Phan Huy Duong
Tập truyện ngắn
L'Harmattan, Paris 1994
Sinh ờ Hà Nội năm 1945, Phan Huy Đường sống tại Pháp từ 1963. Tác giả một quyển tiểu luận và phê b́nh văn học đăng tại Mỹ và dịch giả của nhiều tác giả Việt Nam, với tập truyện ngắn này, ông khẳng định chính ḿnh trong tư cách một nhà văn Pháp ngữ thực thụ.
Tập truyện gồm hai truyện ngắn và một tiểu thuyết ngắn dùng làm tựa cho toàn tập. Truyện ngắn đầu, "Bộ xương người trị giá một tỷ đôla" vừa là một tác phẩm châm biếm vừa là một áng văn ta có thể gọi là giai thoại luân lư cho thời đại của chúng ta. Rung rinh giữa triết và biếm họa, nó cố t́m một không gian nhân bản giữa sự ghê tởm của kỹ thuật chiến tranh tuyệt đối hữu hiệu. Truyện thứ hai, "Trống vắng", là một nghiên cứu tâm lư trong bối cảnh trở về quê hương. Cũng như trong truyện trước, những giá trị của phương Đông và phương Tây gặp nhau, va chạm nhau trong những hoàn cảnh hoàn toàn mới lạ, không thể dự kiến trước được, bấp bênh và do đó khiến người đi t́m thế thăng bằng giữa hai hệ thống giá trị, bị mất ổn định. Phải chăng những giá trị ấy cũng mong manh như những kẻ thừa nhận chúng ?
Văn bản cuối là một tiểu thuyết đích thực dài 131 trang chia thành 17 chương. Một truyện t́nh giản dị, tầm thường, câu chuyện một mối t́nh không thể có được mà cũng là câu chuyện của một con người tự do. Tất cả tập trung vào sự thất bại, nỗi cô đơn, sự thiếu vắng khả năng trao đổi giữa người với người, bằng một văn phong xác đáng, một cảm nhận tâm lư tinh tế và một vẻ thanh tao đặt ngay tác giả trong hàng ngũ những bực thầy của một ngôn ngữ đă được ḿnh lựa chọn, thuần phục và rèn luyện tới mức nghệ thuật.
Nadine Dormoy
Tập chí Europe Plurilingue, Đại học Paris 8, 12-1998
Phan Huy Đường dịch