol nói.

Quán rượu bỗng im áng, hoang vắng. Cuộc tán gẫu dài chỉ để lại vị whisky đắng. Người ấy có lư. Hạnh phúc, đau thương chẳng có nghĩa ǵ cả. Ngôn từ chỉ là tấm gương phản ánh tính phi nhân của chúng ta. Nỗi đau ta hiểu được là nỗi đau của mọi người, chẳng của ai. Ta lừa lọc, ta nói nỗi đau của tôi. Nó biến thành nỗi đau của ai đó. Ai đó là ǵ ? Là nhân tính trung b́nh. Có lẽ có tới năm trăm triệu người chia sẻ với nhau từ ĐAU. Mỗi người trút nỗi đau riêng vào đó. Năm trăm triệu nỗi đau trong vỏ một ngôn từ, chỉ một ngôn từ không đa diện ! Nhét vào đâu cho hết ? Chỉ có một giải pháp hữu lư thôi : nhét vào đó một trị trung b́nh.

ĐAU bắt đầu hiểu được khi i hướng tới vô tận của loài người. Một nỗi đau trung b́nh của một nhân tính trung b́nh. Ngôn ngữ là sọt rác làm nhà ở cho một nhân loại trung b́nh. Mọi dị biệt với trung b́nh ấy đều là quái thai, đều vô nghĩa. Vợ ta có lư. Chúng ta chỉ là bụi thống kê. Ta có thể viết hàng triệu từ, nỗi đau của ta sẽ măi măi chỉ là một tính từ thừa mứa. Một tính từ lạ lùng, tục tĩu, vớ vẩn, ủ ê, một con sóng lạc giữa biển bùn ngôn ngữ.

không có ư thức ngoài tư duy

không có tư duy ngoài ngôn ngữ

không có ngôn ngữ ngoài ngôn từ

không có ngôn từ ngoài xă hội

không có xă hội ngoài Lịch Sử

không có Lịch Sử ngoài thống kê

không có thống kê ngoài trung b́nh

không có trung b́nh ngoài

Ta đă đánh mất ḿnh đâu đó trong đầm lầy những bập bẹ đầu đời : bố, mẹ… và con người là một quái vật, không là thực thể trong giấc mơ, ảo ảnh, mà là quái thai có thực và sống được, do trí tuệ và bàn tay con người nhào nặn ra.

Trung b́nh cảm nhận, trung b́nh tư duy, trung b́nh t́nh cảm, trung b́nh người. Để biểu đạt cái ǵ ? Những tiếng kêu la vô nghĩa điên rồ ? Tác phẩm nghệ thuật măi măi chỉ là thế thôi sao ? Cục sỏi khép ḿnh ụp xuống im lặng của một con người ? Hoặc mua bán hoặc say sưa ngôn từ, chỉ có thế thôi à ? Vắt cổ ngôn ngữ ? Nhưng trút đi đấu ư thức rách tang hoang này ? Chẳng có ǵ ngoài sọt rác ngôn từ, những vực thẳm đớn đau tự khép ḿnh chung quanh hư vô của kỹ thuật thông tin. Những tiếng vang vô chủ thể máy móc dội qua dội lại từ ư thức này qua ư thức kia. Mỗi ngôn từ là một tử cung, người ta lao ḿnh vào đó để tự tan biến trong trung b́nh ngây ngất, tiếng nói vĩnh cửu của những ư thức kiệt quệ. Những bọt xà bông ứ hự hư không. Người viết thổi hồn ḿnh vào đó, tất cả hồn ḿnh. Người đọc chỉ t́m thấy ở đó hồn của chính ḿnh, thế thôi. Bức gương bẫy chim chiền chiện. Ngôn từ là một người đàn ông hay đàn bà ta đưa ra để quyến rũ chính mính, người khác. Nó là con đĩ thầm kín ở ta, đầy phẩm cách tinh tế. Và văn chương chắc chắn chỉ là tṛ thủ dâm. Ta thổi ư thức của ta vào ngôn từ, da vỏ của hư vô. Ta tụ chúng lại, chúng bối rối đững đờ. Ta ve vuốt chúng, chúng căng thẳng ham muốn, chúng cửng. Da mềm của chúng căng nở muốn vỡ tung. Ta ve vuốt thêm, ve vuốt nữa, nữa, tới mức không chịu đựng được. Chúng kêu, chúng nổ, chúng phọt lơi hư vô. Người ta mệt nhoài, quên cả thời gian. Từ từ chúng chảy đắm, vỏ mềm nhăo, cung cặc hết giương. Ta chỉ c̣n là thằng đàn ông mệt mỏi gục ngủ…

Ừ, cứ thủ dâm tâm hồn như thế một lúc nữa, biết đâu nó sẽ chẳng phọt ra mối t́nh khiến ta cửng đến thế này. Cứ thử. Cứ tiếp tục duy duy tư tư.

Nhưng đă hết. Ngôn từ ngập ngụa b́ bơm trong đầu nó như bột trong nồi cháo nhớp nháp. Một cục tṛn nhồi cứng họng nó.

Đóng cửa !

Chàng hầu rượu dễ thương quá. Nó không bảo tôi đóng cửa. Có lẽ nó vừa thốt lời nói nhân tính nhất trong buổi chiều này.

Nó đi ra đường. Nó lang thang trong phố cổ Nice. Mưa lờ đờ thấm dịu từng bước chân. Đá lát đường màu xám long lanh âm thầm. Tường bê tông ẩm ướt coi đầy đặc rắn chắc hơn, tuy lại bớt gớm ghiếc hơn. Sẽ có ngày chúng sụp đổ. Thế giới toát ra nỗi b́nh thản lạ lùng. Nó tự thấy vừa yên ả vừa dịu dàng. Nó tự nhủ : "Ta cô đơn", và không cảm thấy như vậy.

Tuy vậy, nó thực sự cô đơn, lệch trục, mất rễ, sững sờ. Cô đơn như thằng di dân. Ta tha hồ nói : ta có hai nền văn hoá. Thật vô nghĩa. Chỉ cần sắp hàng hai giờ trước sở cảnh sát, sẽ nhớ đời. Sự khinh người nuôi nấng trong các sở cảnh sát khắp thế giới là thước đo độ văn minh của đời người. Cô đơn như thằng di dân. Điều ấy cũng thuộc sân khấu của các quốc gia. Điều ấy cũng đă được thống kế dự kiến. Điều ấy cũng giải thích được bằng Lịch Sử. Kinh tế gia sẽ chứng minh nó tất yếu. Nhà xă hội học sẽ phân tích cơ chế vận động của nó. Những nhà tâm lư học đủ ngành đủ loại sẽ mô tả hội chứng của nó. Tất cả đều có lư. Rồi sao ? Không có rồi sao trong vũ trụ bê tông này. Vậy th́ bất kể. Một ngày chắc chắn phải đến, ta bỗng khám phá ta là kẻ di dân không từ đâu tới, chẳng chờ đợi ǵ ở những ngày mai đang khoá chân ta. Và ta hiểu sẽ chăng bào giờ có rồi sau.

Con quái thai này lạ lẫm thật. Ta lấy phần ba thằng cựu bàn dân thuộc địa điên tiết, phần ba thằng cựu cách mạng hân hoan chiến thắng, phần ba thằng trí thức kiểu Tây Âu, ta nhào nặn tất cả trong bộ da di dân già cỗi, sẽ chẳng bao giờ thành con người trọn vẹn, cũng chẳng thành nỗi tuyệt vọng đích thực, nhiều lắm chỉ là một quá tŕnh hao gỉ liên miên.

Tuồng khỉ này cũng quái đản thật. Yêu Chúa, yêu Nghễ Thuật, yêu nhân loại hay yêu chỉ một người đàn bà, đều đưa con người trở về cùng nỗi cô đơn. Cuối cùng, ta chỉ có thể tiêu thụ thôi, thô bạo hay tinh tế, đồ ăn, ư tưởng, lạc thú. Không thể yêu được. Mọi con đường đều dẫn tới dửng dưng, khinh miệt hay cô đơn như khát khao nhân t́nh không sao tắt được. Và, cuối cùng, ta đồng thuận chết. C̣n lại văn phong. Văn phong là tiếng kêu la nực cười vớ vẩn.

Muộn rồi, phải về thôi. Nó xiểng liểng say bước trên đá lát đường bóng nhoáng. Nó nh́n, ngơ ngác, bóng nó lướt bên nó. Nhẹ nhàng đáng sợ và mê hồn thay bóng lướt, vừa rỏ nét vừa rỗng thể. Một cuộc tháo chạy câm lặng không để lại dấu vết trên mặt đất, kỷ niệm trong da thịt. Nếu thời gian sinh ra trong thế giới qua sự hiện diện của con người, quá tŕnh bóng nó lướt đi là ư nghĩa và hướng đi của thời gian.

Nhàm chán quá, sự xa hoa sẵn khung của khách sạn. Nhàm chán và cô đơn quá. Nó tiếp tục lảm nhảm : "ta một ḿnh", và tiếp tục chẳng cảm thấy ǵ cả. Có cái này, có cái nọ. Ta không là cái này, ta không là cái kia. Và có thân xác ta, chắc nịch không thua bức tường bê tông này, và có tôi, ư thức của tôi, một thoáng bóng trên mặt đồ vật, chút phân thải không sao nắm bắt được toát ra từ xác thịt, âm thầm rỉ mồ hôi da. Được lắm. Nó nghĩ được tất cả. Nó tự nhụ, ta cô đơn. Nhưng nó không sao cảm nhận được điều ấy. Tuy vậy, nó cô đơn, thực sự cô đơn giữa sự vật như chúng cố đơn giữa thế giới, không hơn không kém, nó là. C̣n nó không cảm nhận được điều ấy, có hề chi ? Chẳng quan trọng ǵ cả. Ngay cả chuyện ấy, chẳng ai cho nó cả. Ta không thể cô đơn một ḿnh được. Ta không thể tự ư cố đơn được. Làm thế ta chỉ tạo tí hương vị thiêng liêng nhạt nhẽo rất mau chán ngán. Đối diện với bức tưởng, nó chỉ có thể tưởng tượng nỗi cô đớn, tự ru ngủ với ư thức ḿnh là và zui zui đóng kịch cây sậy biết tư duy. Cô đơn trước thế giới không có thực. Nếu thế th́ tự do cũng vậy. Hay là chỉ có thế này thôi : ta tự do đối bức tường cũng như nó tự do đối với ta. Đủ làm cho nó sụm cười. Nhưng nó không cười. Ta cười làm ǵ trước bức tường không gợn chút cô đơn, anh em trong t́nh huynh đệ phổ biến của hàng hoá, kẻ đồng thể với ta trong ḷng Chúa.

Nhưng em đă tới. Em có thể yêu anh hay lờ anh. Và anh đă cô đơn. Sự hiển nhiên buồn bă. Cô đơn là hoài công cố hiện thực. Sự thừa nhận tàn nhẫn. Con người chỉ là nỗi cô đơn của con người, nỗi cô đơn trung b́nh, tầm thường như chuỗi ngày tán loạn chạy tụ về hư vô.

 

Nỗi cô đơn nhỏ nhoi của ngày mai không có ngày mai

Nỗi cô đơn lúc nhúc trong métro giờ tan sở

Nỗi cô đơn nhớp nháp bắt tay buổi sáng trong công sở

Nổi cô đơn ve vuốt hôn nhau cho có lệ

Nỗi cô đơn chảy mỡ trong quán ăn xí nghiệp

Nỗi cô đơn âm u trong pḥng chiếu phim

Nỗi cô đơn mưng cơn sốt kẹt xe buổi chiều lúc sáu giờ

Nỗi cô đơn nhục nhă trong chăn gối

Nỗi cô đơn của hứa hẹn luôn luôn phải lặp lại

Nỗi cô đơn của ve vuốt vĩnh viễn đă mất

Anh nghĩ gỉ thế ?

Chẳng ǵ cả.

 

Anh đă lang thang, tối nay, trong thế giới đầy đặc không có cô đơn. Ngày mai, anh sẽ gặp lại em. Em sẽ nh́n anh với cặp mắt thường ngày, em sẽ nói với anh bằng giọng nói thường khi, em sẽ cười với anh bằng đôi môi mặt nạ. Và anh sẽ cô đơn. Và anh sẽ hiểu anh tự do. Em là tự do của anh, là nỗi cô đơn của anh. Tự do của anh chỉ là nỗi cô đơn từ em nhập vào, v́ đúng như vậy, ta chỉ có thể tự do đối với những người ta yêu.